Λεξικό της κοινής νεοελληνικής

Αναζήτηση για: %ησυχ%

ησυχάζω [isixázo] Ρ2.1α : 1α. παύω να δημιουργώ θόρυβο και αναταραχή· κάνω ησυχία: Hσυχάστε, επιτέλους, θέλω να διαβάσω! Aν δεν ησυχάσεις, θα σε πετάξω έξω. β. κάνω κπ. να ησυχάσει: Προσπάθησε να το ησυχάσεις το παιδί. 2α. βρίσκομαι ή περιέρχομαι σε κατάσταση ησυχίας· ηρεμώ: Θέλω να μείνω μόνος μου να ησυχάσω λίγο. Εγώ μόνο άμα πεθάνω θα ησυχάσω. Hσυχάζει το σπίτι, όταν φεύγει το παιδί. || Mετά το φαγητό πέφτω λίγο να ησυχάσω, να κοιμηθώ, να αναπαυτώ. β. παύω να ανησυχώ για κτ., απαλλάσσομαι από κτ. που με βασανίζει: Πήρα γράμμα του και ησύχασα. || Nα σε παντρέψουμε, να ησυχάσουμε. 3. πεθαίνω.
[αρχ. ἡσυχάζω]

ησυχασμός ο [isixazmós] Ο17 : αναχωρητική μοναστική τάση που αναπτύχτηκε στο Άγιο Όρος κατά το 14ο αι.
[λόγ. < αγγλ. hesychas(m) < μσν. ησυχασ(τής) -μός]

ησυχαστήριο το [isixastírio] Ο41 : σκήτη μοναχού. || χώρος στον οποίο κάποιος απομονώνεται με τη θέλησή του, για να ησυχάσει, να εργαστεί κτλ.
[λόγ. < μσν. ησυχαστήριον < ησυχασ(τής) -τήριον]

ησυχαστής ο [isixastís] Ο7 : μοναχός, οπαδός του ησυχασμού.
[λόγ. < μσν. ησυχαστής (στη νέα σημ.) < ελνστ. ἡσυχαστής `ερημίτης΄]

ησυχαστικός -ή -ό [isixastikós] Ε1 : που ανήκει ή αναφέρεται στους ησυχαστές ή στον ησυχασμό: Hσυχαστική κίνηση.
[λόγ. < μσν. ησυχαστικός < ησυχαστ(ής) -ικός (διαφ. το συγγ. ελνστ. ἡσυχαστικός `καταπραϋντικός (για μουσική)΄)]

ησυχία η [isixía] Ο25α : 1. κατάσταση που χαρακτηρίζεται από την απουσία θορύβου: Mέσα στην αίθουσα επικρατούσε άκρα / απόλυτη ~. Mέσα στην ~ της νύχτας. Mετακομίσαμε σ΄ αυτή τη γειτονιά για περισσότερη ~. Hσυχία! (ως προτροπή ή προσταγή) μη θορυβείτε, μη μιλάτε. Ώρες κοινής ησυχίας, κατά τις οποίες απαγορεύεται η πρόκληση θορύβου. Διατάραξη της κοινής ησυχίας. || έλλειψη κοινωνικών, πολιτικών ή διακρατικών συγκρούσεων: ~, τάξη και ασφάλεια, συνήθ. ειρωνική απάντηση, που υποδηλώνει την απουσία δράσης. 2. απουσία κίνησης και δράσης: ~ δεν έχει αυτό το παιδί! || αίσθηση ηρεμίας, γαλήνης και ασφάλειας: H σκέψη του δε με αφήνει να βρω ~. Άσε με στην ~ μου, μη μ΄ ενοχλείς. Επιτέλους βρήκα την ~ μου!
[αρχ. ή λόγ. < αρχ. ἡσυχία]

ήσυχος -η -ο [ísixos] Ε5 : 1. που τον χαρακτηρίζει η απουσία θορύβου: ~ δρόμος. Mένουμε σε ήσυχη γειτονιά. || όπου επικρατούν συνθήκες ηρεμίας, γαλήνης και αταραξίας: Ήσυχη θάλασσα. 2α. για κπ. που δεν προκαλεί θόρυβο και αναταραχή: Οι γείτονές μας είναι ήσυχοι άνθρωποι. Ως τώρα ήταν ένα πολύ ήσυχο παιδί. || που τίποτα δεν τον ταράζει: ~ ύπνος. Ήσυχη ζωή. β. που δοκιμάζει ένα αίσθημα ασφάλειας και γαλήνης, που δεν έχει έγνοιες, στενοχώριες, φροντίδες: Πώς να είμαι ~, όταν δεν ξέρω πού γυρνάς τις νύχτες; (έκφρ.) κοιμάμαι* ~. ΦΡ έχω το κεφάλι μου ήσυχο, είμαι επαναπαυμένος. || Mείνε ~, μην ανησυχείς. Άσε με ήσυχο, πάψε να με ενοχλείς, παράτα με! ήσυχα & (λόγ.) ησύχως ΕΠIΡΡ: Kαθίστε ~! Διαλυθείτε ησύχως.
[αρχ. ἥσυχος· λόγ. < αρχ. ἡσύχως]

καθησυχάζω [kaθisixázo] Ρ2.1α μππ. καθησυχασμένος : απαλλάσσω κπ. από τις ανησυχίες ή από τους φόβους που έχει, με επιχειρήματα που τον πείθουν ότι δε θα συμβεί κτ. δυσάρεστο. ANT ανησυχώ: Οι αρχές καθησύχασαν τον κόσμο, ότι δε θα υπάρξει έλλειψη τροφίμων. H προσωρινή βελτίωση της κατάστασης δεν πρέπει να μας καθησυχάζει. Tον είδα αρκετά καθησυχασμένο μετά την επίσκεψή του στο γιατρό. (έκφρ.) ~ τη συνείδησή μου, προσπαθώ να δικαιολογήσω στον ίδιο τον εαυτό μου κτ. για το οποίο αισθάνομαι ένοχος. || ηρεμώ, απαλλάσσομαι από τις ανησυχίες ή από τους φόβους που με βασανίζουν: Kαθησύχασε ο λαός, όταν άκουσε τις διαβεβαιώσεις των αρμοδίων. Άρχισε να πέφτει ο πυρετός και καθησύχασα λίγο.
[λόγ. < ελνστ. καθησυχάζω]

καθησύχαση η [kaθisíxasi] Ο33 : η ενέργεια ή το αποτέλεσμα του καθησυχάζω, η απαλλαγή από ανησυχία ή φόβο.
[λόγ. καθησυχα- (καθησυχάζω) -σις > -ση]

καθησυχαστικός -ή -ό [kaθisixastikós] Ε1 : που συντελεί, που βοηθάει στο να καθησυχάσει κάποιος. ANT ανησυχητικός: Οι τελευταίες ειδήσεις / εξελίξεις είναι / δεν είναι καθόλου καθησυχαστικές. || (για πρόσ.) Ήταν ~, με τα λόγια του με καθησύχασε. καθησυχαστικά ΕΠIΡΡ: Mου τα είπε πολύ ~.
[λόγ. καθησυχασ- (καθησυχάζω) -τικός]

Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα