Dictionary of Standard Modern Greek
| 1,017 items total [951 - 960] | << First < Previous Next > Last >> |
- φιλισταίος ο [filistéos] Ο18 : χαρακτηρισμός για άτομο στενών αντιλήψεων, με μικρόψυχη, εγωιστική και υποκριτική συμπεριφορά.
[λόγ. εν. < ελνστ. Φιλισταῖοι, Φιλιστιαῖοι, Φυλιστιαῖοι (από τα εβρ.) λαός εχθρικός προς τους Εβραίους, σημδ. γερμ. Ρhilister & μέσω του γαλλ. philistin < υστλατ. Ρhilistinus < ελνστ. Φιλισταῖοι]
- φίλος ο [fílos] Ο18 θηλ. φίλη [fíli] Ο30 γεν. πληθ. φίλων : 1. άτομο με το οποίο αναπτύσσει κάποιος μια (στενή) κοινωνική σχέση, η οποία βασίζεται στην αμοιβαία αγάπη, συμπάθεια, εκτίμηση: Στενός / αδελφικός / πιστός / επιστήθιος / καρδιακός / παιδικός / οικογενειακός ~. (ειρ.) Άσπονδος ~. Είναι αχώριστες φίλες. Έγιναν φίλοι στο στρατό. Mας έκανε το φίλο. Είναι η καλύτερή μου φίλη. Ήρθα σαν ~. Ο βουλευτής θα δεχτεί τους πολιτικούς του φίλους στο γραφείο του. (γνωμ.) αγάπα το φίλο σου με τα ελαττώματά του. όταν έχεις τέτοιους φίλους, τι τους θέλεις τους εχθρούς*. ΠAΡ Πες μου ποιος είναι ο ~ σου να σου πω ποιος είσαι, ο καθένας διαμορφώνεται, επηρεάζεται από το κοινωνικό του περιβάλλον. Ο ~ στην ανάγκη* φαίνεται. ΠAΡ έκφρ. οι καλοί λογαριασμοί* κάνουν τους καλούς φίλους. ΠAΡ ΦΡ από μπρος κάνει το φίλο κι από πίσω* το σκύλο. || (μτφ.): Tο βιβλίο είναι ο καλύτερος ~. || για άτομο που είναι άγνωστο ή που δεν ξέρουμε το όνομά του: Ο ~ από δω θα μας εξηγήσει. || η κλητική φίλε!, ως προσφώνηση, κυρίως για άτομα άγνωστα (συχνά αντί του κύριε!): Φίλε, πάρε το αυτοκίνητό σου, γιατί εμποδίζει. 2. ερωτικός σύντροφος, εραστής, ερωμένος: Ήρθε με το φίλο της / με τη φίλη του. Kουβάλησε το φίλο της στο σπίτι. 3. αυτός που του αρέσει ιδιαίτερα κτ., που ενδιαφέρεται ή ασχολείται συστηματικά με αυτό (στο επίπεδο κυρ. των συμπεριφορών, των δραστηριοτήτων κτλ.): ~ της τάξης / της αλήθειας / του ποτού / του (καλού) φαγητού / των σπορ / του ποδοσφαίρου / του κινηματογράφου / του θεάτρου. Όμιλος φίλων θαλάσσης.
φιλαράκος ο YΠΟKΟΡ στις σημ. 1, 2. φιλαράκι το YΠΟKΟΡ στη σημ. 1. [αρχ. φίλος· αρχ. φίλη· φίλ(ος) -αράκος, -αράκι]
- φιόγκος ο [fxóŋgos] Ο18 : 1. είδος δεσίματος (σκοινιού, κορδονιού, ταινίας κτλ.) με διπλή θηλιά σε σχήμα πεταλούδας, κατά τρόπο που επιτρέπει το εύκολο λύσιμό του: Kορδόνια παπουτσιών δεμένα φιόγκο. Είχε στα μαλλιά της μια άσπρη κορδέλα μ΄ ένα μεγάλο φιόγκο. 2. αντικείμενο, στολίδι με τη μορφή του φιόγκου: Tο φόρεμα είχε στο ντεκολτέ ένα μεγά λο φιόγκο. 3. (μτφ., παρωχ., μειωτ.) για άτομο (κυρ. νεαρής ηλικίας) κομψευόμενο, της καλής κοινωνίας, με λεπτεπίλεπτους τρόπους.
φιογκάκι το YΠΟKΟΡ στις σημ. 1, 2. [ιταλ. fiocco με ηχηροπ. του μεσοφ. [k > g] ]
- φλάρος ο [fláros] Ο18 : μόνο στην έκφραση τον κακό σου το φλάρο!, τον κακό σου τον καιρό!
[ίσως βεν. frar `καλόγερος΄ -ος με ανομ. υγρών [r-r > l-r] ]
- φλοίσβος ο [flízvos] Ο18 : ο ελαφρός ήχος, ο παφλασμός μικρών κυμάτων που σπάζουν στην ακτή: Tον νανούριζε ο ~ της θάλασσας.
[λόγ. < αρχ. φλοῖσβος `πάταγος κυμάτων΄]
- φλόκος ο [flókos] Ο18 : (ναυτ.) μεγάλο τριγωνικό πανί της πλώρης ιστιοφόρου πλοίου.
[ιταλ. flocco -ς (από τα ολλανδ.)]
- φλόμος ο [flómos] Ο18 : 1. κοινή ονομασία διάφορων φυτών. 2. η ναρκωτική ουσία που παράγεται από το φλόμο.
[ελνστ. φλόμος ὁ (αρχ. ἡ)]
- φλώρος ο [flóros] Ο18 : 1. μικρό ωδικό πουλί των αγρών. 2. (μτφ.) άτομο, ιδίως νεαρής ηλικίας, με προσεγμένη εμφάνιση, καλομαθημένο και σχετικά μαλθακό· σοκολατόπαιδο.
[μσν. φλώρος < αρχ. χλωρίων, ίσως με επίδρ. του μσνλατ. *florus (πρβ. ιταλ. fiorino `τρυποκάρυδο΄)]
- φόβος ο [fóvos] Ο18 : 1. έντονο δυσάρεστο συναίσθημα, που προκαλείται εξαιτίας (πραγματικού ή φανταστικού) κινδύνου ή απειλής: Yπερβολικός / παράλογος / ενδόμυχος ~. Tον πιάνει / τον κατέχει / τον συνέχει (ο) ~. Ο ~ του θανάτου / της τιμωρίας / του ευνουχισμού. Ο ~ σου είναι αδικαιολόγητος. Προσπάθησα να διασκεδάσω τους φόβους του. Kόπηκαν τα πόδια* μου από το φόβο. (Δεν) υπάρχει ~ να πέσει το κτίριο, κίνδυνος. Aνέβα ελεύθερα στη σκάλα, δεν έχει φόβο, δεν υπάρχει κίνδυνος. Kατου ρήθηκα / χέστηκα / τα ΄κανα πάνω μου από το φόβο, για πολύ μεγάλο φό βο. || ~ Θεού, δέος, σεβασμός. ΦΡ μετά φόβου Θεού, με πολλή προσο χή. (έκφρ.) παίρνω κπ. / κτ. από φόβο, με φοβίζει κάποιος ή κτ. ~ και τρόμος*. ΦΡ διά τον φόβο(ν) των Iουδαίων, εξαιτίας του κινδύνου, του ενδε χόμενου της τιμωρίας. ΠAΡ Ο ~ φυλάει τα έρημα / έρμα, η πιθανότητα ενδεχόμενης τιμωρίας δρα αποτρεπτικά, ακόμα κι όταν δεν υπάρχει άμεσος, ορατός κίνδυνος αποκάλυψης μιας παράνομης πράξης. 2. (συνήθ. πληθ.) ανησυχία·: Εξέφρασε τους φόβους (του) για την πορεία των συνομιλιών. Προσπάθησα να διασκεδάσω τους φόβους του.
[αρχ. φόβος `πανικός΄]
- φόνος ο [fónos] Ο18 : βίαιη αφαίρεση της ζωής ανθρώπου από άνθρωπο· (πρβ. ανθρωποκτονία). || (νομ.) η προμελετημένη ανθρωποκτονία: Kατηγορείται για το φόνο δύο ατόμων. Διαπράττω / κάνω φόνο, σκοτώνω. Tα αίτια του φόνου παραμένουν άγνωστα και ο δράστης ασύλληπτος.
[λόγ. < αρχ. φόνος]
