• Iπποκόμος:
  • του βασιλιού αλογάροι (Eρωτόκρ. B´ 376).

[<ουσ. άλογον + κατάλ. ‑άρης. H λ. στο Βλάχ. και σήμ. ιδιωμ.]

• 1) Που δε λογαριάζει τίποτα:
  • σκληρόν και αλογάριαστον (Διγ. O 256).
• 2) Που δεν μπορεί να υπολογιστεί, άπειρος, που δεν έχει τέλος:
  • τον αλογάριαστο καιρό, που δε συφέρνει τέλος (Π. N. Διαθ. φ. 253^v 24).

[<στερ. α‑ + λογαριάζω. H λ. το 10. αι. (LBG, λ. ‑ρία‑), στο Somav. και σήμ.]

• Λογαριάζω καλά· τελειώνω τον υπολογισμό:
  • ωσάν το απολογαριάσει, να ερωτά τους περιεστώτας (Mετάφρ. «Xαρακτ.» Θεοφρ. 127).

[<πρόθ. από + λογαριάζω. Η λ. στη Σούδα (Steph., LBG) και σήμ. ιδιωμ. (ΙΛ, Δημ.)]

• Λογιστής (ως αυλικός τίτλος):
  • (Προδρ. IV 551 χφ P κριτ. υπ.), (Οψαρ. 361⁴).

[<ουσ. λογάριν + κατάλ. ‑άς]

• Ά Μτβ.
  • 1)
    • α) Υπολογίζω:
      • λαβέ τα κατάστιχα και … λογάριασε ακριβώς πόσοι εισίν άνθρωποι (Σφρ., Χρον. 132²⁰)·
    • β) περιλαμβάνω, συνυπολογίζω:
      • σπίτια της αυλάς ος δεν είναι αυτωνών … να λογαριάσετε (Πεντ. Λευιτ. XXV 31)·
    • γ) τακτοποιώ, υπολογίζω:
      • Πὄμαθες … εύμορφα τα πράγματα να τα λογαριάζεις; (Αιτωλ., Μύθ. 37¹⁶).
  • 2)
    • α) Σκέφτομαι, υπολογίζω:
      • Καθεείς πρέπει να λογαριάζει πράγμα που μεταχειρισθεί ανέν και ταιριάζει (Αιτωλ., Μύθ. 19¹¹· Ερωφ. Β́ 221)·
    • β) λαμβάνω υπόψη:
      • δεν ελογαριάζανε τι πάθασι κι οι άλλοι (Τζάνε, Κρ. πόλ. 313²⁰).
  • 3) Νομίζω, θεωρώ:
    • λογάριαζε πως είν’ αναπαημένος (Ερωφ. Β́ 225)·
    • ελογάριασέ την για κούρβα (Πεντ. Γέν. XXXVIII 15).
  • 4) Σκοπεύω:
    • κι αν λογαριάζω να μισέψω, μηδέν θαρείς και πάγω 'πό ξαυτόν σου (Κυπρ. ερωτ. 63¹).
  • 5) Προσδοκώ, περιμένω:
    • (Ροδολ. Έ 349)·
    • είδανε πράμα ξαφνικό που δεν ελογαριάζα (Τζάνε, Κρ. πόλ. 320¹⁸).
  • 6)
    • α) Διηγούμαι, περιγράφω:
      • θε να σου λογαριάσω ποιος μὄκοψε τα χέρια μου και μ’ άφησε στο δάσο (Ευγέν. 1299· Σουμμ., Παστ. φίδ. Έ [1347])·
    • β) αναφέρω, κατονομάζω:
      • (Θησ. Β́ [11⁴]).
  • 7) Προορίζω:
    • ο κύρης σου για παντρειά μ’ άλλο σε λογαριάζει (Ερωτόκρ. Γ́ 1080).
• Β́ Αμτβ.
  • 1) Υπολογίζω:
    • (Πεντ. Λευιτ. XXV 52).
  • 2)
    • α) Σκέφτομαι, έχω στο νου:
      • μέσα της λογαριάζει … (Ερωτόκρ. Δ́ 259)·
    • β) σχεδιάζω:
      • ετούτος βέβια για τους δυο ετούτους λογαριάζει (Σουμμ., Παστ. φίδ. Έ [1392]).
  • 3)
    • α) Διηγούμαι, εκθέτω:
      • (Ευγέν. 882)·
    • β) μιλώ, λέγω:
      • αποκρίθη Δάρειος έτσι και λογαριάζει … (Αλεξ. 1370)·
    • γ) συνομιλώ, συζητώ:
      • επαύσασιν τ’ αδέλφια με την κόρη να λογαριάζουσιν (Διγ. O 477).
  • 4) Έχω σημασία, «μετράω»:
    • αληθινά 'ναι … το κόμπωμα κι η εντροπή που λογαριάζει (Ροδολ. Δ́ 126).

[<ουσ. λογάρι + κατάλ. ‑άζω. Η λ. το 12. αι., σε σχόλ., στο Meursius (‑ειν) και σήμ.]

• Υπολογισμός· (ως σύστ. αντικ.):
  • (Πεντ. Έξ. XXXV 32).

[<αόρ. του λογαριάζω + κατάλ. ‑μα. Η λ. στο Somav.]

• 1) Υπολογισμός:
  • εκάμανε λογαριασμό, εισέ ολίγον καιρό εκαταχάλασε είκοσι χιλιάδες ανθρώπους (Χρον. σουλτ. 110⁷).
• 2) Αρίθμηση, μέτρηση:
  • (Ιστ. πολιτ. 27⁵).
• 3) Έσοδα, απολαβές:
  • Έδωκέ μοι … από του λογαριασμού του κλήρου του Αγίου Μηνά … σταυράτα δύο (Notizb. 21).
• 4) Σύνολο:
  • οι σκλάβοι σου εσήκωσαν το λογαριασμό αθρώπων του πολέμου (Πεντ. Αρ. XXXI 49).
• 5)
  • α) Λογική, το λογικό:
    • μόνον ο λογαριασμός είναι που διαχωρίζει το ζον από τον άνθρωπο (Ερωτόκρ. Ά 1175)·
  • β) σκέψη, συλλογισμός:
    • με ποιο λογαριασμόν έχεις σε τούτο ελπίδα; (Ερωτόκρ. Ά 209).
• 6) Επιχείρημα:
  • με πολλούς λογαριασμούς και μ’ άλλα λόγια τόσα, … την έκαμα κι εσύγκλινε (Ροδολ. Γ́ 1).
• 7) Καθοδήγηση, συμβουλή:
  • (Τζάνε, Κρ. πόλ. 452¹⁹).
• 8) Απολογισμός:
  • Τα χίλια υπέρπυρα να 'νι εις την εξουσίαν της … και τινός να μην έναι κρατημένη να δείξει λογαριασμόν δι’ αυτά (Διαθ. Ντεφαΐτζ. 78· Θησ. Έ [46⁴]).
• 9) (Ως ναυτ., προκ. για ναυτικά εξαρτήματα) = (αναλογική) κατασκευή:
  • Λογαριασμός αρμένου καραβίου (Καραβ. 497²⁴· 500²⁴).

• Φρ.
• 1) Έρχομαι εις λογαριασμόν = καταλήγω σε συμφωνία ύστερα από σχετική συζήτηση:
  • (Βαρούχ. 250^3‑4)·
• 2) Kάμνω λογαριασμόν + γεν. = λογοδοτώ:
  • (Βαρούχ. 22⁶).
• 3) Μιλώ λογαριασμό = νουθετώ, συμβουλεύω:
  • (Ερωτόκρ. Γ́ 1199).

[<αόρ. του λογαριάζω + κατάλ. ‑μός. Ο τ. στο Du Cange (λ. λογάριον). Η λ. σε σχόλ. και σήμ.]

• Όργανο που χρησιμοποιείται για λογαριασμούς:
  • λέγουσι δε τα ξύλα ταύτα, άπερ ηρίθμουν … ραβάσια, ήτοι λογαριαστήριον (Ιστ. πολιτ. 27⁶).

[<αόρ. του λογαριάζω + κατάλ. ‑τήριον]

• 1) Λογιστής:
  • (Ιστ. πολιτ. 60³)·
  • (σε μοναστήρι):
    • (Προδρ. IV 66)·
  • (ως αυλικός τίτλος):
    • ετιμήθη … Ιωάννης ο Καβαζίτης μέγας λογαριαστής (Πανάρ. 67²⁹).
• 2) Κατασκευαστής, καλλιτέχνης:
  • λίνο κλωστό, κάμωμα λογαριαστή (Πεντ. Έξ. XXVI 31).

[μτγν. ουσ. λογαριαστής (L‑S Suppl.)]