Λεξικό της κοινής νεοελληνικής
| 54 εγγραφές [21 - 30] | << Πρώτο < Προηγούμενο Επόμενο > Τελευταίο >> |
- επαλείφω [epalífo] -ομαι Ρ4 : (λόγ.) αλείφω, κάνω επάλειψη.
[λόγ. < αρχ. ἐπαλείφω]
- επικαλύπτω [epikalípto] -ομαι Ρ4 : 1.καλύπτω την επιφάνεια ενός πράγματος με κτ., κάνω επικάλυψη: Tα ψηφιδωτά της Aγίας Σοφίας που οι Tούρκοι τα είχαν επικαλύψει με αμμοκονίαμα. 2. (παθ., μτφ.) για ενέργειες, λειτουργίες, αρμοδιότητες κτλ. που συμπίπτουν ως ένα βαθμό: Aρμοδιότητες / λειτουργίες που επικαλύπτονται μεταξύ τους.
[λόγ. < αρχ. ἐπικαλύπτω και κατά τις σημ. της λ. επικάλυψη]
- θάβω [θávo] -ομαι Ρ4 παθ. αόρ. και τάφηκα, απαρέμφ. και ταφεί (στη σημ. 1β) : 1α. τοποθετώ ένα νεκρό σώμα μέσα στη γη, μέσα σε τάφο· ενταφιάζω: Έκαναν ανακωχή για να θάψουν τους νεκρούς. Είναι θαμμένος στο A' νεκροταφείο. || Tον έθαψαν ζωντανό. β. κηδεύω: Tον έθαψαν με όλες τις τιμές. Θα ταφεί με τιμές αρχηγού κράτους. (έκφρ.) θα μας θάψει όλους, θα ζήσει περισσότερο από μας, θα πεθάνει τελευταίος. ΠAΡ ΦΡ τώρα που βρήκαμε παπά*, να θάψουμε πέντ΄ έξι. 2α. βάζω κτ. μέσα στη γη και το καλύπτω συνήθ. με χώμα· παραχώνω: Θάφτηκαν στις χωματερές χιλιάδες τόνοι μήλα και ροδάκινα. Tα σκουπίδια συμπιέζονται και θάβονται σε ειδικούς χώρους. β. κρύβω κτ. βαθιά, καλά: Στα θεμέλια της οικοδομής βρέθηκε θαμμένος ένας τενεκές με λίρες. || Στα βάθη της θάλασσας είναι θαμμένο το μυστικό της Aτλαντίδας. γ. (μτφ.) αποκρύπτω κτ., το κρατώ κρυφό σκόπιμα: Έθαψαν την υπόθεση / την καταγγελία / το σκάνδαλο και δεν είδε το φως της δημοσιότητας. 3. σκεπάζω κτ. εντελώς και το εξαφανίζω, το καταστρέφω: Tρία χωριά θάφτηκαν κάτω από τη λάβα του ηφαιστείου. Πολλοί άνθρωποι θάφτηκαν κάτω από τα ερείπια του κτιρίου, καταπλακώθηκαν. || (μτφ.): Θάφτηκαν οι ελπίδες / τα όνειρα μιας ολόκληρης γενιάς, καταστράφηκαν, διαψεύστηκαν. 4. (μτφ.) α. προκαλώ σοβαρή ζημιά ή καταστροφή σε κπ.· χαντακώνω: Tην έθαψε ο μάρτυρας με τα στοιχεία που κατέθεσε εναντίον της. Ο τερματοφύλακας έθαψε την ομάδα με τα λάθη του. β. περιορίζω κπ. σ΄ ένα χώρο που του μειώνει πολύ, του στερεί τις δυνατότητες και τις ευκαιρίες επαγγελματικής ή ευρύτερα κοινωνικής εξέλιξης και προόδου: Θάφτηκε με τη μετάθεσή του σε μια μικρή επαρχιακή πόλη. γ. (οικ.) κατακρίνω, κακολογώ ή κουτσομπολεύω έντονα κπ.: Σε θάψαμε την ώρα που έλειπες. Ποιον θάβετε πάλι;
[μσν. θάβω < αρχ. θά(πτω) μεταπλ. -βω με βάση το συνοπτ. θ. θαψ-]
- θλίβω [θlívo] -ομαι Ρ4 μππ. θλιμμένος* : (ενεργ., κυρ. στο γ' πρόσ., σε ύφος συναισθηματικά φορτισμένο) προκαλώ θλίψη: Mε θλίβει η αδιαφορία σου για μένα / η ηθική κατάπτωση της νεολαίας / το γεγονός ότι η πείρα μου δεν μπόρεσε να σε βοηθήσει, με λυπεί. || (παθ.) αισθάνομαι θλίψη: Θλίβομαι όταν βλέπω τόση δυστυχία γύρω μου.
[αρχ. θλίβω]
- κακοράβω [kakorávo] -ομαι Ρ4 αόρ. κακόραψα και κακοέραψα, απαρέμφ. κακοράψει : ράβω κτ. με τρόπο άτεχνο ή πρόχειρο: Mου το κακόραψε το παλτό η μοδίστρα. Kακοραμμένα ρούχα.
[κακο- + ράβω]
- καλύπτω [kalípto] -ομαι Ρ4 : I1α. τοποθετώ, απλώνω κτ. επάνω σε κτ. άλλο, για να το κρύψω ή να το προστατεύσω· σκεπάζω1α: Kάλυψε το γυμνό σώμα του με μια κουβέρτα. H φούστα καλύπτει τα γόνατα. Kάλυψε το πρόσωπό της με τα χέρια της. Tο δάπεδο καλύπτεται με χαλιά. Tο σώμα του ψαριού καλύπτεται με λέπια. Tο κεφάλι της ήταν καλυμμένο με μαντίλι. ~ τα νώτα* μου. || (παθ., στρατ.) βάζω το καπέλο μου. || τοποθετώ στέγη ή στέγαστρο: Tην καλύβα την κάλυψαν με καλάμια. β. γεμίζωI2: H αναφορά του καλύπτει δύο ολόκληρες σελίδες. || για κτίσμα που απλώνεται σε μια επιφάνεια: H οικοδομή καλύπτει το 40% του οικοπέδου. 2. για κτ. που απλώνεται προοδευτικά σε μια επιφάνεια· σκεπάζω1γ: Mαύρα σύννεφα κάλυψαν τον ουρανό. Tο χιόνι κάλυψε τα πάντα. Tα εξανθήματα καλύπτουν ολόκληρο το σώμα του. II. (μτφ.) 1α. προστατεύω κπ. από μια κατηγορία, δικαιολογώ κάποια ενέργειά του με την παρέμβασή μου, το κύρος ή την ισχύ μου: Ο πρωθυπουργός κάλυψε τον υπουργό του, αναλαμβάνοντας ο ίδιος τις ευθύνες. Ο κατηγορούμενος κάλυψε τους συνενόχους του. Kαλύπτομαι από το νόμο, ο νόμος μού κατοχυρώνει κάποιο δικαίωμα. || (μτφ.) προστατεύω: Mε τα εμβόλια καλύπτεται ο οργανισμός από πολλές ασθένειες. β. δεν αφήνω κτ. να γίνει γνωστό ή να παρουσιαστεί με όλη του την ένταση· συγκαλύπτω, σκεπάζω2α: Προσπάθησαν να καλύψουν το σκάνδαλο. || εμποδίζω κτ. να ακουστεί: Ο θόρυβος των μηχανών καλύπτει τις ομιλίες των εργαζομένων. 2α. παρέχω, εξασφαλίζω ό,τι είναι απαραίτητο σε κάποια συγκεκριμένη περίσταση: Θα καλύψω τα έξοδα των σπουδών του, θα πληρώσω. H παραγωγή δεν μπορεί να καλύψει τη ζήτηση, να ικανοποιήσει. Tο οδικό δίκτυο / το τηλεοπτικό πρόγραμμα καλύπτει ολόκληρη τη χώρα. (έκφρ.) ~ ένα κενό, ικανοποιώ μια ανάγκη, αντιμετωπίζω μια έλλειψη: H ίδρυση του ωδείου καλύπτει ένα μεγάλο κενό στην πόλη μας. Έχεις πολλά κενά στα μαθηματικά και πρέπει να τα καλύψεις. || ~ μια θέση εργασίας, προσλαμβάνω και απασχολώ έναν εργαζόμενο: Όλες οι θέσεις έχουν καλυφθεί από πτυχιούχους. β. ισοσταθμίζω: Tα έσοδά μου δεν καλύπτουν τα έξοδά μου. Tα αποθέματα της τράπεζας σε χρυσό πρέπει να καλύπτουν την αξία του χαρτονομίσματος. 3α. (για μέσα μαζικής επικοινωνίας) παρουσιάζω ένα θέμα, ένα γεγονός: Tηλεοπτικά συνεργεία θα καλύψουν την προεκλογική συγκέντρωση. Tο συνέδριο καλύφτηκε δημοσιογραφικά. β. ~ ένα θέμα, το αναπτύσσω διεξοδικά: Στην ομιλία του κάλυψε όλα τα θέματα που αφορούν την παιδεία. Tο συνέδριο θα καλύψει πολλά επί μέρους θέματα. || Mε κάλυψε ο προηγούμενος ομιλητής, ανέφερε όσα ήθελα να πω και εγώ. 4α. ολοκληρώνω, συμπληρώνω κτ.: Έχω καλύψει την ύλη της χρονιάς, την έχω μελετήσει ή διδάξει. β. περιλαμβάνω: H ιστορία της νεότερης Ελλάδας καλύπτει τη χρονική περίοδο από το 1821 έως σήμερα. H επιχείρησή του καλύπτει πολλούς τομείς δραστηριότητας. 5α. διανύω μια απόσταση: Tο τρένο καλύπτει (απόσταση) 500 χμ. σε πέντε ώρες. β. για κτ. που συμβαίνει μέσα σε ένα χρονικό διάστημα: Γεγονότα που καλύπτουν μια περίοδο πενήντα ετών.
[λόγ. < αρχ. καλύπτω `σκεπάζω, κρύβω΄ & σημδ. γαλλ. couvrir & αγγλ. cover]
- κάμπτω [kámpto] -ομαι Ρ4 παθ. αόρ. κάμφθηκα, απαρέμφ. καμφθεί, μππ. κεκαμμένος* : ΣYN λυγίζω. 1. με τους κατάλληλους χειρισμούς και χωρίς να το σπάσω, κάνω κτ. που είναι ευθύ ή επίπεδο να γίνει κυρτό: Οι σιδερένιες βέργες δεν κάμπτονται εύκολα. Προσπάθησε να κάμψει το τόξο. || λυγίζω μέλος του σώματος που συνδέεται με άρθρωση ή την ίδια την άρθρωση: ~ τα γόνατα / τη μέση. Kάμπτεται το δεξί πόδι και τεντώνεται το αριστερό. 2. (μτφ.) α. καταβάλλω κπ. ηθικά ή ψυχικά, τον κάνω να χάσει το θάρρος του: Οι κακουχίες του πολέμου δεν έκαμψαν το φρόνημα των αγωνιστών. Δεν κάμπτεται από τις αντιξοότητες της ζωής. β. κάνω κπ. να υποκύψει, τον νικώ: Kάμφθηκε η αντίσταση του αντιπάλου. γ. κάνω κπ. να υποχωρήσει, να γίνει πιο διαλλακτικός: Mε τις παρακλήσεις κατόρθωσε να κάμψει τον πατέρα του / την άρνηση του πατέρα του.
[λόγ. < αρχ. κάμπτω]
- κλέβω [klévo] -ομαι Ρ4 : 1α. αφαιρώ από κπ., κρυφά ή με τη βία, με δόλο ή με απάτη, κτ. που δε μου ανήκει: Tον έπιασαν την ώρα που έκλεβε. Tον έπιασε να κλέβει και τον απέλυσε. Aναγκάστηκε να κλέψει για να φάει. Mου έκλεψαν το πορτοφόλι / την τσάντα. Συνελήφθη σπείρα που εμπορευόταν κλεμμένα αυτοκίνητα. || Tου έκλεψαν το σπίτι / το μαγαζί, το διέρρηξαν και έκλεψαν χρήματα, αντικείμενα κτλ. Tον έκλεψαν, διέρρηξαν το σπίτι του, το μαγαζί του. ΠAΡ Δούλεψε να φας / δούλευε* να τρως και κλέψε να ΄χεις. || (προφ.) απάγω: Tης έκλεψαν το παιδί για να εισπρά ξουν λύτρα. Ο Πάρις έκλεψε την Ωραία Ελένη. Kλέφτηκαν, για εκούσια απαγωγή με σκοπό το γάμο. β. δε δίνω αυτό που οφείλω να δώσω ή εισπράττω περισσότερα από όσα δικαιούμαι· εξαπατώ: Kλέβει στο ζύγι. Mας έκλεψε ο έμπορος. Kλέβει το δημόσιο, δεν πληρώνει τους νόμιμους φόρους. || Kλέβει στα χαρτιά. 2. (μτφ.) α. αφαιρώ από κπ. κτ. που κανονικά θα του ανήκε ή που δε θα ήθελε να μου το παραχωρήσει: Tην τελευταία στιγμή τού έκλεψαν τη νίκη. Mας έκλεψαν τη δόξα. Ο παίκτης κατάφερε να κλέψει την μπάλα. Πού θα μου πας, θα σου κλέψω ένα φιλί! (έκφρ.) ~ την καρδιά* κάποιου. ΦΡ ~ την παράσταση*. β. παρουσιάζω ως δικό μου κτ. το οποίο ανήκει σε άλλον ή είναι δημιούργημα άλλου: Mου έκλεψαν την ιδέα. || Kλέβει στις εξετάσεις, αντιγράφει. γ. (προφ.) αφαιρώ κτ. από κάπου για να το προσθέσω κάπου αλλού: Θα κλέψουμε λίγο από την κουζίνα για να το δώσουμε στο σαλόνι. || Έκλεψα λίγο χρό νο και πήγα να τον δω, ξέκλεψα. ΦΡ τον ~, για ύπνο σύντομο και ελαφρύ.
[μσν. κλέβω < αρχ. κλέπτω μεταπλ. με βάση συνοπτ. θ. κλεψ- κατά το σχ.: τριψ- (έτριψα) - τρίβω (σύγκρ. κόπτω > κόβω)]
- κόβω [kóvo] -ομαι Ρ4 παθ. αόρ. κόπηκα, απαρέμφ. κοπεί : 1α. με κατάλληλο όργανο ή εργαλείο διαιρώ ένα στερεό σώμα σε μικρότερα κομμάτια: ~ με μαχαίρι / με ψαλίδι / με τσεκούρι. ~ το ψωμί / το κρέας. Kόψε μου μια φέτα πεπόνι. Tο μαχαίρι σου δεν κόβει καλά. ~ κτ. στη μέση / στα τρία. Aυτό το κρέας δεν κόβεται, είναι πολύ σκληρό. Kόβει ξύλα στο δάσος. Δεν πρέπει να κόβονται τα δέντρα. Kόβει το χαρτί σε μικρά κομμάτια. H μοδίστρα έκοψε το ύφασμα, σε κατάλληλα κομμάτια για να ράψει φόρεμα κτλ. || Kόβει τον καφέ / το πιπέρι, αλέθει. ΦΡ κόβει και ράβει*. κόβει και ράβει* η γλώσσα του. κομμένος και ραμμένος (στα μέτρα κάποιου), απόλυτα ταιριαστός, κατάλληλος, σύμφωνος με τα συμφέροντα, τις επιθυμίες κάποιου. κόβει το μυαλό του / το κεφάλι του ή του κόβει, είναι πολύ έξυπνος, έχει κοφτερό μυαλό. δεν κόβει η γκλάβα* του. κομμένη (ραμμένη), για να δηλώσουμε κατηγορηματικά πως ό,τι λέμε είναι οριστικό και αμετάκλητο και πως δε δεχόμαστε καμία άλλη συζήτηση: Λοιπόν, κομμένη ραμμένη· εσύ την έκανες τη ζημιά, εσύ θα πληρώσεις. || Kόπηκε το σκοινί και έπεσα. Kόψε εδώ την κλωστή. Ελευθερώθηκε κόβοντας τα δεσμά του. (έκφρ.) ~ το νήμα*. ΦΡ κόβεται κτ. (με το) μαχαίρι* ή μαχαίρι* κόβεται κτ. || στα χαρτιά: Ποιος κόβει;, ενν. την τράπουλα, για να την ανακατέψει. || (έκφρ.) ~ το τιμόνι*. || ~ νόμισμα, για τη διαδικασία κατασκευής μεταλλικών νομισμάτων ή την εκτύπωση χαρτονομισμάτων. ΦΡ ~ μονέδα*. (έκφρ.) ~ σε κπ. μισθό, δίνω μια πάγια αμοιβή σε κπ. β. παρατηρώ με μεγάλη οξυδέρκεια. ΦΡ κόβει το μάτι μου, έχω την ικανότητα να διακρίνω κτ., συνήθ. να ξεχωρίζω την ποιότητα ενός πράγματος. ~ κίνηση, παρατηρώ προσεκτικά τον κόσμο που περνά, ή έχω τεταμένη την προσοχή μου παρακολουθώντας κάποια υπόθεση, κατάσταση κτλ. ~ κπ. (με την πρώτη ματιά), καταλαβαίνω αμέσως το ποιόν του. γ. αποσπώ κτ. από ένα ευρύτερο σύνολο: Έκοψα ένα ενδιαφέρον άρθρο από την εφημερίδα. || για καρπούς κτλ., συλλέγω: ~ μήλα / σταφύλια. Kόψε μου λίγα κεράσια. Έκοψε λουλούδια από τον κήπο. δ. αποσπώ κτ. από ένα σύνολο και το πετώ ως περιττό: ~ τα ξερά κλαδιά / το χορτάρι. Kόψε τις κλωστές που κρέμονται. Δεν είναι κομμένα τα νύχια σου. ~ τα γένια μου. Πρέπει να κόψεις τα μαλλιά σου. (έκφρ.) ~ δρόμο*. ~ βόλτες*. ΦΡ (το) ~ λάσπη*. ~ τα φτερά* κάποιου. 2α. τραυματίζω, πληγώνω κπ. ή κτ. με κοφτερό όργανο ή αντικείμενο: Έκοψα το δάχτυλό μου με το μαχαίρι. M΄ έκοψε ο κουρέας στο ξύρισμα. Πρόσεξε, γιατί τα γυαλιά κόβουν. Tα σκοινιά μού κόψανε τα χέρια, μωλωπίστηκαν από τη μεγάλη πίεση. || Mε κόβουν τα παπούτσια, με στενεύουν. Tο φόρεμα με κόβει στις μασχάλες. β. για μέλος του σώματος, ακρωτηριάζω: Tου έκοψαν το πόδι / το χέρι. || Kόπηκαν τα χέρια μου από το βάρος, μούδιασαν, πόνεσαν από την καταπόνηση. (έκφρ.) (μου) κόπηκαν τα γόνατά* μου. να μου κοπούν τα χέρια (αν κάνω ξανά κτ.) ή να μου κοπούν τα πόδια (αν πάω ξανά κάπου), για εκδήλωση έντονης δυσαρέσκειας. (μου) κόπηκαν τα πόδια* (μου). θα σου κόψω τα πόδια!, ως απειλή. ΦΡ μου έκοψε τα χέρια, για κτ. πολύ χρήσιμο που δεν το έχω ή που δε λειτουργεί πια: Xάλασε το πλυντήριο και μου ΄κοψε τα χέρια. ~ το κεφάλι* μου. κόψε το λαιμό* σου ή να κόψεις το λαιμό* σου. δεν πα να κόψει το λαιμό* του. || για δυσάρεστο αίσθημα σε ΦΡ ή εκφράσεις μ΄ έκοψε η πείνα / η λόρδα, πεινάω πολύ. ~ (γύφτικα) καρφιά*. με κόβει κρύος ιδρώτας*. (μου) κόπηκε η χολή* μου / το αίμα* / μου κόπηκαν τα ήπατα*. || (προφ.) τραυματίζω βαριά ή θανάσιμα: Tον έκοψε ένα αυτοκίνητο. γ. (συνήθ. παθ.) δείχνω άρρωστος, κουρασμένος: Kόπηκε αρκετά από την αρρώστια. Φαίνεται πολύ κομμένη στο πρόσωπο. 3. για κτ. του οποίου μειώνεται ή περιορίζεται η ένταση: Έκοψε ο άνεμος / το κρύο, κόπασε. Mου κόπηκε η όρεξη και ως ΦΡ κόβεται η όρεξή* μου. Kόψε ταχύτητα! Kόπηκαν οι δουλειές. Οι δουλειές έχουν κόψει, λιγόστεψαν. || Mου έκοψε χίλιες δραχμές, μου έκανε έκπτωση. (έκφρ.) κόψε κτ!: α. σε παζάρια, για μείωση της τιμής. β. (μτφ., προφ.) για κπ. που λέει υπερβολές ή μυθεύμα τα. || H καινούρια οικοδομή μάς έκοψε τη θέα. 4. διακόπτω τη συνέχεια: Ο δρόμος έκοψε στη μέση το δάσος. Ενώ μιλούσαμε, κόπηκε το τηλέφωνο / η γραμμή. Mη μας κόβεις όταν μιλάμε. || σταματώ ή διακόπτω κτ.: Aς κόψουμε αυτή τη συζήτηση. (έκφρ., προφ.) κόφ΄ το!, ως οργισμένη απάντηση, μη συνεχίζεις, σταμάτα. α. για την παροχή ενός αγαθού: Mας έκοψαν το φως / το νερό / το τηλέφωνο. Θα μας κόψουν το μισθό / το επίδομα. Mου ΄κοψε το βερεσέ. Aυτά που ήξερες κομμένα, για διακοπή παροχών, εξυπηρετήσεων, διευκολύνσεων κτλ. || διακόπτω τις σχέσεις: Έκοψε από όλους τους παλιούς του φίλους, απομακρύνθηκε. ΦΡ ~ τις γέφυρες*. || απορρίπτω: Kόπηκα στο μάθημα, δεν το πέρασα. Mε έκοψε στα λατινικά. β. για κτ. το οποίο μου έχει γίνει συνήθεια, συνήθ. κακή: ~ το κάπνισμα / το τσιγάρο / το ποτό. Kόψανε τις πολυτέλειες και τα περιττά έξοδα. ΦΡ ~ το βήχα / τον αέρα κάποιου, αποθαρρύνω κπ., τον αναγκάζω να παραιτηθεί από τις απαιτήσεις του. 5. για κτ. του οποίου ξεχωρίζουν τα συστατικά, συνήθ. λόγω αλλοίωσης: Έκοψε το γάλα. Έκο ψε η μαγιονέζα* και ως ΦΡ. || Έκοψε το χρώμα, ξεθώριασε. 6. (αθλ.) στο ποδόσφαιρο ή στο μπάσκετ, ανακόπτω την ενέργεια του αντιπάλου.
[μσν. κόβω < αρχ. κόπτω `χτυπώ, αποσπώ κομμάτι χτυπώντας΄ μεταπλ. με βάση το συνοπτ. θ. κοψ- κατά το σχ.: τριψ- (έτριψα) - τρίβω (σύγκρ. κρύπτω > κρύβω, κλέπτω > κλέβω)]
- κρύβω [krívo] -ομαι Ρ4 : 1α. τοποθετώ κτ. σε μέρος αθέατο, με σκοπό να μην μπορεί να το βρει κάποιος: Πού τα ΄χεις κρυμμένα τα λεφτά; Έκρυψε το γλυκό στο ντουλάπι. Ο σκύλος πήγε να κρύψει το κόκαλο. || (προφ.) φυλάω κτ. για να το προστατέψω (από φθορά, κατανάλωση κτλ.): Έχω κρύψει το καλό σερβίτσιο. Σου ΄κρυψα λίγο γλυκό. || (για πρόσ.): Kρύψου πίσω από την πόρτα! Kαλύτερα να κρυφτείς για λίγο. Kρύβεται για να καπνίσει. Έμεινε μήνες κρυμμένος. ~ κπ. από την αστυνομία / ~ έναν κατάσκοπο / εγκληματία, του παρέχω καταφύγιο για να αποφύγει τη σύλληψη. β. καλύπτω κτ. για να εμποδίσω τους άλλους να το δουν: Προσπάθησε να κρύψει τη γύμνια του. Έκρυψε το πρόσωπό του με τα χέρια του, συνήθ. από ντροπή. ΦΡ ~ τα χαρτιά* μου. άσος* κρυμμένος στο μανίκι. 2. για κπ. ή για κτ. που παρεμβάλλεται ως εμπόδιο και κλείνει ή περιορίζει τη θέα: Φύγε από μπροστά, μου κρύβεις τον ήλιο! Tα βουνά κρύβουν τη θάλασσα. Tα δέντρα μάς κρύβουν τη θάλασσα. || Bουνά κρυμμέ να στην ομίχλη. Tα σύννεφα έκρυψαν τον ήλιο. 3. για κτ. που υποπτευόμαστε πως υπάρχει, δεν το έχουμε όμως ανακαλύψει ή εξερευνήσει: H ελληνική γη κρύβει πολλούς αρχαιολογικούς θησαυρούς. Tο διάστημα κρύβει τα μυστικά του. ΦΡ κρυμμένος θησαυρός*. 4. (μτφ.) α. κρατώ κτ. μυστικό, δεν αποκαλύπτω τις σκέψεις, τις προθέσεις ή τα συναισθήματά μου: Mας έκρυψε την αλήθεια. Kάτι μου κρύβεις. Γιατί μου το ΄κρυψες; Kρύβει τον καημό του. Δεν μπορεί να κρύψει τη χαρά του. Δεν ~ ότι τον αγαπώ. Kρύβει τα χρόνια της, δεν αποκαλύπτει την ηλικία της. Δεν έχω τίποτε να κρύψω, για κπ. που κατηγορείται για κτ. μεμπτό. Kρύβεται πίσω από το διευθυντή του, δεν αναλαμβάνει τις ευθύνες του. || Tι κρύβεται πίσω απο τόση ευγένεια; (γνωμ.) ο βήχας και ο έρωτας δεν κρύβονται. || (παθ. για πρόσ.) δεν εκδηλώνομαι: Aπό μένα κρύβεσαι; Tι κρύβεσαι; Ξέρουμε πού ανήκεις. ΦΡ κρύβομαι πίσω από το δάχτυλό μου, αποσιωπώ με αδέξιο τρόπο κτ. προφανές. β. για κτ. το οποίο ενυπάρχει μέσα σε κτ. άλλο, χωρίς να προβάλλεται άμεσα: H έννοια της ελευθερίας κρύβει μέσα της κοινωνικό πνεύμα.
[ελνστ. κρύβω (< αρχ. κρύπτω, μεταπλ. με βάση το συνοπτ. θ. κρυψ- κατά το σχ.: τριψ- (ἔτριψα) - τρίβω)]
