ΤΑ ΠΡΑΚΤΙΚΑ της δίκης της 17 Νοέμβρη β' μέρος

Ορθολογική απονομή της ποινικής δικαιοσύνης

Το Σύνταγμά μας γνωρίζοντας ότι ήδη ένας αριθμός κακουργημάτων έχουν υπαχθεί στα 5μελή Εφετεία, αυτό το επικυρώνει και επιπλέον θεωρεί ότι ο νομοθέτης πρέπει να αποφασίζει κατά την κρίση του ποια άλλα κακουργήματα, με σκοπό την ορθολογική απονομή της ποινικής δικαιοσύνης και την απονομή της σε εύλογο χρόνο, πρέπει να υπαχθούν στην αρμοδιότητα των 5μελών Εφετείων. Την πραγμάτωση της συνταγματικής επιταγής για τον καθορισμό των λεπτομερειών σύμφωνα με τις οποίες λειτουργούν τα Μεικτά Ορκωτά Δικαστήρια και την πλειοψηφία των ενόρκων στα δικαστήρια αυτά, όρισε ο Ν. 969/79 που νομίζω επίσης ότι είναι κρίσιμο νομοθέτημα.

Ο νόμος αυτός ο οποίος σύμφωνα με την εισηγητική του έκθεση αποτελεί πραγμάτωση της συνταγματικής επιταγής, διατύπωσε το άρθρο 109 του ΚΠΔ ως εξής: Το Μεικτόν Ορκωτόν Δικαστήριον δικάζει εις πρώτον βαθμόν, α) τα κακουργήματα, εξαιρέσει των υπαγομένων εις την αρμοδιότητα των 5μελών Εφετείων - όχι των υπαχθέντων, των υπαγομένων στην αρμοδιότητα των 5μελών Εφετείων - και β) τα πολιτικά πλημμελήματα. Αυτή είναι η διάταξη της Ποινικής Δικονομίας η οποία ισχύει και μέχρι σήμερα, άρθρο 109.

Τα κακουργήματα εκτός από εκείνα που ανήκουν στην αρμοδιότητα των 5μελών Εφετείων και β) τα πολιτικά πλημμελήματα. Ερώτημα, πρώτον: Όταν ο συντακτικός νομοθέτης αναφέρεται στα κακουργήματα και πολιτικά εγκλήματα αφ' ενός, στο δε εδάφιο β της αυτής παραγράφου του άρθρου 97, παρ. 2, εις τα κακουργήματα, ποια είναι η έννοια των πολιτικών εγκλημάτων στο πρώτο εδάφιο και τι περιλαμβάνει η έννοια κακουργήματα στο δεύτερο εδάφιο; Νομίζω, κύριε Πρόεδρε, ότι η εξήγηση από την ιστορική διαδρομή των διατάξεων είναι προφανής και απλή.

Όταν το Σύνταγμά μας αναφέρεται στα πολιτικά εγκλήματα στην παρ. 2 του άρθρου 97, δεν εννοεί τίποτα άλλο, παρά τα πολιτικά πλημμελήματα. Και αυτό γιατί; Τα κακουργήματα είτε είναι πολιτικά είτε δεν είναι πολιτικά, υπάγονται στην αρμοδιότητα κατ' αρχήν των Μεικτών Ορκωτών Δικαστηρίων ούτως ή άλλως. Δεν είχε λόγο ο νομοθέτης να ομιλήσει περί των κακουργημάτων. Εκείνα τα οποία δεν θα υπήγοντο στην αρμοδιότητα των Μεικτών Ορκωτών Δικαστηρίων από τα λοιπά εγκλήματα, θα ήταν ορισμένα πλημμελήματα. Αυτά θέλησε ο νομοθέτης και δη τα πολιτικά εξ αυτών πλημμελήματα να υπάγονται στο Μεικτό Ορκωτό Δικαστήριο και όχι στην αρμοδιότητα των Πλημμελειοδικείων.

Ξεκαθάρισε επίσης με τον τρόπο αυτό και την παλιά αμφισβήτηση ο νομοθέτης, ότι τα πολιτικά πταίσματα όποια και αν τυχόν θεωρηθεί ότι αυτά μπορεί να είναι, δεν εκδικάζονται από τα Μεικτά Ορκωτά Δικαστήρια. Και υπήγαγε βεβαίως τα εγκλήματα τα τελούμενα διά του Τύπου, στην αρμοδιότητα των τριμελών Πλημμελειοδικείων ενώ παλαιότερα υπήγοντο στα Ορκωτά Δικαστήρια και αυτά. Επομένως, όταν ο νόμος κάνει λόγο για πολιτικά εγκλήματα, επαναλαμβάνει μία παλαιά συνταγματική διάταξη, αλλά λογικώς και από τη συστηματική ερμηνεία της διατάξεως του Συντάγματος με το άρθρο 109 του ΚΠΔ προκύπτει ότι εννοεί τα πολιτικά πλημμελήματα και μόνο.

Δεν υπάρχουν εξαιρέσεις για τα κακουργήματα

Λέει η άλλη πλευρά, στο δεύτερο εδάφιο ο νόμος αναφέρεται σε κακουργήματα και δεν λέει και πολιτικά κακουργήματα. Μήπως λέει στο εδάφιο το πρώτο περί πολιτικών κακουργημάτων; Λέει τα κακουργήματα συμπεριλαμβανομένων και των πολιτικών εκδικάζονται από τα Μεικτά Ορκωτά Δικαστήρια; Όχι. Κακουργήματα λέει, τίποτα άλλο. Όταν στο εδάφιο β αναφέρεται σε κακουργήματα τα οποία μπορούν να υπαχθούν στην αρμοδιότητα των Εφετείων, εξαιρεί τα εξ αυτών πολιτικά; Αυτός ο οποίος το υποστηρίζει έχει το βάρος να το αποδείξει.

Φοβούμαι ότι η υπεράσπιση, παρασυρόμενη από τη διατύπωση του Συντάγματος περί πολιτικών εγκλημάτων, σε μία ιστορική ερμηνεία δι' άλματος καταφεύγει στο άρθρο 14 του Ποινικού Κώδικα, λέει ότι εγκλήματα είναι τα πλημμελήματα, τα πταίσματα και τα κακουργήματα και εξ αυτού συνάγει ότι τάχα εκεί νοούνται οι κατηγορίες των εγκλημάτων. Θα ήθελα να ακούσω και τα πταίσματα; Αν πολιτικά εγκλήματα είναι όλα τα πολιτικά εγκλήματα, είναι και τα πταίσματα; Και να μας πει η υπεράσπιση αν έχει έτσι το πράγμα και να το αποδείξει κι αυτό.

«Εγκλήματα με πολιτικό καρύκευμα»

Η. Αναγνωστόπουλος: «Ο φόνος είναι φόνος πρώτα απ' όλα κι ύστερα οτιδήποτε άλλο»

Υπάρχουν πολιτικά πλημμελήματα;

Η ερμηνεία την οποία εισηγούμαι προς το δικαστήριό σας είναι νομίζω λογική και σύμφωνη με την ιστορία της διατάξεως. Και λέγει ότι όσα κακουργήματα δεν έχουν υπαχθεί με διάταξη νόμου στα Εφετεία, είτε είναι πολιτικά είτε όχι δεν μας ενδιαφέρει, εκδικάζονται από τα Μεικτά Ορκωτά Δικαστήρια και απ' αυτά τα Δικαστήρια επίσης εκδικάζονται και τα εκτός πλημμελημάτων πολιτικά. Διαπορεί η άλλη πλευρά, μα υπάρχουν πολιτικά πλημμελήματα; Ασφαλώς υπάρχουν και είναι κατ' εξοχήν πολιτικό πλημμέλημα το προβλεπόμενο στην παράγραφο 3 του άρθρου 135 του Ποινικού Κώδικα προπαρασκευαστικές πράξεις εσχάτης προδοσίας. Δεν είναι αυτό πολιτικό πλημμέλημα; (…) Είτε είναι τόσο, είτε είναι παραπάνω πολιτικά τα αδικήματα τα οποία αποδίδονται στους κ.κ. κατηγορουμένους η αρμοδιότητα του Δικαστηρίου σας παραμένει σύμφωνη με το Σύνταγμα και δεν τίθεται θέμα καθ' ύλην αναρμοδιότητος. (…). Έρχομαι τώρα κ. Πρόεδρε να αναφερθώ με πολλή συντομία στο επιχείρημα των κ.κ. κατηγορουμένων ότι οι πράξεις αυτές είναι πολιτικές για την περίπτωση που το Δικαστήριό σας δεν ασπαστεί τις απόψεις που υποστηρίζω και οι κ.κ. Εισαγγελείς εάν καλώς αντελήφθην τις αγορεύσεις τους ότι δηλαδή θέμα αναρμοδιότητος με ή λιγότερο πολιτικό έγκλημα εδώ δεν τίθεται για το Δικαστήριό σας.

Επικαλούνται οι κ.κ. συνάδελφοι αποφάσεις. Βεβαίως οι ίδιοι εγκρατείς νομικοί αναγνωρίζουν ότι η κρατούσα στη νομολογία άποψη είναι αντίθετη προς όσα εκείνοι υποστηρίζουν. (…) Όσο ανεκτικότερο είναι το πολιτικό καθεστώς τόσο λιγότερος χώρος απομένει για το πολιτικό έγκλημα και τούτο γιατί: Ενώ υπό ένα αντιδημοκρατικό δικτατορικό καθεστώς η απλή άσκηση ατομικών δικαιωμάτων που θεωρούνται αυτονόητα σε μία δημοκρατία μπορεί να συνιστά πολιτικό έγκλημα και να τείνει πράγματι στον κλονισμό αυτού του καθεστώτος, αυτό μπορεί να είναι μία διαδήλωση, μπορεί να είναι η ελεύθερη έκφραση του στοχασμού και άλλα τινά, κάτι τέτοιο δεν μπορεί να συμβαίνει επί δημοκρατίας. Στο δημοκρατικό καθεστώς ο καθένας μπορεί να αναπτύξει απόψεις πολιτικές ακόμα και απόψεις οι οποίες είναι αντίθετες προς το καθεστώς αυτό και να πει ότι κατά την άποψή του δεν θα έπρεπε να έχουμε κοινοβουλευτική δημοκρατία αλλά αυτοδιαχειριζόμενο σοσιαλισμό τον οποίο επαγγέλλονται ορισμένοι εκ των κ.κ. κατηγορουμένων, φασισμό ή όποιο άλλο καθεστώς νομίζει κανείς ότι είναι προτιμότερο από την κοινοβουλευτική δημοκρατία. Δεν διακρίνω. Όμως στο κοινοβουλευτικό καθεστώς εκ του γεγονότος ότι τα ατομικά δικαιώματα ασκούνται ελεύθερα, έπεται ότι πολιτικό έγκλημα δεν μπορεί παρά να είναι μόνο αυτό το οποίο εξ αντικειμένου τείνει εις την κατάλυση του πολιτεύματος και του καθεστώτος, του πολιτικοκοινωνικού καθεστώτος που προσδιορίζεται από την συνταγματική τάξη. (…) Γι' αυτό και είναι μια σημαντική απόφαση αυτή η 238 του 1930 δημοσιευμένη στην «ΘΕΜΙΔΑ» τόμος ΜΑ σελίδα 607 ότι «πράξις μη απευθυνομένη και μη αμέσως προσβάλλουσα εν συνόλω ή κατά μέρος τοιαύτα της πολιτείας δικαιώματα, πολιτικά δικαιώματα λέγει παραπάνω η απόφαση, δεν υπάγεται εις την έννοια του πολιτικού αδικήματος και όταν εξ αφορμής πολιτικών φρονημάτων ή αρχών ετελέσθη». Αυτή είναι η πάγια φρασεολογία η οποία επαναλαμβάνεται έκτοτε και σε μεταπολεμικές αποφάσεις του Αρείου Πάγου και αυτή δίδει την θέση της νομολογίας σε σχέση με το πολιτικό έγκλημα. Δύο ακόμα σκέψεις με συντομία σε σχέση με επιχειρήματα που ανέπτυξε η υπεράσπιση. Λέγουν οι αξιότιμοι κ.κ. υπερασπιστές «μα ναι, εδώ δεν έχουμε να κάνουμε με εγκλήματα τα οποία ευθέως ήσαν πρόσφορα να ανατρέψουν το πολιτικό καθεστώς αλλά ήσαν σύνθετα πολιτικά εγκλήματα. Είχαν κάτι το πολιτικό.

Η 17 Νοέμβρη και οι προκηρύξεις

Η οργάνωση αυτή έστελνε προκηρύξεις εν συνεχεία οι οποίες δημοσιεύονταν σε εφημερίδες. Εξέδιδε πολιτικά μανιφέστα και τα μέλη της είχαν πολιτικό πιστεύω και πολιτική ιδεολογία του αυτοδιαχειριζόμενου σοσιαλισμού ή δεν ξέρω ποιου άλλου καθεστώτος». Εδώ νομίζω ότι υποπίπτει στο εξής σφάλμα η υπεράσπιση: Το σύνθετο πολιτικό έγκλημα, έννοια την οποία χρησιμοποιούσε και το Σύνταγμα αρχικά το έτος 1975 - αναφέρθηκε αυτό από τους κ.κ. αγορητές - προϋποθέτει πάντοτε το σύνθετο πολιτικό έγκλημα την ύπαρξη ενός αμιγούς πολιτικού εγκλήματος. Δηλαδή, πότε έχουμε σύνθετο πολιτικό έγκλημα; Μία ομάδα αποφασίζει να κάνει πραξικόπημα, να καταλύσει το πολίτευμα. Η εσχάτη προδοσία, οι εσχατο-προδοτικές πράξεις είναι το αμιγές πολιτικό έγκλημα, το καθαυτό πολιτικό έγκλημα. Προκειμένου δε να επιτευχθεί ο κλονισμός και η κατάρρευση του πολιτεύματος, η ομάδα αυτή τη νύχτα ας το πούμε του πραξικοπήματος προκαλεί εκρήξεις, βάζει βόμβες, εμπρησμούς και ούτω καθεξής. Τότε έχουμε σύνθετο πολιτικό έγκλημα αποτελούμενο από την εσχάτη προδοσία και τις πράξεις εμπρησμών, δολοφονιών και ούτω καθεξής οι οποίες είναι υποστηρικτικές του υπαρκτού αμιγούς πολιτικού εγκλήματος. Τα εγκλήματα τα οποία αποδίδονται στους κ.κ. κατηγορουμένους και τα οποία η υπεράσπιση αδοκίμως ονομάζει σύνθετα, δεν είναι τίποτε διότι δεν έχουν το αμιγές πολιτικό έγκλημα. Όταν η οργάνωση αυτή δολοφονούσε τον Ρόναλντ Στιούαρτ για να αναφερθώ σε έναν, στην οικογένεια ενός, στους εντολείς μιας οικογενείας, τον λοχία του αμερικανικού στρατού, η ενέργεια αυτή είχε καμία σχέση με κανένα αμιγές πολιτικό έγκλημα; Γύρισε το βράδυ ο άνθρωπος στο σπίτι του και τον τινάξανε στο αέρα, τον κομματιάσανε. Λοιπόν; Είχαμε το ίδιο βράδυ καμία ενέργεια των κυρίων της 17Ν για την εκτέλεση πραξικοπήματος; Είχαμε καμία ένοπλη λαϊκή εξέγερση η οποία εισέβαλλε στη Βουλή και επιχείρησε να σχηματίσει νέα κυβέρνηση; Δεν είχαμε τίποτε απολύτως.

Στυγνές δολοφονίες

Στυγνές δολοφονίες είχαμε, αποδοτικές ληστείες είχαμε, τυφλές εκρήξεις είχαμε και όλα αυτά με τι; Με πολιτικό καρύκευμα. Αφού γινόταν το αποτρόπαιο έγκλημα, στη συνέχεια οι δράστες τους απέστελναν στην εφημερίδα μία προκήρυξη προκειμένου να δημιουργήσουν περί την πράξη τους δημοσιότητα έμμεση σαν και αυτή που αξιώθηκε και για την δίκη αυτή. Διότι αν τελούσαν μόνο την ανθρωποκτονία δεν θα είχαν αυτή τη δημοσιότητα, χρειαζόταν και η προκήρυξη. Και αν έστελναν μόνο μία τέτοια προκήρυξη ουδείς θα ενδιαφερόταν, γιατί οι προκηρύξεις αυτές, συγχωρέστε μου την έκφραση, πρόκειται για έναν ασυνάρτητο πολιτικά λόγο ο οποίος αναφέρεται σε καταστάσεις προπολεμικές ή του εμφυλίου πολέμου. Η προκήρυξη για τον Ρόμπερτ Τσαντ κ. Πρόεδρε κατά τα 2/3 της είναι αφιερωμένη στο ΚΚΕ, τον Στάλιν, τον Ζαχαριάδη, τον Μάρκο και το Συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος. Να μην το πω κ. Πρόεδρε; Όταν η άλλη πλευρά προβάλλει ότι αυτό το έγκλημα έτσι όπως εισάγεται είναι πολιτικό, δεν θα ακουστεί ο αντίλογος; Και στη μισή σελίδα ξέρετε τι λένε; Αφού αναφερθούν στον Περσικό Κόλπο και τον πόλεμο του ιμπεριαλισμού, Ρόναλντ Στιούαρτ, ακούστε. «Αποφασίσαμε λοιπόν να χτυπήσουμε τον εγκληματικό μηχανισμό γενοκτονίας που λέγονται Αμερικάνικες Ένοπλες Δυνάμεις εκτελώντας έναν από τους μισθοφόρους επαγγελματίες φονιάδες της Βάσης του Ελληνικού, τον αφροαμερικανό έγχρωμο - σημειώστε - Ρόναλντ Στιούαρτ, τον Λοχία του Αμερικανικού Στρατού¦. (…) Μα όταν λέει η ίδια η οργάνωση θα χτυπάω όποιον Αμερικανό πατάει στο ελληνικό έδαφος;

……….: Πού το λέει αυτό κύριε;

Ηλίας Αναγνωστόπουλος

Η. ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ: Η προκήρυξη. Είτε έχουν έρθει για διακοπές στα νησιά μας. Διαβάστε το. Είτε εργάζονται στις Αμερικανικές Βάσεις στη χώρα μας, είτε έχουν έρθει για διακοπές στα νησιά μας.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Παρακαλώ, μην κάνουμε διαλόγους.

Η. ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ: Θα το πω κ. Πρόεδρε. Η σύγκλιση των προκηρύξεων κ. Πρόεδρε αποτελεί επιχείρημα της υπερασπίσεως και είμαι υποχρεωμένος να το αντικρούσω.

Η. ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ: Ο μακαρίτης ο Βελούτσος ο 62χρονος ήταν γορίλας. Ο Ρόναλντ Στιούαρτ ήταν μισθοφόρος φονιάς και ούτω καθεξής και ούτω καθεξής. Αυτές λοιπόν οι προκηρύξεις όπου σπεύδουν οι εκτελεστές του Στιούαρτ να πουν ότι «περιμένουμε με ενδιαφέρον τις στερεότυπες ανακοινώσεις των διαφόρων φρόκαλων της πολιτικής». Φρόκαλο, το φρόκαλο. Οι άνθρωποι οι οποίοι θα καταδίκαζαν αυτό το φόνο ήταν φρόκαλα κατά τα μέλη αυτής της οργανώσεως. Τα φρόκαλα. (…) Γι' αυτόν λοιπόν το φόνο, την πολιτική πράξη κατά τους κυρίους της υπερασπίσεως η οποία αποτελεί πολιτική πρακτική έχει πολιτικά στοιχεία. Μα ποια είναι αυτά; Η δολοφονία του Αμερικανού λοχία βάλλει κατά του ελληνικού πολιτικού καθεστώτος; Πλήττεται το δημοκρατικό πολίτευμα της Ελλάδος, ανατρέπεται ή κινδυνεύει να ανατραπεί η κυβέρνηση επειδή οι κύριοι αυτοί δολοφονούν τον οδηγό του Τσάντες και τον λοχία της Αμερικανικής Βάσεως ή να εκτελέσουν τον Ρόμπερτ Τσαντ, άλλον λοχία της Αμερικανικής Βάσης; Ή μήπως η εκτέλεση του Στίβεν Σόντερς τον οποίο οι κ.κ. κατηγορούμενοι κατέταξαν στην αεροπορία ενώ ανήκε στον στρατό.

Τον συνέδεσαν με τις αεροπορικές επιθέσεις στο Κόσοβο ενώ ήταν του στρατού ξηράς, γιατί ούτε καν ενδιαφέρονταν να μάθουν καλά-καλά τι δουλειά κάνει το θύμα τους το υποψήφιο, πού προσφέρει υπηρεσίες και αν είναι χρήσιμος ή όχι άνθρωπος για την κοινωνία. Ούτε λόγος βέβαια για το πολιτικό έγκλημα το οποίο στο πλαίσιο της πολιτικής πρακτικής αφήνει χήρες και ορφανά, παιδιά, γονείς και αδέλφια να θρηνούν μαζί με τα φρόκαλα της πολιτικής. Αυτή είναι λοιπόν η πολιτική φυσιογνωμία την οποία θέλει να προσδώσει η υπεράσπιση στις πράξεις αυτές. Συγχωρέστε μου την ένταση κ. Πρόεδρε αλλά ξέρετε, όταν γίνεται μία δίκη για φόνους θα πρέπει να μιλάμε για φόνους και όχι για πολιτικές πρακτικές. Ο φόνος είναι φόνος πρώτα απ' όλα και ύστερα οτιδήποτε άλλο.

(Διαλογικές συζητήσεις)

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Παρακαλώ, είπαμε να μείνουμε στο στάδιο της επιχειρηματολογίας και όχι της ρητορείας.

Η. ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ: Κύριε Πρόεδρε, εγώ θα ντρεπόμουν. Αναφέρει είναι το ατομικό μου συναίσθημα.

Δ. ΚΟΥΦΟΝΤΙΝΑΣ: (εκτός μικροφώνου)

ΠΡΟΕΔΡΟΣ: Κύριε Κουφοντίνα, παρακαλώ πολύ ας μη δίνουμε τόνο και επίθετα και σχολιασμό κτλ.

(Διαλογικές συζητήσεις)

(…) Θα έλεγα λοιπόν ότι παρά την διατύπωση του Συντάγματος, το πρωτείο των Μεικτών Ορκωτών Δικαστηρίων, έχει κατ' αποτέλεσμα ανατραπεί και αυτό έχει γίνει με τη βούληση και εν επιγνώσει του αναθεωρητικού συντακτικού νομοθέτη, άρα δεν ευσταθεί πλέον μετά την αναθεώρηση, το επιχείρημα ότι η υπαγωγή και άλλων κακουργημάτων στα Εφετεία, ανατρέπει το πρωτείο της αρμοδιότητας των Μεικτών Ορκωτών Δικαστηρίων για τα κακουργήματα αυτά. Διά ταύτα κ. Πρόεδρε, ελπίζω να ήσαν χρήσιμα αυτά τα οποία έθεσα υπ' όψη σας και η άποψη μου είναι ότι το Δικαστήριο είναι καθ' ύλην αρμόδιο για να εκδικάσει τις πράξεις αυτές.