• ① intr become cloudless or clear, clear up, get brighter, of weather (syn καθαρίζω, καλοσυνεύω, ξανοίγω, ξαστερώνω, ant συννεφιάζω):
  • αιθριάζει (αιθρίασε) ο καιρός it has cleared up |
  • αιθρίασε ο ουρανός (syn ξαστέρωσε) |
  • poem είναι που αιθρίασεν ο ουρανός χήτη του Πήγασου, ξανθή | του Παρθενώνα μοίρα (Karyotakis)

• ⓐ metonym δεν μπορώ να κάμω να αιθριάση, να ξαστερώση ο συγνεφιασμένος ουρανός του είναι σου (Palam)

• ② fig brighten up, become calm and serene, improve considerably (syn αστράφτω, λάμπω, ηρεμώ):
  • ο πολιτικός ορίζοντας (L ορίζων) αιθριάζει |
  • αιθρίασε το πρόσωπό του, μόλις είδε το δέμα, χαμογέλασε σχεδόν (Xenop) |
  • ανοίξιασε κ' η δική του καρδιά, αιθρίασε κι ο δικός του ο νους, καθώς τα 'ζησε (τα "Xελιδόνια" του) στίχο το στίχο (Panagiotop)

[fr αίθριος (καιρός) 'clear, bright'; cf AG (&PatrG) 'expose to the (clear) air']

• idle man, lazy fellow, lazy-bones, loafer, sluggard, slacker, slouch, Weary Willie (syn λεμές, ρεμπεσκές, τεμπέλης, τεμπελόσκυλο, ant δουλευτής):
  • ξύπνα τον ακαμάτη! |
  • είναι σπουδαίος, όχι σαν και μας τους ακαμάτηδες |
  • prov ο ~ δεν τρώει τα μύγδαλα, για να μην τα σπάση |
  • prov τ' ακαμάτη τ' άλογο ο λύκος το τρώει the loafer neglects his own affairs |
  • folkt ο ~, μόλις πήρε το χιλιάρικο, μπήκεν ο δαίμονας στο κεφάλι του να το κρατήση (χιλιάρικο '1.000 drachmas') (Megas) |
  • κατηγορούν τα καλογερικά τάγματα πως δίνουν θάρρος των ακαμάτηδων και των τεμπέληδων (Palam) |
  • τι διαφορά από τον δικό της ... τον ακαμάτη, που ψοφολογούσε όλη την ημέρα (Xenop) |
  • poem μαύρος, φτωχός και σκλάβος και ~ (Palam) |
  • και τι ...|...| τραγουδιστάδες κι ακαμάτηδες |
  • της άνοιξης οι τζιτζικάδες (Skipis)

[substantiv. m of ακαματεύω]

• 1) (Xωρίς άρν.) εξακολουθητικά, ακόμη:
  • (Bίος Aλ. 2323), (Λίβ. Sc. 2634).
• 2) (Mε και ή χωρίς και) επιπροσθέτως, επίσης:
  • Πέρσαι τε και Σαρακενοί, ακμή και άλλα γένη (Διήγ. Bελ. Λ 596· Πεντ. Γέν. VIII 12).
• 3) (Xωρίς άρν.) μόλις, πριν από λίγο:
  • ακομή επροχθές εξενοδόχησά τους (Φλώρ. 1285· Δούκ. 287³²).
• 4)
  • α) (Eπιτ., με συγκρ. επίθ. ή επίρρ.):
    • ακομήν ωραιότερον ουκ είδα γεννημένον (Φλώρ. 1664)·
    • ακόμη και χειρότερα θέλει απορήσει ο τόπος (Xρον. Mορ. H 8669)·
  • β) (με το και και με άλλα μέρη του λόγου, εκτός από συγκρ. επίθ. ή επίρρ.) και μάλιστα:
    • Aκομή και η βασίλισσα επήγεν μοναχή της (Mαχ. 328²⁶).
• 5) (Mε άρν.) ακόμη:
  • τον Aρέτα ακομή δεν είδα νά ’ρτει κάτω (Στάθ. A´ 325).

[αρχ. επίρρ. ακμήν. Oι τ. ακόμα και ακόμη στο Βλάχ. (λ. ακόμι) και σήμ. O τ. ακομή στο Du Cange (λ. ακόμι) και σήμ. ιδιωμ. H λ. και ο τ. 'κόμη και σήμ. ιδιωμ.]

• Ⓐ trans

• ① lean (syn στηρίζω):
  • ακούμπησε το χέρι του στο θρανίο, στην κατσαρόλα, στην καρέκλα |
  • του ακούμπησε το περίστροφο στον κρόταφο |
  • ακούμπησα το τουφέκι στη γωνιά leaned the rifle against the corner |
  • ακούμπησα ένα στύλο στο δέντρο, μια σκάλα στον τοίχο |
  • ~ το σαγόνι μου στοχαστικά στο κόκκαλο του χεριού και σκέφτομαι την περιπέτειά μου (Karyotakis) |
  • folks. στα κλωνάρια του σπαθιά 'ναι κρεμασμένα |
  • και στη ρίζα του τουφέκια ακουμπισμένα (DPetrop)

• ② put down, lay (syn απιθώνω, αποθέτω, βάζω):
  • ακούμπησα τα πράματά μου στο ξενοδοχείο |
  • ~ το βιβλίο (το γράμμα, το δέμα) στο τραπέζι lay the book (letter, package) on the table |
  • κάπου ακούμπησα το κλειδί και το 'χασα |
  • ~ το κεφάλι μου στο προσκέφαλο (στα γόνατά μου) I lay my head on the pillow (on my knees) |
  • poem μήτε που πρόφτασε ο φονιάς να κατεβάση χέρι, |
  • του χαλασμού το σύνεργο να τ' ακουμπήση κάτου (Palam) |
  • Θρακιώτισσά μου, ακούμπα το πανέρι |
  • δωχάμω, βγάλ' το γλύκισμα απομέσα (Stavrou Ar)

• ③ deposit (or invest) for profit (in a bank or company) (syn καταθέτω, τοποθετώ, επενδύω):
  • ~ χρήματα στην τράπεζα |
  • ό,τι οικονομίες (or περισσεύματα) είχε τις (or τα) ακούμπησε στο ταμιευτήριο |
  • (άνοιξαν τα χρηματοκιβώτια και) βούτηξαν τις χρυσές λίρες που ο παππούς είχε ακουμπήσει εκεί (Palaiologos)

• ⓐ pledge sth at the pawn shop, pawn (syn βάζω [ως] ενέχυρο, ενεχυριάζω):
  • για να πληρώση το χρέος ακούμπησε τα πολύτιμα που είχε |
  • (την έκαμε) να πάη μονάχη της ν' ακουμπήση όλα της τα χρυσαφικά και να του φέρη παράδες (Melas)

• ⓑ gambling play cards for money, put a sum on a card, bet (syn βάζω):
  • ακούμπησε την περιουσία του στα χαρτιά |
  • ακούμπησε τα λεφτά του στο ρήγα

• Ⓑ intr

• ④ lean, rest (on s.o. or sth):
  • ακουμπούσε στο μπαστούνι του |
  • μην ακουμπάς απάνω μου |
  • ~ |
  • ~ |
  • τα σύννεφα ακουμπούν στην κορυφή του βουνού the clouds are resting on the mountaintop |
  • folks. και στο ραβδί τ(ου) ακούμπησε να πη την αλφαβήτα (DPetrop) |
  • και στο δεξί σου μάγουλο ήσουν ακουμπισμένη (NPolitis) |
  • poem σ' αυτό το φέρετρο ακουμπά η Eλλάδα! Ένα βουνό |
  • με δάφνες αν υψώσουμε κλ (Sikel) |
  • σε ραβδιά οι γριές ακουμπημένες |
  • ήσυχα κοιτάν (id.)

• ⓒ go close to, reach and (nearly) touch (syn φτάνω, εγγίζω, ψαύω):
  • κάπου ακούμπησα και λερώθηκα |
  • το κεφάλι του ακουμπάει στο ταβάνι |
  • μόλις ακούμπησα στο κάδρο, έπεσε |
  • ο στέφανος της θεάς θα ακουμπούσε τα ξύλα της οροφής του σηκού (Despinis)

• ⑤ have s.o. as refuge, have his support (syn βασίζομαι στη βοήθεια or προστασία κάποιου, έχω την υποστήριξή του, στηρίζομαι σε κάποιον, τον έχω αποκούμπι):
  • η χήρα δεν είχε πουθενά ν' ακουμπήση |
  • ακούμπησες στον πεθερό σου και είσαι καλά |
  • ακούμπησε σε τζάκι got the support of a family of means or a powerful family |
  • ακούμπησε στις πλάτες του θείου του |
  • πού θα βρουν ν' ακουμπήσουν οι αντάρτες, ανίσως δεν τους συντρέξουνε τα μοναστήρια; (Prevelakis) |
  • η Φλωρεντία ανακήρυξε τον εαυτό της ανεξάρτητη κοινότητα, ακουμπώντας άλλοτε στον πάπα και άλλοτε στους Γερμανούς αυτοκράτορες (Kanellop) |
  • poem θέλουμε φίλους και συμμάχους ν' ακουμπήσουμε |
  • σε κάποια πλάτη |
  • στη Pουσία, στην Aγγλία (Rotas)

• ⑥ fig have as a basis, rest on, arise or derive or result fr (syn βασίζομαι or στηρίζομαι σε κτ):
  • η σκέψη ακουμπά πάνω στην απευθείας εμπειρία (Geros) |
  • είναι ανάγκη πρώτα να θέσωμε το ον, τα όντα, ώστε να ακουμπήση η σκέψη απάνω σε μόνιμα και σταθερά βάθρα και κριτήρια (Tatakis) |
  • (ο πεζός λόγος) προχωρεί, ακουμπώντας διαδοχικά σε σειρά ελασσόνων προτάσεων (Dimaras) |
  • ζητά να με βαθμολογήση από κάποια κομμάτια που, καθώς τα διαλέγει και με τον τρόπο που ακουμπά σ' εκείνα απάνου για να κρίνη, δεν κατορθώνει να δείξη τίποτε (Palam) |
  • πρέπει να το διαβάσουμε ... στη λέξη, στη φραστική εύρεση, όπου ακούμπησε η έμπνευση του ποιητή (Chatzinis) [fr MG ακουμπώ & ακουμπίζω (ακκουμβίζω

[[here μβ = -mb-] 'recline at table' Vita Aesopi (G) 40; Souda s. πρόσκλιτον) ← Lat accumbo]

• ① audibly, aloud:
  • μίλησε ~ |
  • το διαβάζει ~ |
  • ψιθύρισε κάποια στιγμή μόλις ~ (TAthanasiadis)

• ② (by or on) hearsay (syn εξακοής):
  • το έχω (or ξέρω) ~ I have heard it, I have it on hearsay |
  • έχω ~ ότι (πως) I have heard it said that |
  • ~ για I have heard of or about |
  • prov ~ τον έχει ως κ' η μάνα του |
  • το Nικήτα τον είχα ~, δεν είχαμεν γνωριμιά (Makryg) |
  • (την ιστορία) την έχω ~ από τον παππού μου (Myriv) |
  • ~ είχα τις δημόσιες σχέσεις, τις γνώρισα στη συνεστίαση (Palaiologos) |
  • άλλες (sc μαντινάδες) τις έχει ~, άλλες τις σκαρώνει μοναχός του (Prevelakis) |
  • δεν τον έχουν και ~ (Venezis) |
  • folks. μα αγάπη την ελέγανε κ' εγώ ~ την είχα |
  • poem τόσο γλυκιά 'ναι η γης η πράσινη, που έχω ~ να λένε |... κλαιν οι ψυχές τον κόσμο! (Kazantz Od. 23.796)

[fr n pl of ακουστός; cf LMG απακουστά]

• ① perceptible to the ear, hearable, audible (syn που ακούγεται):
  • κάτι ορατό ή ακουστό |
  • τα λόγια του ήταν ακουστά απομακριά |
  • η φωνή της είναι ακουστή |
  • πολλά χτυπήματα γίνονται ακουστά |
  • φωνάξαμε κ' εγίναμε ακουστοί |
  • έχουν και οι Eλληνοαμερικανοί το δικαίωμα να κάνουν ακουστό το δικό τους εθνικό τόνο (Papanoutsos) |
  • poem και το κανόνι τ' ακουστό αντάμ' αναταράζεται (Palam) |
  • ένας αυλός υπέροχος, αργός και μόλις ~ | στους γύρω χώρους (Papatsonis) |
  • | phr τον (την, το) έχω ακουστό (-ή, -ό) I have heard of him (her, it) (cf τον έχω ακουστά, s. ακουστά adv)

• ⓐ heard, paid attention to, heeded:
  • είναι υψίστη εθνική ανάγκη να ουρλιάζη η ελευθεροτυπία για να γίνη ακουστή (Psathas) |
  • (στα θέματα αυτά) θα ευχόμουν να γίνω ~ και θα είχα δικαίωμα να το ελπίζω (Dimaras)

• ② renowned, celebrated, famous (syn in ακουσμένος 2):
  • ακουστοί συγγραφείς |
  • ένα ακουστό μνημείο |
  • ποίηση ακουστή στον καιρό μας |
  • ήταν παντού ~ για το βιος του (Panagiotop) |
  • ήταν ~ μεταξύ των συναδέλφων του για την ακριβοδίκαιη κρίση του (AVlachos) |
  • poem τρέχα δελφίνι | πέρα στη θάλασσα | την ακουστή (Markoras) |
  • το μοναστήρι τ' ακουστό της Kεχαριτωμένης (Palam) |
  • (ω Mάρω) θενά φορέση | ακουστή της φήμης το στεφάνι (id.) |
  • μικρό παιδί, απαράλλαχτο μ' ένα άλλο | παιδί ακουστό, τον Έρωτα (Xydis)

[fr MG ακουστός ← K, AG]

• ① end point, end (syn in άκρη 1a):
  • στην άλλη ~ της γης |
  • τέσσερεις καβαλάρηδες πεταχτήκαν από τις τέσσερεις άκριες του σπαρμένου (Prevelakis) |
  • η Aγγλία ήρθε από τις τέσσερεις άκριές της να χαιρετήση τον εθνικό δραματικό ποιητή της (Terzakis) |
  • λες και τον έπιασε ένας Προκρούστης και τον έσυρε από τις δυο άκριες (Myriv) |
  • (η νοοτροπία της απεριόριστης ατομικής πρωτοβουλίας) φουσκώνει τα πανιά (του Aμερικανού) και τον ταξιδεύει δημιουργικά από τη μια ως την άλλη ~ της Eπικράτειάς του (Karantonis) |
  • | phr απ' ~ σ' ~ from one end to the other, throughout (syn in άκρη 1a) |
  • poem όλα στη χώρα ετούτη απ' ~ σ' ~ | θολά καθώς τα μάτια σου που κλαιν (Porphyras)

• ⓐ the very end (syn in άκρη 1b):
  • phr βρίσκω την ~ find the deeper cause of, clear up sth (syn in άκρη 1b) |
  • poem με τις βουλές τής μοίρας μας μπορούμε νά βρωμε ~; (Zevgoli)

• ② edge (syn άκρη 2a):
  • ~ του δρόμου |
  • ~ του χωριού |
  • ~ της θάλασσας or του γιαλού (syn in άκρη 2a) |
  • ~ του μόλου |
  • πήρε την ~ της κόστας και κατέβηκε ως τη βάρκα του (Bastias) |
  • άτονα πέφτανε τώρα ... μόλις ακουμπώντας στις άκριες των γοφών τα χέρια της τελώνισσας (Plaskovitis) |
  • poem του γκρεμνού την ~ αγγίζουν (Skipis)

• ③ tip (syn άκρη 3a):
  • ~ του ποδιού |
  • ~ των δαχτύλων tip of the toes |
  • έγλειφε την ~ από το γυμνό τριανταφυλλένιο ποδαράκι (του μωρού) (Tarsouli) |
  • poem κ' ένα πουλάκι ...| και στην ψηλότερη κορφή σ' ενός κλαριού την ~ | ζυγιάζονταν κελαϊδιστά (Porphyras) |
  • ... το πριόνι | ξεφτάει τις άκριες των φύλλων τους για τα καλά (Papatsonis) |
  • κι ούτε που μ' άγγιζε ποτές με του φτερού την ~ (Skliros)

• ④ far away place (syn in άκρη 4):
  • στην ~ του κόσμου |
  • βρίσκεται στην άλλη ~ της γης or του κόσμου |
  • ταξιδεύουν στις άκριες της χώρας (Papanoutsos) |
  • αδρανούν σκορπισμένοι στις τέσσερεις ~ της Aμερικής (id.) |
  • στις τέσσερεις ~ του κόσμου in the four corners of the earth |
  • ξεκίνησαν από τις τέσσερεις άκριες του κόσμου

• ⑤ corner (syn in άκρη 5a):
  • πήγε το αλέτρι στις άκριες |
  • η θεια είχε διαβή στις ~ που φυτρώναν οι συκιές (Prevelakis) |
  • βρήκε ένα μισό ποτηράκι σε μιαν ~ (Chatzianagnostou) |
  • poem κ' η Λιογέννητη στην ~ | με μαργαριτάρια δάκρυα | μια τον αγαπό θωρεί (Skipis) |
  • ... με του ματιού την ~ | είδα άξαφνα το γέλιο σου το πιο σαρκαστικό (id.)

• ⑥ aspect, side:
  • ήταν η άλλη ~ του Kωσταντή και ρημοσπίτης όσο ο άλλος πολυφαμελίτης (Vlami)

[fr MG άκρια, which from *ακριά ← ακραία (sc μερέα): η μεσιά fr μεσαία & also MG τα ακριά ← τα ακραία; accent shifted fr η ακριά to άκρια anal. after paroxytones η άκρα, η άκρη]

• precise expression, punctiliousness in speech, systematic work, investigation (syn ακρίβεια στη διατύπωση, ακρίβεια λόγου [s. ακρίβεια2], ant αοριστολογία):
  • η ~ οδηγεί στη συνεννόηση |
  • αυστηρή ~ |
  • η ~ είναι απαραίτητη στην επιστήμη |
  • (ο μαθητής τότε) ευστοχεί με την ~ και την ορθοέπεια, με τη λιτότητα και την οικονομία των εκφραστικών μέσων (Papageorgiou) |
  • η μετάφραση έχει την ~ του πρωτοτύπου |
  • κρατά με ~ το πρωτόκολλο |
  • ο δεκαπεντασύλλαβος, ο ενδεκασύλλαβος ντύνονται ... κλασικίζουσα και σχεδόν συντηρητική ~ παρ' όλο τους το έντεχνο (Palam) |
  • μόλις αρχίζουν να καταστρώνωνται οι λέξεις, αρχίζει και το ψέμα ..., όταν απουσιάζη η άγρυπνη προσπάθεια της ακριβολογίας (Melas) |
  • ~ |
  • πουθενά δε μιλεί με την ~ τη σχολαστική και τη σχολαστικά υπομνηματισμένη της επιστήμης (Panagiotop) |
  • λαγαρή δημοτική, υψωμένη στη δύναμη του θεωρητικού στοχασμού, με θαυμαστή άνεση, επάρκεια, σαφήνεια, ευλυγισία, ~ και πλούτο (Tatakis)

• ⓐ exactitude, precision (in painting):
  • ανέβασεν απάνω στο ναό της Λαύρας την ~ των κρητικών εικόνων, έτσι ώστε αμέσως μας χτυπά η καθαρή του, η ακριβολογημένη εργασία (sc των συνθέσεών του) (Papantoniou)

[fr PatrG (4th c.), K (pap, 6th c.) ἀκριβολογία; der of ἀκριβολόγος]