Λεξικό της κοινής νεοελληνικής
| 3.027 εγγραφές [161 - 170] | << Πρώτο < Προηγούμενο Επόμενο > Τελευταίο >> |
- μάκα η [máka] Ο25α : (λαϊκ.) βρομιά, ακαθαρσία.
[παλ. ιταλ. macca `ανακάτεμα, μάζα (από φάβα)΄]
- μακάβριος -α -ο [makávrios] Ε6 : που έχει σχέση με το θάνατο και συνεπώς προκαλεί φρίκη: Περιγραφή του εγκλήματος με μακάβριες λεπτομέρειες. Mακάβριο θέαμα. Mια μακάβρια ιστορία. Mακάβριο αστείο· (πρβ. μαύρο χιούμορ).
μακάβρια ΕΠIΡΡ. [λόγ. < γαλλ. macabr(e) -ιος (ορθογρ. δαν.)]
- μακαντάσης ο [makandásis] Ο11 : (λαϊκ.) φίλος, ιδίως πολύ στενός.
[παλ. τουρκ. mankadaş `σύντροφος΄ -ης (αποβ. του [n] ίσως από ανομ. [nk-nd > k-nd] )]
- μακαράς ο [makarás] Ο1 : ο τροχός της τροχαλίας.
[τουρκ. makara -ς]
- μακαρθισμός ο [makarθizmós] Ο17 : πολιτική που κυριάρχησε στις HΠA γύρω στα 1950 και χαρακτηριζόταν από πολύ έντονο αντικομμουνισμό και πλήρη άρνηση του φιλελευθερισμού: Xρόνια / περίοδος του μακαρθισμού.
[λόγ. < αγγλ. mccarthyism < ανθρωπων. McCarthy (Aμερικανός πολιτικός) -ism = -ισμός]
- μακάρι [makári] : 1. επιφ. ευχετικό: α. για κτ. που εύχεται ο ομιλητής να γίνει στο μέλλον: ~ να τους προλάβει! ~ να πετύχεις στη δουλειά σου, είθε. ~ να έρχεστε πάντα! ~ να βρέξει! || συχνά σε διάλογο, ως απάντηση στην ευχή ή στην επιθυμία που έχει προαναφέρει ο συνομιλητής: Εύχομαι όλα να έρθουν βολικά. -~! β. με οριστική παρατατικού ή υπερσυντέλικου, για ευχή ή για επιθυμία που δεν έχει ή που δεν πρόκειται να εκπληρωθεί: ~ να ήταν έτσι! ~ να είχες έρθει μαζί μας! ~ να ερχόταν, αλλά πού! ~ να τον προλαβαίναμε, πριν πεθάνει! ~ να το ΄ξερα από πριν! γ. με οριστική παρατατικού, για επιθυμία της οποίας η πραγματοποίηση είναι πολύ αμφίβολη· ας: ~ να είχα ένα κτηματάκι!, ας είχα, τι καλά να είχα. ~ να ήξερα Aγγλικά! ~ να βγω ψεύτης! 2. επιτατικό της έννοιας του “και” σε ενδοτικές προτάσεις, αλλά και ως επιτατικό μιας απλής έννοιας: Δεν αλλάζει γνώμη, ~ να τον παρακαλάτε ώρες, ακόμη και αν τον παρακαλάτε. Δε θα τον συγχωρήσει, ~ και γονατιστός να ζητήσει συγγνώ μη, ακόμη και αν. Έλα να μας δεις, ~ και για μια στιγμή, έστω. ~ και μεσάνυχτα, θα γυρίσουν, έστω, ακόμη κι αν είναι μεσάνυχτα. Ήταν αποφασισμένος να του τα χαρίσει όλα· ~ και τα προσωπικά του ενθύμια, ακόμη και
[μσν. μακάρι < ελνστ. φρ. μακάριόν ἐστι `είναι ευλογημένο΄ (δες στο μακάριος)]
- μακαριά η [makarjá] Ο24 : (παρωχ.) γεύμα ή δείπνο που προσφέρεται συνήθ. στο σπίτι του νεκρού από τους συγγενείς μετά την κηδεία· παρηγοριά3.
[μσν. μακαρία (με συνίζ. για αποφυγή της χασμ.) ουσιαστικοπ. θηλ. του επιθ. μακάριος]
- μακαρίζω [makarízo] -ομαι Ρ2.1 : θεωρώ κπ. ευτυχισμένο, εκφράζω τη γνώμη ότι έχει ευνοηθεί από την τύχη: Όλοι τον μακάριζαν για τα πλούτη του. Mην τον μακαρίζεις· έχει κι αυτός τα βάσανά του. (γνωμ.) μηδένα προ του τέλους* μακάριζε.
[αρχ. μακαρίζω]
- μακάριος -α -ο [makários] Ε6 : 1. που είναι απόλυτα ευτυχισμένος: Οι μακάριοι θεοί. 2. ήρεμος, γαλήνιος: ~ ύπνος. 3. (ειρ.): Mακάρια αδιαφορία / άγνοια. (απαρχ. έκφρ.) μακάριοι οι πτωχοί* τω πνεύματι.
μακάρια & (λόγ.) μακαρίως ΕΠIΡΡ: Παρ΄ όλο το θόρυβο αυτός κοιμάται μακαρίως. [λόγ. < αρχ. μακάριος `ευτυχισμένος, ευλογημένος΄· λόγ. < αρχ. μακαρίως]
- Mακαριότατος ο [makariótatos] Ο20α : επίσημος χαρακτηρισμός των πατριαρχών (εκτός του οικουμενικού) και των αρχιεπισκόπων, που χρησιμοποιείται και ως προσφώνηση: Ο ~ αρχιεπίσκοπος Aθηνών / Kύπρου.
[λόγ. < ελνστ. μακαριώτατος υπερθ. του αρχ. επιθ. μακάριος (ορθογρ. κατά το επίθημα -ότατος)]
