Γραφικό

Μνημοσύνη
Ψηφιακή Βιβλιοθήκη της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας

Μνημοσύνης δ᾽ ἐξαῦτις ἐράσσατο καλλικόμοιο,
ἐξ ἧς οἱ Μοῦσαι χρυσάμπυκες ἐξεγένοντο
ἐννέα, τῇσιν ἅδον θαλίαι καὶ τέρψις ἀοιδῆς. Ησίοδος, Θεογονία 915-7

ΗΡΟΔΟΤΟΣ

Ἱστορίαι (2.6.1-2.9.2)

[2.6.1] Αὐτῆς δὲ τῆς Αἰγύπτου μῆκος τὸ παρὰ θάλασσαν ἑξήκοντα σχοῖνοι, κατὰ ἡμεῖς διαιρέομεν εἶναι Αἴγυπτον ἀπὸ τοῦ Πλινθινήτεω κόλπου μέχρι Σερβωνίδος λίμνης, παρ᾽ ἣν τὸ Κάσιον ὄρος τείνει· ταύτης ὦν ἄπο οἱ ἑξήκοντα σχοῖνοί εἰσι. [2.6.2] ὅσοι μὲν γὰρ γεωπεῖναί εἰσι ἀνθρώπων, ὀργυιῇσι μεμετρήκασι τὴν χώρην, ὅσοι δὲ ἧσσον γεωπεῖναι, σταδίοισι, οἳ δὲ πολλὴν ἔχουσι, παρασάγγῃσι, οἳ δὲ ἄφθονον λίην, σχοίνοισι. [2.6.3] δύναται δὲ ὁ μὲν παρασάγγης τριήκοντα στάδια, ὁ δὲ σχοῖνος ἕκαστος, μέτρον ἐὼν Αἰγύπτιον, ἑξήκοντα στάδια. οὕτως ἂν εἴησαν Αἰγύπτου στάδιοι ἑξακόσιοι καὶ τρισχίλιοι τὸ παρὰ θάλασσαν. [2.7.1] ἐνθεῦτεν μὲν καὶ μέχρι Ἡλίου πόλιος ἐς τὴν μεσόγαιάν ἐστι εὐρέα Αἴγυπτος, ἐοῦσα πᾶσα ὑπτίη τε καὶ ἔνυδρος καὶ ἰλύς. ἔστι δὲ ὁδὸς ἐς Ἡλίου πόλιν ἀπὸ θαλάσσης ἄνω ἰόντι παραπλησίη τὸ μῆκος τῇ ἐξ Ἀθηνέων ὁδῷ τῇ ἀπὸ τῶν δυώδεκα θεῶν τοῦ βωμοῦ φερούσῃ ἔς τε Πῖσαν καὶ ἐπὶ τὸν νηὸν τοῦ Διὸς τοῦ Ὀλυμπίου. [2.7.2] σμικρόν τι τὸ διάφορον εὕροι τις ἂν λογιζόμενος τῶν ὁδῶν τουτέων, τὸ μὴ ἴσας μῆκος εἶναι, οὐ πλέον πεντεκαίδεκα σταδίων· ἡ μὲν γὰρ ἐς Πῖσαν ἐξ Ἀθηνέων καταδεῖ πεντεκαίδεκα σταδίων [ὡς] μὴ εἶναι πεντακοσίων καὶ χιλίων, ἡ δὲ ἐς Ἡλίου πόλιν ἀπὸ θαλάσσης πληροῖ ἐς τὸν ἀριθμὸν τοῦτον. ἀπὸ δὲ Ἡλίου πόλιος ἄνω ἰόντι στεινή ἐστι Αἴγυπτος. [2.8.1] τῇ μὲν γὰρ τῆς Ἀραβίης ὄρος παρατέταται, φέρον ἀπ᾽ ἄρκτου πρὸς μεσαμβρίην τε καὶ νότου, αἰεὶ ἄνω τεῖνον ἐς τὴν Ἐρυθρὴν καλεομένην θάλασσαν, ἐν τῷ αἱ λιθοτομίαι ἔνεισι αἱ ἐς τὰς πυραμίδας κατατμηθεῖσαι τὰς ἐν Μέμφι. ταύτῃ μὲν λῆγον ἀνακάμπτει ἐς τὰ εἴρηται τὸ ὄρος· τῇ δὲ αὐτὸ ἑωυτοῦ ἐστι μακρότατον, ὡς ἐγὼ ἐπυνθανόμην, δύο μηνῶν αὐτὸ εἶναι [τῆς] ὁδοῦ ἀπὸ ἠοῦς πρὸς ἑσπέρην, τὰ δὲ πρὸς τὴν ἠῶ λιβανωτοφόρα αὐτοῦ τὰ τέρματα εἶναι. [2.8.2] τοῦτο μέν νυν τὸ ὄρος τοιοῦτό ἐστι, τὸ δὲ πρὸς Λιβύης τῆς Αἰγύπτου ὄρος ἄλλο πέτρινον τείνει, ἐν τῷ αἱ πυραμίδες ἔνεισι, ψάμμῳ κατειλυμένον, τεταμένον τὸν αὐτὸν τρόπον καὶ τοῦ Ἀραβίου τὰ πρὸς μεσαμβρίην φέροντα. [2.8.3] τὸ ὦν δὴ ἀπὸ Ἡλίου πόλιος οὐκέτι πολλὸν χωρίον ὡς εἶναι Αἰγύπτου, ἀλλ᾽ ὅσον τε ἡμερέων τεσσέρων ‹καὶ δέκα› ἀναπλόου ἐστὶ στεινὴ Αἴγυπτος ἐοῦσα· τῶν δὲ ὀρέων τῶν εἰρημένων τὸ μεταξὺ πεδιὰς μὲν γῆ, στάδιοι δὲ μάλιστα ἐδόκεόν μοι εἶναι, τῇ στεινότατόν ἐστι, διηκοσίων οὐ πλέους ἐκ τοῦ Ἀραβίου ὄρεος ἐς τὸ Λιβυκὸν καλεόμενον. τὸ δὲ ἐνθεῦτεν αὖτις εὐρέα Αἴγυπτός ἐστι.
[2.9.1] Πέφυκε μέν νυν ἡ χώρη αὕτη οὕτως, ἀπὸ δὲ Ἡλίου πόλιος ἐς Θήβας ἐστὶ ἀνάπλοος ἐννέα ἡμερέων, στάδιοι δὲ τῆς ὁδοῦ ἑξήκοντα καὶ ὀκτακόσιοι καὶ τετρακισχίλιοι, σχοίνων ἑνὸς καὶ ὀγδώκοντα ἐόντων. [2.9.2] οὗτοι συντιθέμενοι οἱ στάδιοι Αἰγύπτου, τὸ μὲν παρὰ θάλασσαν ἤδη μοι καὶ πρότερον δεδήλωται ὅτι ἑξακοσίων τέ ἐστι σταδίων καὶ τρισχιλίων, ὅσον δέ τι ἀπὸ θαλάσσης ἐς μεσόγαιαν μέχρι Θηβέων ἐστί, σημανέω· στάδιοι γάρ εἰσι εἴκοσι καὶ ἑκατὸν καὶ ἑξακισχίλιοι. τὸ δὲ ἀπὸ Θηβέων ἐς Ἐλεφαντίνην καλεομένην πόλιν στάδιοι χίλιοι καὶ ὀκτακόσιοί εἰσι.

[2.6.1] Τώρα, το παραθαλάσσιο μήκος της Αιγύπτου είναι εξήντα σχοίνοι, καθώς εμείς ορίζουμε την Αίγυπτο, από τον Πλινθινήτη κόλπο ώς τη λίμνη Σερβωνίδα, ώς εκεί δηλαδή όπου απλώνεται το όρος Κάσιο: απ᾽ αυτήν είναι οι εξήντα σχοίνοι. [2.6.2] Από τους κατοίκους της Αιγύπτου όσοι είναι μικροκαλλιεργητές, μετρούν τη γη με οργιές· όσοι είναι σε κατάσταση καλύτερη από τους μικροκαλλιεργητές, με στάδια, αυτοί που έχουν πολλή γη τη μετρούν με παρασάγγες και αυτοί που έχουν άφθονη, με σχοίνους. [2.6.3] Ο παρασάγγης έχει τριάντα στάδια, κι ο κάθε σχοίνος, μέτρο αιγυπτιακό, εξήντα στάδια. Έτσι, η παραθαλάσσια Αίγυπτος θα πρέπει να είναι τρεις χιλιάδες εξακόσιοι στάδιοι.
[2.7.1] Από εδώ ώς την Ηλιούπολη, στα μεσόγεια, η Αίγυπτος είναι πλατιά, όλη ομαλή, με νερά, και λασπώδης. Για όποιον ανεβαίνει από τη θάλασσα, η διαδρομή ώς την Ηλιούπολη είναι παραπλήσια στο μήκος με τον δρόμο που από τον βωμό των δώδεκα Θεών στην Αθήνα οδηγεί στην Πίσα και στον ναό του Ολυμπίου Διός. [2.7.2] Αν μετρήσει κανείς αυτούς τους δύο δρόμους, θα βρει ότι η διαφορά που τους κάνει να μην έχουν το ίδιο μήκος είναι μικρή, όχι πάνω από δεκαπέντε στάδια· γιατί η διαδρομή από την Αθήνα στην Πίσα θέλει δεκαπέντε στάδια για να είναι χίλια πεντακόσια, ενώ η διαδρομή από τη θάλασσα ώς την Ηλιούπολη φτάνει σ᾽ αυτόν ακριβώς τον αριθμό.
[2.8.1] Αλλά γι᾽ αυτόν που ανεβαίνει από την Ηλιούπολη και πάνω, η Αίγυπτος είναι στενή. Γιατί από τη μια εκτείνεται το βουνό της Αραβίας, που πηγαίνει από τον βορρά προς τον νότο, όλο προς τα επάνω, προς τη λεγόμενη Ερυθρά θάλασσα, βουνό όπου βρίσκονται τα λατομεία απ᾽ όπου έκοψαν τις πέτρες για τις πυραμίδες της Μέμφιδας· εκεί καταλήγει το βουνό και ύστερα στρίβει προς τα μέρη για τα οποία μίλησα πριν· και όπως πληροφορήθηκα, στο σημείο του μεγαλύτερου μήκους του το βουνό είναι δυο μηνών δρόμος από τα ανατολικά προς τα δυτικά, και στο ανατολικό του άκρο βγάζουν λιβανωτό. [2.8.2] Τέτοιας λογής λοιπόν είναι αυτό το βουνό. Προς τη μεριά της Λιβύης τώρα εκτείνεται άλλο βουνό της Αιγύπτου, πετρώδες, όπου βρίσκονται οι πυραμίδες, χωμένο στην άμμο, που ακολουθεί και αυτό την ίδια κατεύθυνση όπως το αραβικό που πηγαίνει προς τον νότο. [2.8.3] Από την Ηλιούπολη λοιπόν και πάνω, όσο είναι Αίγυπτος ακόμη, η έκταση δεν είναι μεγάλη, και συγκεκριμένα η στενή Αίγυπτος είναι δεκατεσσάρων ημερών ταξίδι για όποιον ανεβαίνει πλέοντας στον ποταμό. Όσο για την έκταση ανάμεσα στα βουνά που είπαμε, είναι πεδιάδα, και στο στενότερο σημείο της δεν μου φάνηκε να είναι πάνω από διακόσιους σταδίους από το αραβικό όρος ώς το λεγόμενο λιβυκό. Από εκεί και πέρα η Αίγυπτος γίνεται και πάλι πλατιά.
[2.9.1] Έτσι λοιπόν είναι καμωμένη αυτή η χώρα και από την Ηλιούπολη ώς τη Θήβα το ταξίδι ανεβαίνοντας τον ποταμό είναι εννέα ημέρες, και η διαδρομή είναι τέσσερις χιλιάδες οκτακόσιοι εξήντα στάδιοι, δηλαδή ογδόντα ένας σχοίνοι. [2.9.2] Αυτοί λοιπόν είναι οι στάδιοι της Αιγύπτου, αν τους πάρουμε όλους μαζί· δηλαδή οι παραθαλάσσιοι τρεις χιλιάδες εξακόσιοι που είπα πριν, και όσοι είναι από τη θάλασσα ώς τα μεσόγεια, ώς τη Θήβα, που θα τους πω τώρα: οι στάδιοι αυτοί είναι έξι χιλιάδες εκατόν είκοσι. Όσο για τους σταδίους από τη Θήβα ώς την πόλη τη λεγόμενη Ελεφαντίνη, είναι χίλιοι οκτακόσιοι.