ΤΑ ΠΡΑΚΤΙΚΑ της δίκης της 17 Νοέμβρη α' μέρος

ΜΑΤΙΝΑ ΗΡΕΙΩΤΟΥ

Με τους συνηγόρους της πολιτικής αγωγής να αντικρούουν τα επιχειρήματα τής υπεράσπισης για τον πολιτικό χαρακτήρα των εγκλημάτων τής 17 Νοέμβρη, συνεχίζεται σήμερα η δίκη των κατηγορουμένων για συμμετοχή στην οργάνωση. Η χθεσινή διαδικασία άρχισε με την ανάγνωση του καταλόγου των μαρτύρων και στη συνέχεια πήραν αρχικά τον λόγο συνήγοροι υπεράσπισης των κατηγορουμένων, που επιχειρηματολόγησαν στην άποψη ότι το δικαστήριο (Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων) είναι αναρμόδιο να δικάσει την υπόθεση, αφού τα εγκλήματα είναι πολιτικά και έτσι θα έπρεπε να εκδικαστούν από Μεικτό Ορκωτό Δικαστήριο. Στη συνεδρίαση κυριάρχησαν οι αγορεύσεις τού κ. Γ. Ραχιώτη από την υπεράσπιση και τού κ. Ηλία Αναγνωστόπουλου από την πολιτική αγωγή.

(…) Το δεύτερο που χρειαζόμαστε θα ήταν να απαντήσουμε τι ήταν η 17Ν. (…) Δεν μπορούμε να το αποφύγουμε και να πούμε μια κορόνα ήταν «τρομοκράτες» ή ήταν «εγκληματίες». Πρέπει να πούμε γιατί αυτή η οργάνωση ήταν εγκληματική, γιατί δεν ήταν πολιτική οργάνωση και να έχουμε σκέψεις εδώ, να έχουμε αιτιολογία μετά. Όσον αφορά το πρώτο ερώτημα που έθεσα. Αν ως πολιτικοί υποθέταμε το σύνολο των πρακτικών διακυβέρνησης, συνακόλουθα πολιτική δράση θα συνιστούσε κάθε πράξη υποστήριξης, μεταρρύθμισης ή ανατροπής του υφιστάμενου μοντέλου διαχείρισης της εξουσίας. Οπότε και πολιτικό έγκλημα θα σε οδηγούσε αυτή η παραδοχή να πεις ότι είναι κάθε παραβατική συμπεριφορά στο πλαίσιο αυτής της δράσης.

Οι αντιλήψεις για την έννοια της πολιτικής

Έτσι απλά και γενικά νομίζω ότι θα έπρεπε να ξεκινάμε την προσέγγισή μας. Αυτό μας λένε οι έννοιες, αυτό μας λένε οι εμπεδωμένες αντιλήψεις για την έννοια της πολιτικής. Αν ισχύει όμως μια τέτοια πρόταση για την πολιτική, με ποια λογική μπορούμε να στενέψουμε το πολιτικό έγκλημα στο πλαίσιο της δράσης για ευθεία και άμεση ανατροπή του πολιτεύματος; Από πού θα το αντλήσουμε αυτό το δικαίωμα εκεί; Πώς θα κάνουμε μια ερμηνεία δηλαδή του Συντάγματος το οποίο μιλάει γενικά για την πολιτική στον χώρο του εγκλήματος και θα πούμε ότι «εγώ το περιορίζω στο 134 του Ποινικού Κώδικα και μόνο ή έστω και στο 135». Δεν φαίνεται να υπάρχει κάπου να αντληθεί εξουσία για το Δικαστήριο σε αυτή την κατεύθυνση. Πρέπει να μείνει στη γενική έννοια της πολιτικής κατά τη γνώμη μου το Δικαστήριο.

Η συγκρότηση οργάνωσης για την ανατροπή ή μεταρρύθμιση του πολιτικού συστήματος, άσχετα από το αν επιδιώκει τους στόχους της με νόμιμα ή παράνομα μέσα, δεν είναι από μόνη της πολιτική πράξη; Τι θα μπορούσε να είναι αυτό το πράγμα; Το παράνομο ή νόμιμο σχετίζεται με το έγκλημα, αλλά δεν σχετίζεται με το πρώτο συνθετικό αυτού που δικάζουμε σήμερα. Δηλαδή νομίζω ότι από χέρι μιλάμε για ένα πολιτικό φαινόμενο αυτή τη στιγμή, το οποίο ενδεχομένως θα κρίνετε εσείς αν είχε και εγκληματική δράση ή όχι. Να δούμε ένα ζήτημα γύρω απ' αυτό. Η προσβολή στο πλαίσιο της δράσης μιας οποιασδήποτε οργάνωσης, όχι της συγκεκριμένης, στόχων ώστε να επιτευχθεί η μεταρρύθμιση των διεθνών σχέσεων της χώρας. Αυτό από μόνο του δεν είναι μια δράση που οδηγεί στην ανατροπή του καθεστώτος;

Στο εδώλιο. Από αριστερά ο Βασίλης Τζωρτζάτος, ο Χριστόδουλος Ξηρός, η Αγγελική Σωτηροπούλου και ο Δημήτρης Κουφοντίνας.

Όταν προσβάλλεις με νόμιμα ή παράνομα μέσα φερ' ειπείν τη σχέση της Ελλάδας με τις Ηνωμένες Πολιτείες, δεν σημαίνει αυτό ότι μπορεί να αποσκοπήσει υποχρεωτικά στην ανατροπή του καθεστώτος. Μια μεταρρύθμιση είναι του συστήματος των διεθνών σχέσεων της χώρας. Αυτό το πράγμα όμως δεν είναι πολιτική; Αν αυτό το πράγμα δεν είναι πολιτική, τότε αυτό που κάνουν όλα τα πολιτικά κόμματα κάθε μέρα, τα οποία παίρνουν θέση ή δρουν νομίμως ή παρανόμως φερ' ειπείν για το ζήτημα των διεθνών σχέσεων της χώρας, θα πρέπει να πούμε ότι είναι απολίτικο, ότι τα κόμματα δηλαδή στην Ελλάδα δρουν απολίτικα. Θα πάμε σε λογισμούς, παραλογισμούς μάλλον, όχι σε νομικούς παραλογισμούς, αν συνεχίσουμε σε μια τέτοια κατεύθυνση. Και έρχομαι εγώ και λέω το εξής: Μια παράνομη οργάνωση τώρα, που θέλοντας να πλήξει τις διεθνείς σχέσεις της χώρας, ρίχνει μια ρουκέτα σε ένα αεροπλανοφόρο, γιατί συνέβη και αυτό το πράγμα, αυτό το πράγμα τώρα τι είναι;

Ποιο ιδιωτικό έννομο αγαθό θίχτηκε εδώ;

Είναι απολίτικη δράση; Ποιο είναι το ιδιωτικό έννομο αγαθό που θίχτηκε εδώ πέρα σε σχέση με την προσβολή του αεροπλανοφόρου; Η ίδια οργάνωση ρίχνει και μια ρουκέτα εναντίον της ΕΟΚ, των γραφείων της ΕΟΚ, η οποία είναι ένας θεσμικός μηχανισμός, υπερεθνικός, για τον οποίο η χώρα μας έχει σχέση ένταξης, όχι απλώς διεθνείς σχέσεις. Εδώ τι θα πούμε, ότι και αυτό είναι απολίτικη δραστηριότητα; Νομίζω ότι το πρώτο ζήτημα που πρέπει να λυθεί, είναι το εάν έχουμε πολιτική ή απολίτικη δραστηριότητα εδώ και μετά να δούμε πώς συνδυάζονται αυτά με την εγκληματική δραστηριότητα. Το ίδιο είναι και εκεί που επλήγησαν αμιγώς κρατικοί φορείς. Πώς θα ερμηνεύσετε ακριβώς τη βόμβα σε μια Εφορία που μπαίνει 2 η ώρα τη νύχτα και με ένα τηλεφώνημα πριν στην Αστυνομία για να διώξει και τους περίοικους να μην τραυματιστούν. Ποιο έννομο αγαθό πλήττεται εδώ πέρα; Ποιο ιδιωτικό έννομο αγαθό πλήττεται εδώ;

Είναι κάποια ζητήματα που μάλλον πρέπει να απασχολήσουν. Δεν θέλω να είμαι πιο πολύ επεκταμένος. Νομίζω ότι έγινε κατανοητό τι θέλω να πω γύρω απ' αυτό το ζήτημα. Υπάρχει και ένα δεύτερο ζήτημα. Πρέπει τελικά κάποια στιγμή να πούμε τι ήταν η 17Ν, το οποίο αυτό που θα πούμε εμείς μπορεί να είναι διαφορετικό από αυτό που θα πει ο κατηγορούμενος για το τι ήταν η 17Ν, αλλά έχουμε υποχρέωση και ως Δικαστήριο και ως διάδικοι, πάνω σ' αυτό το πράγμα να πάρουμε θέση. Νομίζω είναι εκ των ουκ άνευ αυτό το ζήτημα.

Ο πελάτης μου μπορεί να αρνήθηκε τη συμμετοχή βεβαίως στη 17Ν, αλλά εν πάση περιπτώσει κατηγορείται γι' αυτό και αυτό είναι ανεξάρτητο απ' αυτόν, οπότε εκ των πραγμάτων πρέπει να πούμε μια θέση και αυτή τη στιγμή νομίζω ότι και από την κατηγορία, αλλά και από την ιστορία, έχουμε επαρκές υλικό να μπορούμε να πούμε δυο σκέψεις γύρω απ' αυτό το ζήτημα, σε σχέση πάντα με το πολιτικό έγκλημα μιλάω και δεν μιλάω για την ουσία η οποία τυχόν θα εξεταστεί στη συνέχεια. Κατά τη γνώμη μου, γιατί θέλω να πω δυο σκέψεις πάνω σ' αυτό το ζήτημα, πρόκειται σαφώς για μια οργάνωση που αντικειμενικά πρέπει να ενταχθεί στην ευρεία Αριστερά. Απ' αυτό πρέπει να ξεκινήσουμε. Πρέπει να θέσουμε όχθες εδώ. Και αυτό το πράγμα προκύπτει από το υλικό της δικογραφίας. Δεν κάνω πολιτική ανάλυση. Στέκομαι στη δικογραφία.

Στη δικογραφία μέσα έχουμε προκηρύξεις, οι οποίες σαφώς δίνουν ένα στίγμα που ο καθένας μπορεί να το καταλάβει σαν στίγμα της ευρείας Αριστεράς. Το δέχεται το βούλευμα το ίδιο αυτό, αναφέροντας επηρεασμούς από τα Κινήματα του '68, δηλαδή για μια συγκεκριμένη πολιτική κατεύθυνση μιλάει και το ίδιο το βούλευμα. Και βεβαίως προκύπτει με μεγάλη σαφήνεια από τις ίδιες τις απολογίες των κατηγορουμένων τις προανακριτικές, όσων ομολόγησαν και από τυχόν δηλώσεις που έγιναν εδώ. Οπότε το πρώτο πράγμα που πρέπει να προσδιοριστεί είναι αυτό.

Γιάννης Ραχιώτης

Ταυτόχρονα κατά τη γνώμη μου, πρέπει να δούμε ότι πρόκειται για μια οργάνωση πολύ διαφορετική από την υπόλοιπη Αριστερά, αλλά και από τις τυχόν άλλες ένοπλες οργανώσεις που έγιναν αναφορές και στο βούλευμα στη Δυτική Ευρώπη. Κατά τη γνώμη μου - και αυτό έχει μια σημασία εδώ πέρα - ποια είναι η βασική διαφορά τής 17Ν από την υπόλοιπη Αριστερά; Από τον υπόλοιπο χώρο εν πάση περιπτώσει που θα μπορούσαμε να την εντάξουμε; Ότι η Αριστερά που ξέραμε μέχρι σήμερα, μέχρι τη 17Ν, ήταν η αμυντική Αριστερά, η Αριστερά δηλαδή της αμυντικής συμπεριφοράς. Η Αριστερά στην Ελλάδα ακόμα και όταν πήρε τα όπλα, λόγους άμυνας επικαλέστηκε. Και στο πρώτο αντάρτικο και στο δεύτερο αντάρτικο, προστασία επικαλέστηκε των ανθρώπων.

Των ανθρώπων της και του λαού συνολικά. Έχει ταυτιστεί επίσης η ευρύτερη Αριστερά με την αθωότητα. Τα θύματα της Αριστεράς ήταν πάντα αθώα. Ο Μπελογιάννης ήταν αθώος. Ο Πέτρουλας, ο Λαμπράκης, η Βασιλακοπούλου, ο Κουμής, η Κανελλοπούλου, όλοι αυτοί ήταν αθώοι. Για κανέναν δεν τέθηκε ζήτημα ότι ήταν ένοχοι γι' αυτό που τους συνέβη, γιατί χάσανε τη ζωή τους. Η 17Ν είναι ακριβώς το αντίθετο. Είναι η επιτιθέμενη Αριστερά. Είναι η Αριστερά που δεν διεκδικεί την αθωότητα.

Δεν αμύνεται απλά στην πολιτική βία. Δεν προβάλλει αυτοπροστασία. Απαντάει σ' αυτά που εν πάση περιπτώσει αποτιμάει στην Ελλάδα με ανάλογης έντασης βία. Ορισμένες φορές και με οξύτερη βία απ' αυτη που αντιμετωπίζει η κοινωνία στη συγκεκριμένη περίπτωση. Τελικά τι είναι; Είναι ο κυνηγημένος που αποφασίζει να γίνει κυνηγός. Εγώ έτσι μπορώ να καταλάβω την αντίληψη, τη νοοτροπία αυτών των μελών τής 17Ν. Αυτό το πράγμα είναι λογική συνέπεια μιας πολύ μακρόχρονης διεργασίας. Φορείς της δεν είναι απλά οι κατηγορούμενοι που δέχτηκαν τη συμμετοχή τους στη 17Ν. Είναι ιστορικό το ζήτημα. Είναι φορέας μιας ολόκληρης ιστορικής διαδρομής.

Η 17Ν είναι η επιτιθέμενη Αριστερά

Γ. Ραχιώτης: Είναι ο κυνηγημένος που αποφασίζει να γίνει κυνηγός

«Ενέργειες αναντίστοιχες με την πολιτική περίοδο»

Μπορεί κανένας να κάνει εύκολα υποθέσεις πάνω σ' αυτό. Δεν ξέρω αν είναι της παρούσης. Χοντρικά σε μια λέξη λέω ότι μια μακρόχρονη καταπίεση, μια μακρόχρονη βία, να είστε σίγουροι ότι θα βγάλει και οριακές αντιδράσεις. Δεν μπορεί να τα αποκλείσει κανείς αυτά τα πράγματα στην ιστορική διαδρομή και δεν μπορεί κανείς να τα σταματήσει σε τελευταία ανάλυση. Αυτό το πράγμα, αυτή η διαδρομή της 17Ν, ήταν έξω από την κλασική αριστερή αντίληψη για την πολιτική βία, της οποίας φορέας είναι και ο εντολέας μου. Της κλασικής αντίληψης. Αναφέρομαι σ' αυτή τη συνέντευξη που είχε δώσει στον «Λαμιακό Τύπο» σε κάποια στιγμή. Θα την καταθέσουμε κιόλας και στο Δικαστήριο.

Ακριβώς για το ζήτημα της βίας, πού διαφωνεί με την 17Ν. Και είπε αυτό που λέει όλη η Αριστερά δηλαδή, ότι τέτοιες ενέργειες σαν της 17Ν ήταν αναντίστοιχες με την πολιτική περίοδο που έγιναν. Ότι τέτοιες μπορεί να γίνουν μόνο σε συνθήκες επαναστατικής κατάστασης, μόνο σαν άμυνα σε αντίστοιχες επιθέσεις που δέχεται το λαϊκό κίνημα, σε συνθήκες που δεν υπήρξαν όμως ποτέ στην μεταπολιτευτική Ελλάδα. Αυτό είναι η κλασική αριστερή αντίληψη για την ένοπλη βία. Η 17Ν με τη δράση της εισήγαγε κάτι διαφορετικό. Και εκεί είναι και η διαφωνία τού εντολέα μου γύρω απ' αυτό το ζήτημα βεβαίως. Αλλά εν πάση περιπτώσει, άσχετα από το αν διαφωνούμε εμείς ή όχι, αυτό είναι κάτι που υπάρχει. Θέλω να κάνω μία σημείωση ακόμα πάνω σ' αυτό. Ότι έγινε πάρα πολύς λόγος και δικαίως αν θέλετε κατά τη γνώμη μου, για τα θύματα της δράσης τής 17Ν.

«Εισήγαγε τον φόβο στις άρχουσες τάξεις»

Μέχρι την ύπαρξη της 17Ν, θύματα μετρούσε μόνο η μία όχθη. Το λέω σε σχέση με αυτά που είπαμε πριν. Για πρώτη φορά βρέθηκαν άνθρωποι οι οποίοι κατάλαβαν, με τρόπο που εγώ βεβαίως διαφωνώ πλήρως, αλλά αντικειμενικώς έτσι είναι, το ότι πρέπει να προκαλέσουν πόνο στην απέναντι όχθη και μάλιστα στις ανώτερες τάξεις της. Ορισμένοι τουλάχιστον απ' αυτούς που επλήγησαν προφανώς πρόκειται για την ελίτ της χώρας. Εισήγαγε δηλαδή τον φόβο ως παράμετρο τής καθημερινότητας στις άρχουσες τάξεις. Αυτή ήταν η λειτουργία της 17Ν, κατά τη γνώμη μου τουλάχιστον, όλα αυτά τα χρόνια (…).

Αυτή η ένταση, αυτό το είδος τής δράσης και αυτή η πρωτοτυπία για τα ελληνικά δεδομένα της 17Ν, είναι αυτή που προκάλεσε και όλη αυτή την ένταση από τη στιγμή των συλλήψεων και μετά. Γιατί τελικά η δράση της 17Ν ήταν μια ριζική ανατροπή στους πολιτικούς ρόλους. Είχαμε μάθει μέχρι σήμερα ότι υπήρχαν κακοί από τη μια όχθη και καλοί από την άλλη, οι διωκόμενοι, δηλαδή οι κυνηγημένοι. Ο αριστερός στην Ελλάδα είχε πάντα την ψυχολογία τού κυνηγημένου. Αυτό που διεκδικούσε ήταν να γίνει ανεκτός από το πολιτικό σύστημα, να έχει έναν χώρο να κινείται. Υπήρξαν άνθρωποι οι οποίοι το αντιμετώπισαν αυτό το πράγμα τελείως διαφορετικά. Σας είπα με ποιον τρόπο. Αν αυτό το πράγμα δεν είναι πολιτική πρακτική, μπορείς να διαφωνήσεις, μπορείς να πεις ό,τι θέλεις πάνω σ' αυτό, αλλά δεν μπορείς να πεις ότι αυτό το πράγμα δεν είναι πολιτική πρακτική, δεν είναι πολιτική επιλογή. Αυτό το πράγμα χαρακτηρίστηκε τελικά τρομοκρατία με το βούλευμα. (…) Ακόμα και ο Σαρόν εκεί που βαρύνεται συγκεκριμένα και με δικαστικές διαδικασίες, με φόνους χιλιάδων ανθρώπων, αναφέρομαι στους Σάμπρα και τους Σατίλα, μιλάει για τους Παλαιστινίους και τους λέει τρομοκράτες. Τώρα δεν λέω έναν γενικό πολιτικό χαρακτηρισμό. Έχουν γίνει δικαστικές διαδικασίες εναντίον του. Ο καθένας σήμερα τον αντίπαλό του θα τον πει τρομοκράτη. Τρομοκράτης είναι και ο Τσετσένος, τρομοκράτης είναι και ο Κούρδος. Για την Αμερική περίπου αυτή τη στιγμή τρομοκράτες είναι όλοι οι λαοί του κόσμου πλην ίσως του Καναδά, της Αυστραλίας και δύο τριών χωρών. (…) Εγώ ουσιαστικά αυτό που είδα από την αγόρευσή μου σήμερα, είναι ότι έχουμε μια πλήρη πολιτική δράση, μια δράση στην ολότητά της. Χαρακτηρίστε την ως εγκληματική, αλλά πρέπει να τη χαρακτηρίσετε ως πολιτικό έγκλημα. (…) Αλλά εν πάση περιπτώσει αυτό το πράγμα είναι πολιτική δυναμική. Είτε μας αρέσει είτε όχι, είτε ξέρει γράμματα ο φορέας του είτε όχι, μιλάμε για πολιτικές δυναμικές. Δεν μιλάμε δηλαδή για μια κοινή εγκληματική δράση. Αν προσθέσετε κιόλας σ' αυτούς τους χώρους που είδαν την ένοπλη αντίδραση ως προσωπική τους επιλογή εκείνα τα χρόνια τής δεκαετίας του '70, ότι αρκετοί απ' αυτούς, ανεξάρτητα από το καθεαυτό μορφωτικό τους επίπεδο μπόρεσαν να προσεγγίσουν διάφορες ιδέες που τότε ήταν και στην ανάπτυξή τους, είτε μέσω του Πανεπιστήμιου, είτε μέσω του σχολείου, είτε μέσω του γενικού κλίματος που υπήρξε ειδικά στη δεκαετία του '70 στην Ελλάδα, καταλαβαίνετε πως είναι λογικό ότι τα πράγματα θα μπορούσαν να εξελιχθούν έτσι. (…) Τελικώς κατά τη γνώμη μου η 17Ν έκανε πολιτική και έκανε πολιτική που σφράγισε την ελληνική ιστορία των τελευταίων 30 χρόνων, για τους λόγους που περιέγραψα παραπάνω. Και άσχετα από τους φορείς του, πρόκειται για ένα φαινόμενο με ιστορική διάσταση. Από αυτή την άποψη ίσως το Δικαστήριο θα έπρεπε να θέσει ένα ερώτημα, χρειάζεται ευρύτερη νομιμοποίηση για να δικαστεί ένα τέτοιο ιστορικό φαινόμενο τελικά, ποινικοποιημένο ιστορικό φαινόμενο, πλην όμως ιστορικό φαινόμενο.

Από την πλευρά της πολιτικής αγωγής, πήρε τον λόγο ο κ. Ηλίας Αναγνωστόπουλος, ύστερα από σύντομη παρέμβαση του εισαγγελέα κ. Β. Μαρκή.

Η. ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ: Την αρμοδιότητα των Ορκωτών Δικαστηρίων για την εκδίκαση των πολιτικών εγκλημάτων την όρισε για πρώτη φορά το Σύνταγμα του 1844 και συγκεκριμένα το άρθρο 93, στο οποίο ορίστηκε ότι τα πολιτικά εγκλήματα δικάζονται υπό των ενόρκων. (…) Αυτή ήταν η νομοθετική διαδρομή κατά την περίοδο μέχρι την ψήφιση του νέου Συντάγματος και την επισημαίνω για να αναδείξω δύο στοιχεία. Πρώτο μεν, ότι ο σύγχρονος Έλληνας συνταγματικός νομοθέτης δεν έχει κανένα δισταγμό ή επιφύλαξη να υπαγάγει κατ' εξοχήν πολιτικά εγκλήματα, όπως ήταν αυτό της εσχάτης προδοσίας σε σχέση με το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου του 1967, στην αρμοδιότητα των Πενταμελών Εφετείων. Αυτό καταρρίπτει το επιχείρημα της υπερασπίσεως ότι τάχα αποτελεί αδιάκοπη συνταγματική παράδοση ελληνική, τα πολιτικά κακουργήματα να εκδικάζονται αποκλειστικά και μόνο από τα Ορκωτά ή τα αμιγή ή τα Μεικτά Ορκωτά Δικαστήρια. Ουδέν ψευδέστερον. Το πολιτικό έγκλημα κατ' εξοχήν, η εσχάτη προδοσία της 21ης Απριλίου υπήχθη με συντακτική πράξη εν γνώσει του νομοθέτη της υπάρξεως του ορκωτικού συστήματος, με βούληση του νομοθέτη έκτοτε να περιλάβει και στο νέο Σύνταγμα να διατηρήσει τον θεσμό των Μεικτών Ορκωτών Δικαστηρίων, υπήχθη στην αρμοδιότητα των 5μελών Εφετείων. (…)

Τα κακουργήματα και πολιτικά εγκλήματα εκδικάζονται από τα Μεικτά Ορκωτά Δικαστήρια. Διατηρεί, όπως και τα προηγούμενα Συντάγματα, την αρμοδιότητα των 5μελών Εφετείων για τα κακουργήματα που είχαν υπαχθεί σ' αυτά με ειδικούς νόμους, αλλά όμως κάνει και κάτι άλλο που νομίζω ότι είναι - πραγματικά το έθιξαν αμφότεροι οι αξιότιμοι κύριοι Εισαγγελείς - το κλειδί για την κατανόηση του σημερινού δικαιικού status και η αφετηρία για μία ορθή ερμηνεία των διατάξεων με τις οποίες έχουμε να κάνουμε.

Προσθέτει δεύτερο εδάφιο στην παρ. 2, για πρώτη φορά επισημαίνω, σε κανένα άλλο Σύνταγμα δεν υπήρχε τέτοια εξουσιοδότηση από τον συντακτικό νομοθέτη στον κοινό νομοθέτη. Προστίθεται για πρώτη φορά εδάφιο δεύτερο, σύμφωνα με το οποίο με νόμο μπορεί να υπαχθούν στη δικαιοδοσία των ιδίων Εφετείων και άλλα κακουργήματα. Προσοχή ότι ο νόμος δεν λέει πλην των πολιτικών. Μιλάει περί κακουργημάτων εν γένει. Και θα αναπτύξω στη συνέχεια γιατί σ' αυτά τα κακουργήματα κάλλιστα μπορούν να περιληφθούν και πολιτικά κακουργήματα, όπως ήταν και αυτά των πραξικοπηματιών, τα οποία υπήχθησαν στην αρμοδιότητα των 5μελών Εφετείων.