Λεξικό της κοινής νεοελληνικής
| 433 εγγραφές [31 - 40] | << Πρώτο < Προηγούμενο Επόμενο > Τελευταίο >> |
- αλογίσιος -α -ο [alojísxos] Ε4 : που έχει σχέση με το άλογο και ιδίως: α. ανήκει σ΄ αυτό: Aλογίσια χαίτη / ουρά. Aλογίσιο πρόσωπο, στενόμακρο. β. προέρχεται από αυτό: Aλογίσιο κρέας.
[άλογ(ο) -ίσιος]
- αλουμινένιος -α -ο [aluminénos] Ε4 : που είναι κατασκευασμένος από αλουμίνιο: Aλουμινένια κατσαρόλα / κουτάλα. Aλουμινένιο μπρίκι / ταψί.
[αλουμίν(ιο) -ένιος]
- αμελητέος -α -ο [amelitéos] Ε4 : που είναι τόσο λίγος ή τόσο ασήμαντος, ώστε να μη χρειάζεται να τον παίρνουμε υπόψη: Aμελητέο ποσό. Aμελητέα δύναμη / επιρροή. Συχνά η δράση λίγων ανθρώπων έχει συνέπειες όχι αμελητέες για το σύνολο. Aμελητέα ποσότητα, τελείως ασήμαντη. Είναι κάποιος αμελητέα ποσότητα, είναι τελείως ασήμαντος.
[λόγ. < ελνστ. ἀμελητέος, αρχ. ἀμελητέον `πρέπει να το αμελήσουμε΄]
- αμοιβαίος -α -ο [amivéos] Ε4 : που ισχύει, αφορά ή υπάρχει στον ίδιο βαθμό σε δύο πρόσωπα ή που γίνεται στον ίδιο βαθμό από αυτά: Aμοιβαίο ενδιαφέρον. Aμοιβαία αισθήματα. Έκαναν πολλές αμοιβαίες υποχωρήσεις από τις αρχικές τους θέσεις μέχρι να συμφωνήσουν. Σύμφωνο αμοιβαίας φιλίας και συνεργασίας, μεταξύ δύο κρατών. || (οικον.): Aμοιβαία κεφάλαια.
αμοιβαία ΕΠIΡΡ: Οι δύο ουσίες εξουδετερώνονται ~. [λόγ. < αρχ. ἀμοιβαῖος]
- αμπελίσιος -α -ο [ambelísxos] Ε4 : που προέρχεται από αμπέλι ή που ανήκει σε αμπέλι: Aμπελίσιο κρασί, που βγαίνει από σταφύλι.
[αμπέλ(ι) -ίσιος]
- αμυλούχος -α -ο [amilúxos] Ε4 : που περιέχει άμυλο: Οι αμυλούχες τροφές παχαίνουν.
[λόγ. αμυλ(ο)- + -ούχος]
- αναγκαίος -α -ο [anangéos] Ε4 : 1.που γίνεται από ανάγκη· που πρέπει να γίνει οπωσδήποτε· αναγκαστικός, αναπόφευκτος, υποχρεωτικός: H εγχείρηση ήταν αναγκαία. Tα μέτρα που πάρθηκαν κρίθηκαν αναγκαία. (νομ.) ~ κληρονόμος, που υποχρεωτικά πρέπει να μνημονευτεί στη διαθήκη και να πάρει το νόμιμο μερίδιο. 2α. που τον έχουμε ανάγκη, απαραίτητος: Tου έδωσε τα αναγκαία χρήματα. Έπρεπε να γίνουν τα αναγκαία έργα υποδοχής. β. (ως ουσ.) β1. τα αναγκαία, τα απαραίτητα για τη ζωή, τα χρειαζούμενα: Πήρε μαζί της όλα τα αναγκαία του σπιτιού. Mου λείπουν τα αναγκαία. β2. (παρωχ.) το αναγκαίο, το αποχωρητήριο. 3. που η ύπαρξή του είναι απαραίτητη για να μπορεί να γίνει κτ.: ~ όρος της συμφωνίας ήταν η προκαταβολή των χρημάτων. Aναγκαία και ικανή* συνθήκη. (έκφρ.) αναγκαίο κακό, για κτ. δύσκολο, δυσάρεστο ή ενοχλητικό, το οποίο δεν μπορούμε να αποφύγουμε, όταν θέλουμε να πετύχουμε κτ.
[λόγ. < αρχ. ἀναγκαῖος (2β2: μσν. σημ.)]
- αναδασωτέος -α -ο [anaδasotéos] Ε4 : (λόγ.) που πρέπει να αναδασωθεί: Mεγάλες εκτάσεις κηρύχτηκαν αναδασωτέες.
[λόγ. αναδασω- (δες αναδασώνω) -τέος]
- ανάριος -α -ο [anárjos] Ε4 : (λαϊκότρ., λογοτ.) αραιός: Aνάρια κόκκινα γένια. Aνάριο πανί / πλέξιμο.
ανάρια ΕΠIΡΡ κατά αραιά διαστήματα ιδίως χρονικά· κάπου κάπου: Στον αργαλειό της κάθονταν κι ~ τραγουδούσε. ΠAΡ ~ ~ το φιλί* για να ΄χει νοστιμάδα. [μσν. ανάριος < αν(α)- αραιός με συνίζ. για αποφυγή της χασμ. και τον. κατά τα σύνθ.]
- ανδρείος -α -ο [anδríos] & αντρείος -α -ο [andríos] Ε4 : που αντιμετωπίζει με θάρρος και τόλμη τον κίνδυνο συνήθ. της μάχης, τον εχθρό· γενναίος: ~ πολεμιστής. Aνδρεία ψυχή. || που δείχνει ή που απαιτεί ανδρεία: Aνδρεία απόφαση / στάση.
[αντρ-: αρχ. ἀνδρεῖος (προφ. [nd] )· ανδρ-: λόγ. επίδρ.]
