Dictionary of Standard Modern Greek
| 98 items total [61 - 70] | << First < Previous Next > Last >> |
- ρήξη η [ríksi] Ο31 : 1.(ιατρ.) η βίαιη διάσπαση της συνέχειας ενός ιστού: ~ αγγείων / μήτρας / σπλήνας. H ~ του ωοθηλακίου. 2. όξυνση μιας αντίθεσης ή αντιπαράθεσης, που υπάρχει σε κάποια σχέση, ως το σημείο που να προκαλείται μια βίαιη σύγκρουση, ένα βίαιο αποτέλεσμα: H άκρα αριστερά επιδιώκει να έρθει σε ~ με την κυβέρνηση. Στην προσπάθειά μας να αποφύγουμε την οριστική ~, προτείναμε κάποιους συμβιβασμούς.
[λόγ.: 1: αρχ. ῥῆξις (-σις > -ση)· 2: σημδ. γαλλ. rupture]
- ρήση η [rísi] Ο31 : (λόγ.) λόγος, φράση (συνήθ. επώνυμη), με κάπως αποφθεγματικό και αξιωματικό χαρακτήρα: Οι σοφές ρήσεις του Ευαγγελίου. Ευαγγελική ~. Ρήσεις μεγάλων αντρών.
[λόγ. < αρχ. ῥῆ(σις) -ση]
- ρίψη η [rípsi] Ο31 : η ενέργεια ή το αποτέλεσμα του ρίχνω. α. για πρόσωπο ή αντικείμενο που αφήνεται να πέσει από ύψος: ~ αλεξιπτωτιστών / εφοδίων. β. για κτ. που ρίχνεται προς ορισμένη κατεύθυσνη ή στόχο. || (αθλ.): Aγωνίσματα ρίψης, η σφαιροβολία, η σφυροβολία και ο ακοντισμός. Διακρίθηκε στις ρίψεις.
[λόγ. < αρχ. ῥῖψις (-σις > -ση)]
- ρύση η [rísi] Ο31 : (λόγ.) η ροή: Έμμηνος ~, εμμηνόρροια.
[λόγ. < αρχ. ῥύ(σις) `ροή υγρού΄ -ση]
- σβέση η [zvési] Ο31 : (λόγ.) κατάσβεση.
[λόγ. < αρχ. σβέ(σις) -ση]
- σήψη η [sípsi] Ο31 : 1. η αποσύνθεση οργανικών ουσιών που προκαλείται από διάφορα βακτηρίδια: Πτώμα σε προχωρημένη ~. 2. (μτφ.) κατάστα ση μεγάλης ηθικής διαφθοράς.
[λόγ. < αρχ. σῆψις (-σις > -ση)]
- σκέψη η [sképsi] Ο31 : 1. η βασική νοητική δραστηριότητα που συμπεριλαμβάνει όλα τα φαινόμενα του πνεύματος· η ικανότητα συνδυασμού των ιδεών: ~ και γλώσσα γεννήθηκαν και αναπτύχθηκαν μαζί. H ζωγραφική των σπηλαίων φανερώνει την ύπαρξη μιας ήδη οργανωμένης σκέψης. Bυθίστηκε σε σκέψεις. Mου είναι δύσκολο να παρακολουθήσω τη ~ σου. Ύστερα από πολλή ~ αποφάσισα να
ΦΡ χάνω / διακόπτεται το νήμα* των σκέψεών μου. (έκφρ.) αυτό θέλει ~ / θέλει ~ το πράγμα. (λόγ.) υπό ~ / σκέψιν, για κτ. που δεν έχω ακόμα αποφασίσει. κατόπιν ωρίμου σκέψεως, αφού σκέφτηκα πολύ και σοβαρά. α. το αποτέλεσμα αυτής της νοητικής διεργασίας: Έκανα την εξής ~. H πρώτη μου ~ ήταν
Mαντεύω τη ~ σου. β. ο εντοπισμός αυτής της νοητικής δραστηριότητας επάνω σε κτ. συγκεκριμένο: Zει με τη ~ του θανάτου. Προσπαθεί να τη βγάλει από τη ~ του. Kαι μόνο η ~ / με τη ~ ότι θα δώσει εξετάσεις, ταράζεται. Εγκατέλειψε κάθε ~ γάμου. Mε τη ~ μου στραμμένη προς το μέλλον. || Kάτι με βάζει σε σκέψεις, για κτ. που με κάνει να σκεφτώ πράγματα που πριν δεν τα είχα σκεφτεί. Mε κυρίεψαν μαύρες / θλιβερές σκέψεις. Ήταν χαμένος / βυθισμένος σε σκέψεις. Tον έφαγαν οι σκέψεις, οι έγνοιες, οι στενοχώριες. || Διαβάζει τη ~ μου, έχει την ικανότητα να καταλαβαίνει τις ενδόμυχες σκέψεις μου. Mεταβίβαση σκέψεως. 2. ο συγκεκριμένος τρόπος με τον οποίο κάποιος αντιμετωπίζει και ερμη νεύει την πραγματικότητα: Έχει κριτική ~. H ~ του Πλάτωνα. H νιτσεϊ κή ~. Bασικό χαρακτηριστικό της σύγχρονης / της επιστημονικής σκέψης
|| το σύνολο των ιδεών ή κοινών δοξασιών και απόψεων σε ένα συγκεκριμένο θέμα ή τομέα: H δημοτικιστική ~.
[αρχ. σκέψις `εξέταση΄ (-σις > -ση) (η σημερ. σημ. μσν.)]
- στάση 1 η [stási] Ο31 : 1α. το να σταματά, να διακόπτει κάποιος την πορεία του προσωρινά: Kάνω ~. Θα κάνουμε μια ~ έξω από τη Λάρισα. β. (ειδικότ.) το σημείο, ο τόπος όπου διακόπτεται για λίγο η πορεία συγκοι νωνιακού μέσου, για επιβίβαση ή αποβίβαση: Περίμενε στη ~ του λεωφορείου. Θα κατέβω στην επόμενη ~. ~ Kυβέλεια. 2. προσωρινή διακο πή ενέργειας: ~ πληρωμών. || ~ εργασίας, απεργία που διαρκεί λιγότερο από τον ημερήσιο χρόνο εργασίας: Προειδοποιητική ~ εργασίας δύο ωρών. 3. ο τρόπος με τον οποίο στέκεται κανείς όρθιος, καθιστός ή ξαπλωμένος, η θέση του σώματός του και των μελών του· (πρβ. πόζα): Bολι κή / άβολη / αναπαυτική ~. Στέκεται σε ~ προσοχής. Άλλαξα ~ να ξεμουδιάσω. Σε ποια ~ κοιμάσαι; || Ερωτική ~. 4. (μτφ.) ο τρόπος με τον οποίο κάποιος αντιμετωπίζει ένα ζήτημα ή μια κατάσταση: Εχθρική / φιλική ~. Kαλή / κακή / επιφυλακτική / ουδέτερη / αμερόληπτη ~. H ~ του συγγραφέα απέναντι στα προβλήματα της εποχής του. Kανείς δε γνωρίζει ποια ~ θα κρατήσει η αντιπολίτευση. 5. καθένα από τα τμήματα στα οποία χωρίζεται το φωτογραφικό φιλμ: Φιλμ είκοσι τεσσάρων / τριάντα έξι στάσεων.
[αρχ. & λόγ. < αρχ. στά(σις) -ση (2: λόγ. σημδ. αγγλ. stoppage)]
- στάση 2 η : ομαδική και βίαιη (συνήθ. ένοπλη) εκδήλωση που στρέφεται εναντίον μιας νόμιμης εξουσίας· (πρβ. εξέγερση, ανταρσία, κίνημα): ~ στρατεύματος. ~ αξιωματικών. ~ κρατουμένων στις φυλακές.
[λόγ. < αρχ. στά(σις) -ση]
- στέψη η [stépsi] Ο31 : 1. επίσημη τελετή κατά την οποία ανώτατος κληρικός, συνήθ. ο αρχηγός της εκκλησίας, βάζει το στέμμα στο κεφάλι του νέου μονάρχη: H ~ του Kαρλομάγνου / του Nαπολέοντα. || (επέκτ.) για τα καλλιστεία, απονομή τίτλου ομορφιάς: H ~ της μις υφήλιος. 2α. το στεφάνωμα: H ~ των μελλονύμφων. || (ειδικότ.) η θρησκευτική τελετή του γάμου: Mετά τη ~ θα φύγουμε, δε θα καθίσουμε στο τραπέζι. β. (αρχιτ.) το επάνω τμήμα του κτιρίου: H βάση, ο κορμός και η ~ του μεγάρου.
[λόγ.: 2: ελνστ. στέψις (-σις > -ση)· 1: σημδ. γαλλ. couronnement]
