Παράλληλη Αναζήτηση
Συστάσεις απηύθυνε -προς το παρόν- προς τα τοπικά στελέχη του ΠΑΣΟΚ
Χρυσάφι στα σπλάγχνα
Να η Νέα Παιδαγωγική!
Σε ρόλο Πιλάτου η Χαριλάου Τρικούπη
Ο ΓΕΡΟ-ΠΑΝΙΚΟΣ ΚΑΙ Η ΒΙΒΛΟΣ ΤΩΝ ΟΝΕΙΡΩΝ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ ΑΠΟ ΤΑ ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΑΝ ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΤΗΣ ΣΥΛΒΙΑ ΠΛΑΘ. ΕΔΩ, Η ΜΥΘΟΠΛΑΣΙΑ ΕΙΣΧΩΡΕΙ ΣΤΑ ΜΥΧΙΑ, ΚΟΦΤΕΡΗ ΣΑΝ ΔΙΑΜΑΝΤΙ
Ν. ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ
Στην Τετάρτη Τάξη βασίλευε και κυβερνούσε ο Διευθυντής του Δημοτικού.
Ο χειμώνας του 1963 υπήρξε από τους αγριότερους του 20ού αιώνα. Κοντοπίθαρος, μ' ένα γενάκι σφηνωτό, με γκρίζα πάντα θυμωμένα μάτια, στραβοπόδης.
Περίπου πέντε ώρες διήρκεσε η χθεσινοβραδινή σύσκεψη για τα προβλήματα του ΠΑΣΟΚ Θεσσαλονίκης, αλλά καπνός από την καμινάδα της Χαριλάου Τρικούπη δεν βγήκε…
Στις 11 Φεβρουαρίου, η Σύλβια Πλαθ ετοίμασε πρωινό για τα παιδιά της. "Δε θωράς, μωρέ, τα πόδια του" λέγαμε ο ένας στον άλλον σιγά, να μη μας ακούσει, "δε θωράς μωρέ, πως τυλιγαδίζουν1 τα πόδια του; και πως βήχει; δεν είναι Κρητικός".
Η γραμματέας του Εθνικού Συμβουλίου, Μαριλίζα Ξενογιαννακοπούλου, κλείνοντας τη μαραθώνια συνεδρίαση στην οποία συμμετείχαν οι πέντε βουλευτές Θεσσαλονίκης, τα κορυφαία κομματικά στελέχη, καθώς και οι Θανάσης Τσούρας, Γιώργος Ανωμερίτης και Πέτρος Ευθυμίου, συνέστησε να πέσουν οι τόνοι μεταξύ των δύο αντιμαχόμενων στρατοπέδων στη νομαρχιακή επιτροπή Α' Θεσσαλονίκης.
Ύστερα, άνοιξε όλα τα κουμπιά στον φούρνο του γκαζιού κι έβαλε το κεφάλι της μέσα. Μας είχε έρθει σπουδασμένος από την Αθήνα κι είχε φέρει, λέει μαζί του τη Νέα Παιδαγωγική.
Παράλληλα, άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο παρέμβασης από πλευράς της, αφού όμως προηγουμένως αξιολογηθούν τα στοιχεία και οι προτάσεις που ακούστηκαν κατά τη χθεσινή σύσκεψη.
Ήταν τριάντα ενός ετών. Θαρρούσαμε πως θα 'ταν καμιά νέα γυναίκα και την έλεγαν Παιδαγωγική, μα όταν τον αντικρίσαμε για πρώτη φορά ήταν ολομόναχος, η Παιδαγωγική έλειπε, θα 'ταν σπίτι.
Χωρίς γραμμή
Η Σύλβια Πλαθ παραμένει από τις πιο πολυδιαβασμένες ποιήτριες του πλανήτη. Κρατούσε ένα μικρό στριφτό βούρδουλα, μας έβαλε στη γραμμή κι άρχισε να βγάζει λόγο.
Το πρώτο συμπέρασμα από τη χθεσινή διαδικασία, σύμφωνα με κοινοβουλευτικό στέλεχος, είναι πως η Χαριλάου Τρικούπη προσήλθε στη σύσκεψη χωρίς συγκεκριμένη γραμμή.
Τιμήθηκε, μετά τον θάνατό της, με το Βραβείο Πούλιτζερ (1981) για το σύνολο του έργου της, το οποίο εξέδωσε ο πρώην σύζυγός της, Τεντ Χιουζ. Έπρεπε, λέει, ό,τι μαθαίναμε να το βλέπαμε και να το αγγίζαμε ή να το ζωγραφίζαμε σ' ένα χαρτί γεμάτο κουκίδες.
"Θορυβήθηκαν από τα αλλεπάλληλα δημοσιεύματα για όσα συμβαίνουν στη Θεσσαλονίκη, αλλά φάνηκαν ανέτοιμοι να δώσουν λύσεις", επισημάνθηκε.
Πενήντα βιβλία τυμβωρύχων μελετητών ξεσκάλισαν τη θυελλώδη, και συνάμα καταστροφική, σχέση της με τον θαλερό σύνευνο, κατοπινό poet laureate της βρετανικής βασιλικής αυλής. Και τα μάτια μας τέσσερα, αταξίες δε θέλει, μήτε γέλια, μήτε φωνές στο διάλειμμα· και σταυρό τα χέρια.
Η κ. Ξενογιαννακοπούλου προτίμησε να κρατήσει χαμηλούς τόνους, λέγοντας πως "η κόντρα σας έχει πάρει διαστάσεις, θα πρέπει να πέσουν οι τόνοι", προσθέτοντας ταυτόχρονα ότι "παρόμοια γεγονότα συμβαίνουν και σε άλλες οργανώσεις".
Απέναντι σ' αυτήν τη φάμπρικα των δημοσιεύσεων ο Τεντ Χιουζ κράτησε σφραγισμένο το στόμα του. Και στο δρόμο, όταν δούμε παπά να του φιλούμε το χέρι.
Αγεφύρωτο το χάσμα
Όμως, λίγο πριν πεθάνει, εξέδωσε τη συλλογή ποιημάτων Birthday Letters (ποιήματα που απηύθυνε στη νεκρή πρώην σύζυγό του κάθε χρόνο, στην επέτειο των γενεθλίων της). "Τα μάτια σας τέσσερα, κακομοίρηδες, γιατί αλλιώς, κοιτάχτε εδώ!" είπε και μας έδειξε το βούρδουλα.
Σύμφωνα, ωστόσο, με συγκλίνουσες εκτιμήσεις δύο εκ των συμμετεχόντων βουλευτών, "το χάσμα εξακολουθεί να παραμένει αγεφύρωτο".
Για πρώτη φορά, έλυσε τη σιωπή του και δημοσιοποίησε τη δική του εκδοχή. "Δε λέω λόγια, θα δείτε έργα!".
Οι ίδιοι εκτιμούν ότι αν δεν υπάρξει "γενναία πολιτική παρέμβαση", η κατάσταση θα εκτραχυνθεί.
Το βιβλίο αμέσως εκτινάχθηκε στις λίστες των ευπωλήτων. Κι αλήθεια είδαμε, όταν κάναμε καμιά αταξία ή όταν δεν ήταν στα κέφια του, μας ξεκούμπωνε, μας κατέβαζε τα παντελονάκια και μας έδερνε κατάσαρκα με το βούρδουλα· κι όταν βαριόταν να ξεκουμπώσει, μας έδινε βουρδουλιές στ' αφτιά, ωσότου έβγαινε αίμα.
Η παρέμβαση αυτή μπορεί να είναι είτε κατάργηση της υπάρχουσας γραμματείας και εκλογή νέας από την Ν.Ε., είτε παραίτηση και του συντονιστή, κ. Δημήτρη Τσαβδαρίδη, και εκλογή νέων οργάνων από τη βάση του κόμματος.
Η Σύλβια Πλαθ έγραψε το πρώτο ποίημά της σε ηλικία οκτώ ετών. Μια μέρα έδεσα κόμπο την καρδιά μου, σήκωσα το δάχτυλο: - Πού είναι, κυρ δάσκαλε, ρώτησα, η Νέα Παιδαγωγική; γιατί δεν έρχεται στο σκολειό;
Στη σύσκεψη, σύμφωνα με πληροφορίες, ο Ευάγγελος Βενιζέλος, όπως και οι κ.κ. Τσαβδαρίδης και Κριθαρίδης, υποστήριξαν ότι τα προβλήματα δεν είναι ανυπέρβλητα.
Πιθανόν, υποστηρίζουν όσοι αναζητούν ψυχαναλυτικές ερμηνείες, η καταβύθιση του κοριτσιού στον εσωστρεφή κόσμο της ποίησης να συνδέεται με τον θάνατο του πατέρα της την ίδια χρονιά. Τινάχτηκε από την έδρα, ξεκρέμασε από τον τοίχο το βούρδουλα.
Κατηγόρησαν τα τέσσερα μέλη της γραμματείας (Βογιατζοπούλου, Κουρίδη, Κουρτίδη και Βασιλάκη) ότι δεν επιτρέπουν με την τακτική τους στον κ. Τσαβδαρίδη να λειτουργήσει τα όργανα και τους κάλεσαν, αν δεν μπορούν να συνεργαστούν με τον συντονιστή, να παραιτηθούν.
Ως μαθήτρια διακρίθηκε και βραβεύτηκε πολλές φορές. - Έλα εδώ, αυθάδη, φώναξε ξεκούμπωσε το πανταλόνι σου.
Ο κ. Χάρης Καστανίδης είπε, σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, πως "αν νομίζουμε ότι το πρόβλημα είναι οι τέσσερις, ας παραιτηθούν και να δούμε πού θα πάει η κατάσταση", ενώ ο κ. Γιάννης Μαγκριώτης είπε πως σε μια τέτοια περίπτωση θα πρέπει να παραιτηθεί και ο συντονιστής της Ν.Ε.
Σπούδασε αγγλική φιλολογία στο Κολέγιο Σμιθ, με την οικονομική υποστήριξη διπλής υποτροφίας. Βαριόταν να το ξεκουμπώσει μόνος του.
"Δεν παράγουν πολιτική"
Ως πρωτοετής είχε ήδη στο ενεργητικό της πολλές δημοσιεύσεις. - Να, να, να, άρχισε να βαράει και να μουγκρίζει.
Η κ. Χρύσα Αράπογλου επισήμανε ότι τα όργανα δεν συνεδριάζουν, δεν παράγουν πολιτική, ούτε κάνουν αντιπολίτευση.
Το 1952, στα είκοσί της, πέρασε ένα παρατεταμένο επεισόδιο ψυχωτικής κατάθλιψης. Είχε ιδρώσει, σταμάτησε.
Οι τέσσερις, από την πλευρά τους, τόνισαν πως η Ν.Ε. έχει να συνεδριάσει 2,5 μήνες, η δε περιφερειακή από το φθινόπωρο.
Κατάπιε ηρεμιστικά, προσπαθώντας να αυτοκτονήσει. - Να η Νέα Παιδαγωγική, είπε, κι άλλη φορά σκασμός!
"Εάν είναι έτσι τα πράγματα", παρενέβη ο κ. Ανωμερίτης, "τότε υπάρχει και καταστατικό θέμα".
Έμεινε για ένα διάστημα έγκλειστη σε ψυχιατρείο, όπου υποβλήθηκε σε πολλαπλά ηλεκτροσόκ και ψυχανάλυση. Ήταν όμως και πονηρούτσικος ο σύζυγος της Νέας Παιδαγωγικής.
Η υπόθεση, όπως επισήμαναν πολλά από τα στελέχη που συμμετείχαν στη χθεσινή σύσκεψη, αναμένεται να έχει συνέχεια.
Ένα χρόνο μετά, επέστρεψε στο κολέγιο. Μια μέρα μας λέει: "Αύριο θα σας μιλήσω για το Χριστόφορο Κολόμβο, πώς ανακάλυψε την Αμερική.
Είτε κάποια μορφής παρέμβαση της Χαριλάου Τρικούπη, είτε με τη συνέχιση των "εχθροπραξιών" στην οργάνωση της Θεσσαλονίκης, η οποία θα επιδεινώσει την ήδη υπάρχουσα δραματική κατάσταση.
Αρίστευσε και αποφοίτησε πρώτη. Μα για να καταλάβετε καλύτερα, να κρατάει καθένας σας κι από ένα αυγό, όποιος δεν έχει αυγό, ας φέρει βούτυρο!".
Μια υποτροφία από το Ίδρυμα Φουλμπράιτ για το Κέμπριτζ στάθηκε η αφορμή να γνωρίσει τον Τεντ Χιουζ. Είχε και μιαν κόρη της παντριγιάς, την έλεγαν Τερψιχόρη· κοντή, μα πολύ νόστιμη, πολλοί τη ζητούσαν, μα δεν ήθελε να την παντρέψει. Ένα χρόνο αργότερα τον παντρεύτηκε και έκαναν μαζί δύο παιδιά. "Τέτοιες ατιμίες" έλεγε "δε θέλω εγώ στο σπίτι μου". Η καλή χαρά δεν κράτησε πολύ: ο Τεντ Χιουζ την εγκατέλειψε για την Assia Wevill, γυναίκα εντυπωσιακής ομορφιάς, σύζυγο ποιητή. Κι όταν το Γενάρη οι γάτες έβγαιναν στα κεραμίδια και νιαούριζαν, έπαιρνε μια σκάλα, ανέβαινε στη στέγη και τις κυνηγούσε. Αξιοπερίεργη σύμπτωση: και η κυρία Wevill αυτοκτόνησε, με τον ίδιο ακριβώς τρόπο. "Ανάθεμα τη φύση" μουρμούριζε "ανάθεμα τη· δεν έχει ηθική!". Χώνοντας το κεφάλι της στον φούρνο του γκαζιού.
Τη Μεγάλη Παρασκευή μας πήγε στην εκκλησία να προσκυνήσουμε το Σταυρωμένο. Η άγρια μοναξιά και τα προβλήματα βιοπορισμού χορδίζουν επικίνδυνα τα νεύρα της Πλαθ. Μας γύρισε ύστερα στο σκολειό να μας εξηγήσει τι είδαμε, ποιον προσκυνήσαμε και τι θα πει Σταύρωση. Τανύζουν το μυαλό της. Αραδιαστήκαμε στα θρανία, κουρασμένοι, βαριεστημένοι, γιατί δε φάγαμε σήμερα παρά ξινό λεμόνι και δεν ήπιαμε παρά ξίδι, για να δοκιμάσουμε κι εμείς τον πόνο του Χριστού. Αρνείται να πάρει χάπια. Άρχισε λοιπόν ο άντρας της Νέας Παιδαγωγικής, με βαριά επίσημη φωνή, να μας ξηγάει πως ο Θεός κατέβηκε στη γη και γίνηκε Χριστός, κι έπαθε και σταυρώθηκε για να μας σώσει από την αμαρτία. Για ένα περίπου εξάμηνο, ζει τη φρενίτιδα μιας εμπύρετης δημιουργικότητας που την απογειώνει. Ποιαν αμαρτία; καλά - καλά δεν καταλάβαμε· μα καταλάβαμε καλά πως είχε δώδεκα μαθητές κι ένας τον πρόδωκε, ο Ιούδας. Γράφει καθημερινά, από τις τέσσερις το ξημέρωμα ώς τις οκτώ το πρωί, που ξυπνούν τα παιδιά. - Κι ήταν ο Ιούδας, σαν ποιον; σαν ποιον; Ανάβει όλα τα φώτα του μυαλού. Σηκώθηκε από την έδρα ο δάσκαλος κι άρχισε να προχωράει αργά, απειλητικά, από θρανίο σε θρανίο και μας κοιτούσε, ένα ένα. Γίνεται παρανάλωμα. - Κι ήταν ο Ιούδας σαν τον… σαν τον..
Μια λεπτή γραμμή
Είχε απλώσει το δείχτη του χεριού του και τον μετακινούσε από τον ένα μας στον άλλο, ζητώντας να βρει με ποιον έμοιαζε ο Ιούδας.
Η ηθοποιός Γκουίνεθ Πάλτροου, που υποδύεται την Σύλβια Πλαθ, κάνει ποδήλατο στο Κέιμπριτζ σε σκηνή από τα γυρίσματα της ταινίας "Τεντ και Σύλβια", με θέμα τη σχέση της ποιήτριας με τον ποιητή Τεντ Χιουζ
Κι εμείς ζαρώναμε και τρέμαμε μην μπας και σταθεί το δάχτυλο το φοβερό απάνω μας.
Το διήγημα Ο Γερο-Πανικός και η Βίβλος των Ονείρων είναι ένα κείμενο αστραφτερό και κοφτερό σαν διαμάντι.
Κι άξαφνα ο δάσκαλος έσυρε φωνή και το δάχτυλο του στάθηκε σ' ένα χλωμό φτωχοντυμένο παιδάκι με όμορφα ρουσόξανθα μαλλιά.
Η ηρωίδα εργάζεται ως Βοηθός Γραμματέως σε ένα από τα Τμήματα Εξωνοσοκομειακής Περίθαλψης στο Κτίριο των Κλινικών του Δημοτικού Νοσοκομείου.
Ήταν το Νικολιό που 'χε φωνάξει πέρυσι στην Τρίτη Τάξη: "Σώπα, δάσκαλε, ν' ακούσουμε το πουλί".
Δακτυλογραφεί ιστορίες ψυχασθενών.
- Να, σαν το Νικολιό! φώναξε ο δάσκαλος.
Καταγράφει τους φόβους τους, τα σκοτεινά όνειρά τους.
Απαράλλαχτος.
Στον μυστικό κόσμο της γκαρσονιέρας της, αποκαλεί τον εαυτό της γραμματέα του Γερο-Πανικού.
Έτσι χλωμός, έτσι ντυμένος, κι αυτός, κι είχε κόκκινα μαλλιά, κόκκινα κόκκινα, σαν τις φλόγες της Κόλασης!
Γι' αυτήν "ο Γερο-Πανικός είναι το χρυσάφι στα σπλάχνα, κι εκείνοι προσπαθούν να τον ξεριζώσουν με πνευματικές πλύσεις στομάχου".
Να το ακούσει το κακόμοιρο το Νικολιό, ξέσπασε σε θρήνο, κι εμείς όλοι, που είχαμε γλιτώσει από τον κίνδυνο, τον αγριοματιάζαμε με μίσος και συμφωνήσαμε κρυφά από θρανίο σε θρανίο, άμα βγούμε έξω να τον σπάσουμε στο ξύλο που πρόδωκε το Χριστό.
Η ηρωίδα είναι συλλέκτρια ονείρων, αυτό αποτελεί την αληθινή της κλίση.
Ευχαριστημένος ο δάσκαλος που έτσι μας έδειξε χειροπιαστά, καθώς το ορίζει η Νέα Παιδαγωγική, πώς ήταν ο Ιούδας, μας σκόλασε, κι εμείς βάλαμε στη μέση το Νικολιό, κι ως βγήκαμε στο δρόμο αρχίσαμε να τον φτύνουμε και να τον δέρνουμε, πήρε αυτός δρόμο κλαίγοντας, μα εμείς τον κυνηγήσαμε με τις πέτρες, τον προγκούσαμε "Ιούδα! Ιούδα!" ωσότου έφτασε σπίτι του και τον τρύπωξε μέσα.
Όμως ο εργασιακός χρόνος αποδεικνύεται λίγος.
Το Νικολιό δεν ξαναφάνηκε στην τάξη, δεν ξαναπάτησε στο σκολειό.
Επιθυμεί να ψάξει τα παλιά αρχεία, να αντιγράψει στα κρυφά τους σκονισμένους φακέλους παλαιότερων ασθενών.
Ύστερα από τριάντα χρόνια που είχα γυρίσει από τη Φραγκιά στο πατρικό σπίτι κι ήταν Μεγάλο Σάββατο, χτύπησε η πόρτα και φάνηκε στο κατώφλι ένας χλωμός, αδύνατος άντρας, με κόκκινα μαλλιά, με κόκκινα γένια· έφερνε σ' ένα χρωματιστό μαντίλι τα καινούργια παπούτσια που 'χε παραγγείλει για όλους μας ο πατέρας για την Λαμπρή.
Έχει πειστεί πως εκεί κρύβονται οι πιο ακριβοί θησαυροί του Γερο-Πανικού.
Στάθηκε δειλιασμένος στο κατώφλι, με κοίταξε, κούνησε το κεφάλι.
Για να πετύχει το σχέδιό της, θα πρέπει να διανυχτερεύσει, κρυφά απ' όλους, στο ίδρυμα.
- Δε με γνωρίζεις; έκαμε, δε με θυμάσαι;
Να περάσει τη νύχτα μελετώντας κι αντιγράφοντας.
Κι ως να μου το πει, τον γνώρισα.
Οργανώνει, λοιπόν, τη μυστική διανυκτέρευσή της και πέφτει με τα μούτρα στην καταγραφή.
- Το Νικολιό! φώναξα και τον άρπαξα στην αγκαλιά μου.
Οι ώρες περνούν με ακατάπαυστη δουλειά.
- Ο Ιούδας… έκαμε αυτός και χαμογέλασε με πικρία.
Λίγο πριν το ξημέρωμα, η αντιγραφέας θα ανακαλύψει πως δεν είναι μόνη.
1. τυλιγαδίζουν: μοιάζουν με ξύλινο, διχαλωτό ραβδί, στραβώνουν.
Και θα γνωρίσει τον Γερο-Πανικό, αυτοπροσώπως.
Ν. Καζαντζάκης (1833-1957): Κρητικός πεζογράφος και ποιητής, από τους καινοτόμους συγγραφείς της νεότερης Ελλάδας. Έργα του: "Αναφορά στον Γκρέκο, Οι αδερφοφάδες, Ο Καπετάν-Μιχάλης, Ασκητική, Βίος και Πολιτεία του Α. Ζορμπά κ.ά.
Στο συγκεκριμένο διήγημα, η Σύλβια Πλαθ χρησιμοποιεί προσωπικά της δεδομένα, για να σκηνοθετήσει τη μυθοπλασία. Εισχωρεί στα μύχια και αποδίδει το σκοτεινό της σύμπαν με απαστράπτουσα λάμψη. Εδώ, πραγματικότητα και φαντασία συμπλέκονται και δημιουργούν έναν κόσμο που ισορροπεί στη λεπτή γραμμή που χωρίζει την καθημερινότητα από την παράνοια. Το ύφος της Πλαθ αποδίδει τη μέχρις απογειώσεως περιδίνηση της ηρωίδας της, χρησιμοποιώντας ένα ρυθμό που συνηχεί γλωσσικά άλλοτε με το τέμπο της καταγραφής, άλλοτε με το πετάρισμα της προσδοκίας, ώσπου γίνεται εκκωφαντικός, για να καταπέσει εντέλει στην ηχηρή σιωπή.
Ο Γιάννης Ζέρβας παρακολουθεί αυτόν τον εσωτερικό ρυθμό του λόγου της Πλαθ και τον κυματισμό της γλώσσας της, αναδεικνύοντας την γκάμα των ηχοχρωμάτων της. Η ολιγοσέλιδη εισαγωγή του συστήνει τον ταραχώδη βίο της ποιήτριας και πιάνει το κείμενο από τις λαβές του.
ΤΙ ΘΕΩΡΕΙ ΑΣΤΕΙΟ Η ΜΙΣ ΜΙΛΕΡΙΜΑΖ
"Λοιπόν, έχω δει φοιτητές ιατρικής να κόβουν πτώματα (…) και να παίζουν πάσες με τα συκώτια των νεκρών. Έχω ακούσει τύπους να κάνουν πλάκα ότι ράψαν μια γυναίκα στραβά μετά τον τοκετό (…). Αλλά δεν θα 'θελα ν' ανακαλύψω τι θεωρεί η δις Μίλεριμαζ ως το μεγαλύτερο αστείο. Ευχαριστώ πολύ, ας μένει καλύτερα. Έτσι και ξύσεις τα μάτια της με καρφίτσα, να είσαι σίγουρος πως θα χτυπήσεις καθαρό διαμάντι".
