Γιατί όλοι - και οι Αμερικανοί - πίεζαν για τη Χάγη

ΕΙΡΗΝΗ Δ. ΚΑΡΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΥ

Όταν ο Τόμας Γουέστον, ο Αμερικανός απεσταλμένος για το Κυπριακό, έλεγε προ τριών ημερών, στην Αθήνα, πως είναι «σκουπίδια» όσα δημοσιεύματα υποστηρίζουν ότι οι ΗΠΑ αδιαφορούν πλέον για το Κυπριακό, λόγω της ενασχόλησής τους με το Ιράκ, δεν επιχειρούσε απλώς να καθησυχάσει τους όποιους φόβους. Όπως απεδείχθη, με τον τρόπο του και στον τομέα της αρμοδιότητάς του, ο κ. Γουέστον απηχούσε πιστά τις προτεραιότητες Μπους για την περιοχή.

Ο Αμερικανός πρόεδρος επιβεβαίωσε πως στόχος του δεν είναι απλώς ο αφοπλισμός - με πόλεμο, εννοείται - του Σαντάμ Χουσεΐν, αλλά ο εξαναγκασμός όλων των χωρών της περιοχής να υιοθετήσουν δημοκρατικά μοντέλα. Ένας φιλελεύθερος ιμπεριαλισμός, όπως ειπώθηκε χαρακτηριστικά, ο οποίος θα εξασφαλίζει τα αμερικανικά αμυντικά και άλλα συμφέροντα.

Στο πλαίσιο αυτού ακριβώς του δόγματος, η Ουάσιγκτον θέλει να κλείσει πάση θυσία το θέμα του Κυπριακού - ασχέτως του τρόπου. Σε μια μακρά σειρά ασταθειών της περιοχής, το Κυπριακό μπορεί - εφόσον πετύχει ο κ. Ανάν - να διαγραφεί.

Αυτός είναι και ο λόγος που ο κ. Γουέστον δεν έκρυψε το πόσο «πρόβλημα» είναι ο πείσμων κ. Ντενκτάς - εν αντιθέσει προς τη νέα κυβέρνηση της Άγκυρας, τον κ. Παπαδόπουλο και τον κ. Σημίτη. Και σημείωσε πως δεν είναι καθόλου βέβαιο πως ο Ραούφ Ντενκτάς εκφράζει τους Τουρκοκυπρίους στις διαπραγματεύσεις.

Ε, πριν αλέκτορα φωνήσαι, Αμερικανοί διπλωμάτες έδιναν δυναμικά το «παρών» στη μαζική συγκέντρωση των Τουρκοκυπρίων κατά του Ντενκτάς και υπέρ ου σχεδίου Ανάν.

Το… παράδοξο της υπόθεσης είναι ότι η προτεραιότητα των Αμερικανών για ασφάλεια και σταθερότητα στο σύνολο της περιοχής «συνάντησε» και τις προτεραιότητες Αθήνας και Άγκυρας: η πρώτη, εδώ και καιρό έχει παύσει να θεωρεί το Κυπριακό πρόβλημα κατοχής μόνον - και το θεωρεί πλέον σαφέστατο εμπόδιο στην εμπέδωση του κλίματος σταθερότητας, ασφάλειας και ανάπτυξης της περιοχής. Και που, θεωρητικά, με τη λύση του θα επέτρεπε και την εξομάλυνση των προβλημάτων του Αιγαίου, με όλα τα συνακόλουθα οφέλη.

Η Άγκυρα, από την άλλη πλευρά, υπέστη επίσης μία μετατόπιση - αν και πιο πρόσφατη. Και άρχισε κι αυτή να θεωρεί την Κύπρο, πέρα από μαλακό της υπογάστριο όπως είναι η παραδοσιακή θεώρηση, ταυτοχρόνως ένα εμπόδιο στη διασφάλιση του ασφαλέστερου μέλλοντός της, είτε αυτό σημαίνει σύνδεση με την Ευρωπαϊκή Ένωση είτε ένα μέτωπο που θα την αποσπά, σε κρίσιμους καιρούς, από τα «στοιχήματα» και τους φόβους της στην αντίπερα μεριά - αυτήν του Κουρδιστάν, της Μοσούλης και των γενικότερων αλλαγών που σχεδιάζουν οι Αμερικανοί. Είναι για αυτό που στο περίφημο «παζάρι» της με τους Αμερικανούς για τη διέλευση των πεζοναυτών των ΗΠΑ από τα εδάφη της, προσανατολισμός της δεν ήταν η εξασφάλιση πλεονεκτημάτων, αλλά η αποφυγή δεινών, με πρώτο και καλύτερο αυτό μιας ολικής καταστροφής της οικονομίας.

Όλα τα παραπάνω, ωστόσο, δεν απαντούν στο ερώτημα «γιατί τώρα στη Χάγη» - «γιατί τόση πρεμούρα», όπως λένε άλλοι, αφού η ένταξη της Κύπρου στην Ένωση είναι δεδομένη. Κι εδώ, όμως, η απάντηση έχει δοθεί - κεκαλυμμένα, είναι αλήθεια - τόσο από τους Αμερικανούς όσο και από τον Κόφι Ανάν: διότι, μετά τις 16 Απριλίου και την υπογραφή της συνθήκης προσχώρησης, το σχέδιο Ανάν παύει να στηρίζεται σε πραγματικά δεδομένα. Και οι «ευνοϊκές» διατάξεις για τους Τουρκοκυπρίους - περιορισμός στην επιστροφή των προσφύγων, στην ιδιοκτησία κ.λπ. - απλούστατα δεν θα μπορούν να εφαρμοσθούν, αφού θα αντιβαίνουν στις βασικές τρεις ελευθερίες του κοινοτικού κεκτημένου. Άρα, λύση γιοκ. Και, άρα, απομάκρυνση της Τουρκίας από την Ευρώπη.

Το Κυπριακό, δέκα ημέρες πριν από τη Χάγη, αποδεικνύεται μια μαθηματική εξίσωση, μονάχα που έχει έναν απρόβλεπτο παράγοντα: τον μόνο, πείσμωνα, εγκλωβισμένο κ. Ντενκτάς…