Παλιές δόξες γνωρίζει το τελευταίο διάστημα η Σοφοκλέους.

Διαστάσεις

Α. Ταρκόφσκι «ΣΜΙΛΕΥΟΝΤΑΣ ΤΟ ΧΡΟΝΟ», εκδ. Νεφέλη

Οι φρενήρεις ρυθμοί ανόδου του γενικού δείκτη, ο οποίος καταρρίπτει το ένα υψηλό πενταετίας μετά το άλλο, οι θριαμβευτικές συνεδριάσεις και οι θριαμβολογίες χρηματιστών και αναλυτών για την περαιτέρω πορεία της ελκύουν ολοένα και περισσότερους μικρούς και πάλαι ποτέ "εγκλωβισμένους".

Μια προσευχή για τη Ζάμπια

Η τέχνη απευθύνεται σε όλους, με την ελπίδα ότι θα αφήσει ίχνη, θα γίνει αισθητή, θα συνταράξει και θα γίνει αποδεκτή, θα κερδίσει ανθρώπους, όχι με αδιάσειστα λογικά επιχειρήματα, παρά με την πνευματική ενέργεια, με την οποία φορτίζει ο καλλιτέχνης ένα έργο. Την εμφάνισή τους έκαναν και τα "παπαγαλάκια", που για πολλά χρόνια είχαν πέσει σε… χειμερία νάρκη.

ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΗΤΣΟΣ

Και η μόνη προκαταρκτική μάθηση που απαιτεί η τέχνη δεν συνιστά επιστημονική εκπαίδευση, παρά ξεχωριστό πνευματικό μάθημα. Μου έκανε τρομερή εντύπωση προ ημερών κουστουμαρισμένος κύριος επί της οδού Τσιμισκή που μιλούσε στο κινητό και πρότεινε σε γνωστό του να αγοράσει την τάδε και τη δείνα μετοχή.

Το 1993, η Μποτσουάνα είχε 1,4 εκατομμύρια κατοίκους. Σήμερα, παρά την υποδειγματική οικονομική της ανάπτυξη, ο πληθυσμός της έχει πέσει κάτω από το ένα εκατομμύριο. Σε λίγα χρόνια, ίσως σβηστεί από τον χάρτη.

Η τέχνη γεννιέται και στεριώνει εκεί όπου υπάρχει διαχρονική και ακόρεστη δίψα για το πνευματικό, το ιδεώδες· μια δίψα που οδηγεί τους ανθρώπους στην τέχνη.

Είχα να δω παρόμοια εικόνα τουλάχιστον πέντε χρόνια.

Στη Ζάμπια. Το μασκώτ Μίστερ Μαξ μοιράζει βιβλία και προφυλακτικά στους συνέδρους μιας διεθνούς διάσκεψης για το AIDS

Η σύγχρονη τέχνη έχει πάρει λανθασμένη τροπή, καθώς εγκαταλείπει την αναζήτηση του νοήματος της ύπαρξης και επικυρώνει την αυταξία του ατόμου.

Μου θύμισε το προ ετών σίριαλ "Κάτι τρέχει με τους δίπλα", στο οποίο ο Ρένος Χαραλαμπίδης έπαιζε τον μικροεπενδυτή, με το κινητό κολλημένο στο αυτί να φωνάζει με πάθος σε κάθε δεύτερη σκηνή:

Η αιτία της καταστροφής είναι φυσικά το AIDS, που θερίζει όχι μόνο τη Μποτσουάνα, αλλά ολόκληρη την Αφρική.

Ό,τι φιλοδοξεί να είναι τέχνη αρχίζει να μοιάζει εκκεντρική ενασχόληση διαβλητών προσώπων, που υποστηρίζουν ότι κάθε ατομική δραστηριότητα έχει καθαυτήν αξία, απλώς και μόνο ως επίδειξη πεισματικής επιμονής.

"Πούλα, πούλα".

Σύμφωνα με πρόσφατες δηλώσεις του Νέλσον Μαντέλα, η μάστιγα απειλεί έναν στους δέκα κατοίκους του αφρικανικού Νότου.

Στην καλλιτεχνική δημιουργία όμως η προσωπικότητα δεν επιβάλλεται, παρά υπηρετεί μιαν άλλη, υψηλότερη και συλλογική ιδέα.

Αλλά και οι χρηματιστηριακές εταιρείες πιστοποιούν την αναθέρμανση του ενδιαφέροντος, καθώς τις τελευταίες ημέρες λαμβάνουν τόσες εντολές όσες δεν είχαν λάβει τα τελευταία τρία χρόνια, χωρίς καν να υπάρχει κάποιος σοβαρός λόγος που να δικαιολογεί την άνοδο, πέρα από το θετικό κλίμα που επικρατεί στα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια.

Οι πραγματικοί αριθμοί είναι όμως πολύ μεγαλύτεροι.

Ο καλλιτέχνης είναι πάντοτε υπηρέτης και προσπαθεί μονίμως να ξεπληρώσει το χάρισμα που του δόθηκε.

Μάλιστα, πολλοί χρηματιστές και αναλυτές εκφράζουν την πεποίθηση πως ο γενικός δείκτης θα φτάσει τις 4.000 μονάδες φέτος, γεγονός που τροφοδοτεί τις ελπίδες των επενδυτών και φυσικά την απόφασή τους να ξαναδοκιμάσουν.

Στη Ζάμπια, για παράδειγμα, ένας στους πέντε κατοίκους είναι φορέας.

Αλλά ο σύγχρονος άνθρωπος δεν θέλει να κάνει την παραμικρή θυσία, ακόμα κι αν μόνο με τη θυσία επιβεβαιώνεται. Επικίνδυνο το φαινόμενο!

Κι αν περιοριστεί κανείς στην ηλικία μεγαλυτέρου κινδύνου - 15 έως 40 ετών - η αναλογία γίνεται ένα προς τρία.

Αυτά τα βασικά πράγματα σιγά σιγά τα ξεχνούμε και χάνουμε αναπόφευκτα κάθε αίσθηση του προορισμού μας… Το έργο το έχουμε ξαναδεί εξάλλου.

Η μόνη διαφορά από τον 14ο αιώνα είναι ότι η πανούκλα σκότωνε τότε πολύ πιο γρήγορα.

Όταν αναφέρομαι στην επιθυμία για το ωραίο, στο ιδεώδες ως τελικό σκοπό της τέχνης, η οποία και γεννιέται από τη δίψα γι' αυτό το ιδεώδες , δεν εννοώ διόλου ότι η τέχνη θά 'πρεπε να μείνει μακριά από τη «βρωμιά» του κόσμου. Σύνεση και επιφυλακτικότητα χρειάζεται, γιατί το δις εξαμαρτείν…

Οι ομοφυλόφιλοι στην Αφρική είναι λιγότεροι από ό,τι στην Ευρώπη.

Α. Ταρκόφσκι (1932-1988): Κορυφαίος Ρώσος σκηνοθέτης του κινηματογράφου. Έργα του: Σολάρις, Καθρέφτης, Στάλκερ, Νοσταλγία, Θυσία κ.ά.

Το ίδιο και οι πρεζάκηδες που μοιράζονται τις βελόνες τους. Όσο για τον πρωκτικό έρωτα, ένα από τα κυριότερα κανάλια μετάδοσης του ιού, στην Αφρική είναι απαγορευμένος. Τότε, γιατί το AIDS σαρώνει; Γιατί ο Θεός τα έχει βάλει με αυτήν την ήπειρο; Ο Χιου Ράσελ, ένας συνεργάτης του περιοδικού Σπεκτέιτορ που μένει στη Λουζάκα, έχει τρεις εξηγήσεις. Η πρώτη λέγεται "τελετουργική κάθαρση". Σύμφωνα με τις τοπικές δοξασίες, όταν ο σύζυγος πεθάνει, το φάντασμά του ακολουθεί τη χήρα. Ο μόνος τρόπος που διαθέτει εκείνη για να "καθαρθεί", ώστε να μην τρελαθεί, είναι να κοιμηθεί με ένα στενό συγγενή. Σε ορισμένες περιοχές μάλιστα που ο τοπικός αρχηγός έχει απαγορεύσει αυτό το έθιμο (προφανώς επειδή είναι εκσυγχρονιστής), οι χήρες αναγκάζονται να καταφεύγουν σε άλλες πόλεις, όπου κάνουν έρωτα με τον πρώτο τυχόντα. Έτσι μεταβιβάζουν το φάντασμα και μαζί του, αν υπάρχει, τον ιό του AIDS.

Ο δεύτερος λόγος είναι οι "μυστικές εταιρείες". Αν και επισήμως δεν υπάρχουν, όλοι γνωρίζουν ότι πρόκειται για ομάδες που συγκροτούνται από τα αγόρια μετά την "ωρίμασή" τους (δηλαδή την περιτομή και μερικά τατουάζ) και έχουν ισόβιο χαρακτήρα. Ένας από τους όρκους τιμής που δίνουν είναι ότι, όταν ένα μέλος της ομάδας επισκέπτεται ένα άλλο, δικαιούται να κοιμηθεί με τη γυναίκα του (και να της περάσει ενδεχομένως τον ιό). Το λεγόμενο "ξηρό σεξ" συμπληρώνει το σκηνικό του εγκλήματος: πολλοί Αφρικανοί προτιμούν να κάνουν έρωτα με μια γυναίκα που δεν έχει διεγερθεί ώστε να έχουν την ψευδαίσθηση ότι είναι παρθένα. Εκτός από τον πόνο, η πρακτική αυτή ενέχει και αυξημένους κινδύνους αμυχών και άλλων τραυμάτων που διευκολύνουν τη μετάδοση του ιού του AIDS.

Υπάρχουν λύσεις; Ασφαλώς. Χρειάζονται φάρμακα, χρειάζονται χρήματα, όπως χρειάζονται και εκστρατείες ενημέρωσης. Ο αρθρογράφος προτείνει ακόμη κάτι, στο οποίο οι κάτοικοι της Ζάμπιας, πολίτες μιας αυτοανακηρυχθείσας χριστιανικής χώρας, προσφεύγουν όλο και περισσότερο: να προσευχόμαστε γι'αυτούς.