• ① cause, reason, grounds, motive (syn αίτιος, λόγος):
  • ~ της επιτυχίας, της αποτυχίας κλ |
  • ~ του κακού είναι η γλώσσα |
  • χωρίς ~ w. no reason |
  • χωρίς καμιά ~ κι αφορμή without rhyme or reason |
  • ~ του θανάτου, της απεργίας, του ναυαγίου cause of death, of the strike, of the shipwreck |
  • ~ της ζημίας cause of the damage |
  • intern law ~ του πολέμου a ground for war, casus belli (distinct fr αφορμή) |
  • ~ ο πόλεμος (short for ~ ήταν ο πόλεμος) |
  • philos ο νόμος αιτίας και αιτιατού the law of cause and effect |
  • ~ και αποτέλεσμα cause and effect (syn αίτιο και αιτιατό) |
  • idiom phr εξ αιτίας s. εξαιτίας |
  • εγώ είμαι η ~ της καταστάσεως it is I who caused the situation |
  • έγινες η ~ να χάσω το τραίνο |
  • αυτό έγινε ~ να μην πάρω είδηση πότε ήρθες |
  • poem δεν άργησαν του τραπεζιού την πρώτη ~ να μάθουν (Markoras) |
  • μα πιθανόν η ~ να 'ταν άλλη |
  • του πληγωμένου και δεμένου ώμου (Kavafis)

• ⓐ philos~ causa efficiens:
  • ο Θεός που είναι ... η ~ του παντός (Tatakis) |
  • (ο Πλάτων) είχε ανακηρύξει το Θεό ... ~ όλων των αιτιών (Kanellop) |
  • τελική ~ the final goal of the world |
  • theol αρχική ~ (God)

• ② alleged grounds, pretext (syn αφορμή):
  • γυρεύει ~ για καβγά

• ③ argument or charge against s.o., accusation, blame (synαιτίαση, κατηγορία):
  • μου ρίχνει ~ |
  • folks. επέσαν, κοιμηθήκανε χωρίς καμιάν ~ |
  • και μες στα ξημερώματα έκαμε σαν η σκύλα (Kerkyra)

[fr MG αιτία ← K, AG αἰτία]

• of cause, causal:
  • ο ~ ειρμός οδηγεί στο αποτέλεσμα |
  • αιτιακή σειρά |
  • το ίδιο λογοτέχνημα ανήκει και σε μιαν άλλη αιτιακή σειρά, αυστηρά εκείνην πνευματική (Dimaras) |
  • αιτιακή σχέση |
  • αιτιακή αλληλουχία (των γεγονότων or φαινομένων) |
  • γενική αρχή της αιτιακής αλληλουχίας των φαινομένων |
  • αιτιακή και χρονική διαδοχή των φαινομένων |
  • μια λειτουργία που γίνεται από αιτιακές ανάγκες ... αποκλείει κάθε υπερβατική τελεολογία (Theodoridis) |
  • αιτιακές συνάφειες και εξαρτήσεις ... με το πλέγμα τους αγκαλιάζουν και εξηγούν τον ανθρώπινο κόσμο (Papanoutsos) |
  • υπάρχουν περιπτώσεις όπου η αιτία, η αιτιακή αλυσίδα δεν είναι γνωστή (Dimaras)

[neol, der of αιτία]

• charge, argument against, accusation, grievance (syn αιτία, κατηγορία, παράπονο):
  • απάντησα στις αιτιάσεις τους |
  • ο πρεσβευτής θα δώση την απάντηση σε όλες αυτές τις αιτιάσεις |
  • (η μαστόρισσα της κρεβατομουρμούρας) αρχίζει την ψιλή βροχή των αιτιάσεων και των παραπόνων (Melas) |
  • η κυριώτερη ~ του Kαντ είναι ότι δεν υπάρχει παραγωγή των αριστοτελικών κατηγοριών από ενιαία αρχή (Georgoulis) |
  • (η διακοίνωση) αράδιαζε όλες τις αιτιάσεις που η ... διπλωματία είχε συναρμολογήσει (Terzakis) |
  • καλύτερα να στρέψουν τις αιτιάσεις τους προς τους πρεσβυτέρους μας που αμέλησαν ... την προσεκτική μελέτη και διδασκαλία των πραγμάτων (Dimaras)

[fr K αἰτίασις ← AG]

• accusative (case), the case of the direct object of verbs, objective (case) (e.g. αυτόν him, αυτούς them):
  • ~της αναφοράς accusative of reference (syn ~ του κατά τι) |
  • ~ απόλυτη accusative absolute

[fr K αἰτιατική 'accusative', the f of αιτιατικός 'causal' substantiv.]

• accusative-like:
  • αιτιατικοφανές επίρρημα accusative-like adverb

[neol, cpd w. -φανής: φαίνομαι; cf δοτικοφανής]

• effect (syn αποτέλεσμα):
  • καθορισμένα αιτιατά |
  • η αρχή της αιτιοκρατίας (determinismus) ... ικανοποιείται μόνο όταν για κάθε ~ ανακαλύπτεται μία αιτία, η οποία το προκαλεί (Tatakis) |
  • αίτιο και ~ cause and effect (syn αιτία και αποτέλεσμα) |
  • αλυσίδα αιτίων και αιτιατών

• ⓐ philos causality (syn αιτιότητα):
  • οι νόμοι του αιτιατού

[fr αιτιατόν 'effect' (Aristot.), substantiv. of αιτιατός]

• produced by a cause, effected:
  • αιτιατή σχέση, αιτιατή αλληλουχία ιστορικών γεγονότων |
  • σειρά αιτιατών φαινομένων (Lambridi) |
  • η σοβιετική ανθρωπολογία αρνείται κάθε αιτιατή εξάρτηση στην ανάπτυξη των εθνικών πολιτισμών και της γλώσσας από τη ράτσα (Poulianos)

[fr AG αἰτιατός (Aristot.)]

• female eagle:
  • poem ωσάν ~ κάθεται μες στην αϊτοφωλιά της (Sikel)

[der of αϊτός]

• cause, reason (syn αιτία, ant αφορμή):
  • τα αίτια της ενέργειας (L ενεργείας) reasons for the action |
  • τα αίτια του πολέμου the causes of the war |
  • αίτια του εγκλήματος motives of the crime |
  • σειρά αιτίων chain of causes (in which each cause is at the same time the effect of a preceding cause) |
  • ~ και αποτέλεσμα or ~ και αιτιατό cause and effect |
  • ~ και αιτιατό μεταξύ δύο γεγονότων |
  • αλυσίδα του αιτίου και αιτιατού |
  • η αλληλουχία αιτίων και αιτιατών |
  • αίτια εμπλοκών causes of stoppages |
  • του ξηγηθήκανε τα αίτια (Makryg) |
  • τ' είναι το αίτιον (id.) |
  • τα αίτιά της δεν ήταν ηθικά ούτε αισθητικά, ήταν ακόμα βαθύτερα (Theotokas) |
  • η επιδείνωση των συνθηκών της ζωής και ο πολλαπλασιασμός των φόρων ήταν σημαντικά αίτια εξισλαμισμού (Vacalop)

• ⓐ philos αίτιον cause, (Plato) causality, (Philo) instrumental cause

• ⓑ synt ποιητικό ~ agent:
  • αναγκαστικό ~ forcing agent |
  • τελικό ~ final cause

[fr MG ← K, AG α­τιον]

• determinism (syn less freq αιτιαρχία):
  • η αρχή της αιτιοκρατίας |
  • η ~ των στωικών |
  • απόλυτη ~ |
  • ο απόλυτος ματεριαλισμός με την αυστηρή του ~ είναι υπόθεση ... που δεν μπορεί απολύτως ποτέ να επαληθευτή ή να διαψευστή (Lambridi) |
  • προϋπόθεσή της έχει η ψυχολογία το αίτημα της αιτιοκρατίας των φαινομένων του ψυχικού βίου (Tatakis) |
  • οι μαρξιστές είναι δογματικά προσκολλημένοι σε μιαν άκαμπτη ~ των κοινωνικών φαινομένων (Tsatsos)

[cpd w. -κρατία]