• 1)
  • α) Συνάθροιση, συγκέντρωση, συναγωγή:
    • θωρείς το μάζωμα ετούτο το μεγάλο (Ερωτόκρ. Β́ 927)·
    • ο Θεός … το μάζωγμα των νερών έκραξεν θάλασσες (Πεντ. Γέν. I 10)·
  • β) συλλογή:
    • να κάμω μίαν συλλογήν ή μάζωμα των σοφών και εναρέτων ανθρώπων (Ροδινός 161)·
  • γ) περισυλλογή· (εδώ ως σύστ. αντικ.):
    • να μαζώξουν μάζωμα για άχερο (Πεντ. Έξ. V 12).
• 2) Πλήθος:
  • μάζωμα εθνών (Πεντ. Γέν. XVII 5).
• 3) (Σε θέση πρόθ.) μαζί με:
  • ο Αβιμελέκ επήγεν προς αυτόν … και μάζωμα της συντροφιάς του (Πεντ. Γέν. XXVI 26).

[<μαζώνω + κατάλ. ‑μα. Η λ. στο Βλάχ. και σήμ.]

• I. Ενεργ.
  • Ά Μτβ.
    • 1)
      • α) Συγκεντρώνω:
        • Συνήθιν έν τω βασιλιώ … φουσσάτα να μαζώνου (Φορτουν. Ιντ. δ́ 2)·
        • (μεταφ.):
          • εμάζωξε και λογισμούς πολλούς εις την καρδιάν του (Διγ. Z 1827)·
      • β) (προκ. για καρπούς) συγκομίζω, σοδιάζω:
        • αμπέλια να φυτέψεις … και να μη μαζώξεις (Πεντ. Δευτ. XXVIII 39)·
        • (με σύστ. αντικ.):
          • μάζωμα του θέρους σου μη μαζώξεις (Πεντ. Λευιτ. XIX 9)·
      • γ) αποταμιεύω:
        • μαζώνετε δηνέρια να έχετε εις θάνατον (Ναθαναήλ Μπέρτου, Στιχοπλ. III 41)·
      • δ) περισυλλέγω:
        • κονιορτός να γένουμουν … να μ’ εμαζώνασιν (Περί ξεν. 236)·
        • (με σύστ. αντικ.):
          • (Πεντ. Έξ. V 12).
    • 2) Συγκαλώ, προσκαλώ:
      • εμάζωξαν ο Μωσέ και ο Ααρών τη συναγωγή (Πεντ. Αρ. XX 10)·
      • πέμπει και μαζώνει τους μεγιστάνους … να έλθουσι (Μορεζίν., Κλίνη Σολομ. 415).
    • 3) Παρασύρω, σαγηνεύω:
      • εγώ (ενν. η πολιτική) γυρίζω μοναχή, μαζώνω τους κοπέλους (Σαχλ., Αφήγ. 881).
    • 4) Συμπτύσσω:
      • Εμάζωνε (ενν. το φαρίν) τα ποδάρια του εις ένα τόπον και έπειτα άπλωνέν τα (Διγ. Άνδρ. 319¹⁶).
    • 5) Αρπάζω, κλέβω:
      • εμάζωξε το πράμα τους και το λαό σκλαβώνει (Τζάνε, Κρ. πόλ. 237¹⁴).
    • 6) Απομακρύνω, εξαφανίζω:
      • εγέννησεν (ενν. η Ραχέλ) γιο και είπεν: «Εμάζωξεν ο Θεός την εντροπή μου» (Πεντ. Γέν. XXX 23).
  • Β́ Αμτβ.
    • 1) Συγκεντρώνω, συγκομίζω:
      • εορτή των καλυβιών να κάμεις … όνταν μαζώξεις από το αλώνι σου (Πεντ. Δευτ. XVI 13).
    • 2) Αποταμιεύω:
      • διά τον εμαυτόν σου μάζωνε και καλόν θέλει σ’ έβγει (Σαχλ., Αφήγ. 293).
• II. Μέσ.
  • 1)
    • α) Συγκεντρώνομαι, συναθροίζομαι:
      • όλοι να μαζωχτούμεν … και να συμβουλευθούμεν (Άλ. Κύπρ. 1178)·
    • β) επιτίθεμαι ομαδικά σε κάπ.:
      • ουχ εύρισκον τινάς ανδρειωμένους να μαζωχθούν απάνω μου (Διγ. Z 2944)·
    • γ) (προκ. για στράτευμα) συμπτύσσομαι, πυκνώνω:
      • έρχουνταν μαζωμένοι διχώς τάξιν πολεμικήν (Παλαμήδ., Βοηβ. 283).
  • 2) Συγκαλούμαι, συνέρχομαι:
    • (Βακτ. αρχιερ. 218)·
    • να έλθουσιν εις την σύνοδον ετούτην οπού μαζώνεται από κάθε επαρχίαν (Χριστ. διδασκ. 479).
  • 3) Συμμαζεύομαι, μπαίνω σε τάξη:
    • εμαζώχθην η χώρα και εγίνην μεγάλη (Συναδ. φ. 49^r).
  • 4) Περιορίζομαι:
    • όλη μου η ζωή ευρέθη μαζωμένη σ’ ετούτον τον μικρότατον τόπον (Σουμμ., Παστ. φίδ. Β́ [223]).
  • 5) Επανέρχομαι (συν. στο σπίτι):
    • όντε μαζωθούν αργά, έρχονται κουρασμένοι (Σαχλ., Αφήγ. 180).
  • 6) Παίρνω επιφυλακτική στάση:
    • Ως τ’ άκουσε εμαζώχτηκε (Ερωτόκρ. Έ 941).
  • 7) (Προκ. για θάνατο) κατευθύνομαι για να προστεθώ σε κάπ.:
    • μαζώνομαι προς τον λαό μου· θάψετε εμέν προς τους γονιούς μου (Πεντ. Γέν. XLIX 29).

• Φρ.
• 1) Μαζώνω τη βουλή μου = παίρνω απόφαση:
  • (Ψευδο-Γεωργηλ., Άλ. Κων/π. 632).
• 2) Με μαζώνει ο Χάρος = πεθαίνω:
  • (Φορτουν. Δ́ 258).

[<ουσ. μάζα + κατάλ. ‑ώνω. Η λ. το 12. αι., στο Meursius (λ. ‑όννειν) και σήμ. ιδιωμ.]

• Συγκέντρωση, συνάθροιση:
  • πανήγυρις … και μάζωξις ανθρώπων (Βακτ. αρχιερ. 159)·
  • χίλιων θανάτων μάζωξις ζωή μου η πικραμένη (Σουμμ., Παστ. φίδ. Γ́ [890]).

[<μαζώνω (μαζωκ‑) + κατάλ. ‑σις. Η λ. (‑ξη) στο Βλάχ. και σήμ. λαϊκ.]

• 1)
  • α) Συγκεντρωμένος, πυκνός:
    • ας ένι μαζωχτά (ενν. τα αλλάγια) μη τύχει και σκορπίσουν (Χρον. Μορ. P 6984)·
  • β) συμμαζεμένος, τακτοποιημένος:
    • με μαζωτές πλεξούδες … ή με λυτά μαλλιά (Πιστ. βοσκ. III 6, 255).
• 2) Ανεπτυγμένος ατελώς:
  • πρόβατο παραπλωμένο και μαζωχτό (Πεντ. Λευιτ. XXII 23).

[<μαζώνω (μαζωκ‑). Τ. ‑κτός στο Somav. Η λ. και σήμ. λαϊκ.]