ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ

ΒΑΣΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

ΒΟΗΘΗΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ

Θέματα ιστορίας της ελληνικής γλώσσας 

Αρχαίες ελληνικές διάλεκτοι 

Νίκος Παντελίδης (2007) 

Η αρκαδοκυπριακή διαλεκτική ομάδα παρουσιάζει έναν αριθμό αξιοπαρατήρητων ομοιοτήτων με την Αιολική.

  • α) ορ, ρο, για το κοινό ελληνικό αρ, ρα (από το παλιό ινδοευρ. φωνηεντικό r̥̥).
    Λεσβ.-βοιωτ. στροτός για το στρατός, βροχύς για το βραχύς, πόρνοψ για το πάρνοψ. θεσσ.-βοιωτ. ἔροτος για το ἔρατος. αρκ. τέτορτος για το τέταρτος. αρκ. ἐφθορκώς για το αττ. ἐφθαρκώς, αρκ. πανάγορσις για το *πανάγαρσις, κυπρ. κατ-έFοργον αόρ. για το *κατ-έFαργον, κυπρ. κορζα για το καρδία.
  • β) Η πρόθεση ὀν για την ἀνά.
  • γ) Τα αριθμητικά δέκο, δέκοτος, ἑκοτόν (πβ. και μυκ. e-ne-wo- από ἐννέα).
  • δ) κρέτος για το κράτος (αρκ. και κυπρ. σε ονόματα προσώπων σε -κρέτης).
  • ε) Η πρόθεση ἀπυ (apu) για την ἀπό (επίσης μυκ. a-pu).
  • στ) πτόλις για το πόλις (μυκ. στο όνομα προσώπου Ptoliōn;).
  • ζ) Το πέρασμα των παράγωγων ρημάτων σε -έω, -άω, -όω στην κλίση των ρημάτων με -μι:
    Λεσβ. κάλημι, για το καλέω, ὀμονόεντες, κάλεντον (=αττ. καλούντων), θεσσ. στραταγέντος (= αττ. στρατηγοῦντος), κατοικέντεσσι, αρκ. ποέντω, ἀδικέντα, ἐπιορκέντι, κυένσαν (=κυοῦσαν), ποίενσι, ζαμιόντω, κυπρ. κυμερῆναι (= αττ. κυβερνᾶν).
  • η) Η δεικτική αντωνυμία ὅ-νε (θεσσ., κυπρ.)· κοντά σ' αυτήν το αρκ. ὁνί=ὅνε+-ί.
  • θ) Η πρόθεση πεδά με τη σημασία της ιωνικής και της δωρικής μετά. Στη μυκηναϊκή μαρτυρούνται και οι δύο τύποι.

Μόνον η Κυπριακή, όχι όμως και η Αρκαδική, συμμετέχει στις εξής ομοιότητες: λεσβ. θεσσ. κυπρ. κε έναντι δυτικοελλ. κα, αττικοϊων. αρκ. ἄν· θεσσ. κυπρ. δαύχνα για το δάφνα. Κι εδώ ακόμη πρέπει να αναφέρουμε την εξέλιξη του kw πριν από e σε π (θεσσ. ἀπ-πεῖσαι 'πληρώνω', κυπρ. πείσει, αλλά αρκ. ἀπυ-τεισάτω· λεσβ. θεσσ., πιθανότατα και κυπρ., πέμπε, αρκ. πέντε).

Οι ομοιομορφίες και των δυο διαλεκτικών ομάδων οδήγησαν τον O. Hoffmann (De mixtis graecae linguae dialectis, 1888, και κατά συνέπεια και στις πρώτες εκδόσεις του βιβλίου μας αυτού) να τις συμπεριλάβει σε μια ενότητα με τον χαρακτηρισμό "Αχαϊκή" Ἀχαιοί ή Ἀργείοι ονομάζονται στην Ιλιάδα όλοι οι Έλληνες που πολέμησαν γύρω από την Τροία. Ο Hoffmann υπέθεσε ότι οι Ἀχαιοί ήταν αρχικά το όνομα ενός φύλου που ξεκινώντας από τη Θεσσαλία υπέταξε με τολμηρές ληστρικές επιδρομές τη μικρασιατική Αιολίδα , ολόκληρη την Πελοπόννησο, την Κρήτη και την Κύπρο. Τον χαρακτηρισμό Ἀργείοι, που είναι ισότιμος με το Ἀχαιοί, συσχέτισε με το Πελασγικόν Ἄργος στη Θεσσαλία. Η θέση του Hoffmann έγινε δεκτή από τον P. Kretschmer και άλλους. Η θέση αυτή κλονίστηκε σοβαρά μόνο όταν η επιστημονική θεώρηση των ελληνικών διαλέκτων που βασιζόταν ιδίως στην ιστορία των φύλων συμπληρώθηκε με μια διαλεκτογεωγραφική. Έτσι η έκφραση "αχαϊκός" περιορίζεται σήμερα συνήθως για να δηλώσει την αρκαδοκυπριακή ομάδα.

Σύμφωνα με νεότερες έρευνες οι ομοιομορφίες ανάμεσα στην Αιολική και την Αρκαδοκυπριακή δεν βασίζονται τόσο σε αρχική τους συνύπαρξη όσο πιο πολύ σε παλιά γειτνίαση. Η ζώνη της επαφής όμως τότε πρέπει να αναζητηθεί ίσως ιδίως στην Πελοπόννησο…..

Τελευταία Ενημέρωση: 16 Ιούν 2010, 10:44