Διάλογος μεταξύ του πρώην συμβούλου του Κάρτερ και του πρώην υπουργού Εξωτερικών της Γαλλίας με «βήμα» το «Νouvel Οbservateur»

Δεν είναι μόνο το πετρέλαιο…

Μπρεζίνσκι και Βεντρίν ανταλλάσσουν απόψεις για τον επικείμενο πόλεμο

ΚΙΤΤΥ ΞΕΝΑΚΗ

Ένας διάλογος γύρω από το Ιράκ ανάμεσα στις ΗΠΑ και τη Γαλλία, ανάμεσα στον Αμερικανό Ζμπίγκνιεφ Μπρεζίνσκι και στον Γάλλο Ιμπέρ Βεντρίν. Ο πρώτος, υπήρξε σύμβουλος του προέδρου Κάρτερ, ο δεύτερος, υπουργός Εξωτερικών. Αμφότεροι υποστηρίζουν πως ούτε ο Σαντάμ ούτε ο Μπους έχουν συνειδητοποιήσει τους κινδύνους ενός νέου πολέμου.

Ζμπίγκνιεφ Μπρεζίνσκι

Ποιος θα κρίνει τις εξελίξεις στο Ιράκ; Εξαρτάται ο πόλεμος αποκλειστικά από τον Σαντάμ Χουσεΐν; Τι ρόλο παίζει το πετρέλαιο; Θα επιταχύνει η ανατροπή τού ιρακινού καθεστώτος τον εκδημοκρατισμό της περιοχής; Θα επιλύσει μια στρατιωτική νίκη τα προβλήματα; Το «Nouvel Observateur» προσφέρει τα ερεθίσματα, ο Μπρεζίνσκι και ο Βεντρίν ανταλλάσσουν απόψεις.

Ζμπίγκνιεφ Μπρεζίνσκι: Ο Σαντάμ Χουσεΐν πρέπει να αποδείξει πως το Ιράκ συμμορφώνεται με τις αποφάσεις του ΟΗΕ και αφοπλίζεται. Ο πόλεμος εξαρτάται, σε μεγάλο βαθμό, από αυτόν.

Ιμπέρ Βεντρίν: Όχι όμως αποκλειστικά. Πώς θα μπορούσε ο Τζορτζ Μπους, αφού προχώρησε τόσο πολύ, να εγκαταλείψει ή να αναβάλλει την ιδέα του πολέμου, τι πολιτικές συνέπειες θα είχε κάτι τέτοιο; Τούτου λεχθέντος, αρμόδιο να αποφασίσει την προσφυγή στη βία είναι μόνο το Συμβούλιο Ασφαλείας. Και δεν πρέπει να το κάνει παρά μόνον αν η απειλή αποδειχθεί και δεν υπάρχουν άλλοι τρόποι πέραν του πολέμου να καταστραφούν τα όποια όπλα μαζικής καταστροφής. Προς το παρόν, δεν έχει αποδειχθεί κάτι τέτοιο.

Ζ. Μ. Πιστεύω, πάντως, πως το πετρέλαιο δεν είναι ένας παράγων αποφασιστικής σημασίας. Η αμερικανική πολιτική καθορίζεται από την απόφαση να μπει ένα τέλος στη διάδοση των πυρηνικών όπλων. Πίσω της βρίσκονται επίσης κάποια συναισθήματα δυσφορίας που ανατρέχουν στο 1991 και επικεντρώνονται στην προσωπικότητα του Σαντάμ Χουσεΐν. Στα οποία προστίθεται η ψυχολογική επίδραση της 11ης Σεπτεμβρίου, που έκανε τις ΗΠΑ να συνειδητοποιήσουν πως είναι τρωτές.

Ιμπέρ Βεντρίν

Ι. Β.Ούτε και εγώ θεωρώ καθοριστικό τον παράγοντα του πετρελαίου. Η Αμερική, βέβαια, θέλει να διαφοροποιήσει και να διασφαλίσει τις πηγές εφοδιασμού της. Ο κυριότερος λόγος όμως, είναι η επιθυμία της να μη νιώθει πλέον πως την απειλούν ή την αψηφούν. Η τραυματική εμπειρία της 11ης Σεπτεμβρίου ενίσχυσε την τάση της να κάνει χρήση όλης την ισχύος της σε πείσμα των πολυμερών κανόνων, καθώς και των αντιδράσεων των άλλων χωρών.

Ζ.Μ. Και εν τούτοις, υπάρχει σήμερα ένας αρκετά εποικοδομητικός διεθνής διαμοιρασμός της εργασίας. Η Γαλλία έχει διαδραματίσει έναν θετικό ρόλο στον καθορισμό του πλαισίου μέσα στο οποίο θα μπορέσουμε ίσως να βρούμε τις βάσεις μιας συλλογικής ανάληψης δράσης. Στηρίζοντας τις ΗΠΑ, ίσως λίγο υπερβολικά δημοσίως, ζητώντας τους παράλληλα κατ' ιδίαν να κάνουν υπομονή, οι Βρετανοί έπαιξαν έναν άλλο ρόλο. Αν αυτός ο καταμερισμός συνεχιστεί, μπορούμε να επιτύχουμε ένα καλό αποτέλεσμα. Υπάρχουν, κατά την άποψή μου, τρία πιθανά σενάρια. 1) Ο Σαντάμ σέβεται τις υποχρεώσεις του, αφοπλίζεται. Όλα βαίνουν καλώς. 2) Οι επιθεωρητές αποδεικνύουν ότι δεν συμμορφώνεται και η διεθνής κοινότητα επεμβαίνει. 3) Υπάρχει διαφωνία στο Συμβούλιο Ασφαλείας και οι ΗΠΑ δρουν μόνες. Είναι η χειρότερη των υποθέσεων.

Ι. Β. Η δημοκρατία δεν είναι στιγμιαίος καφές. Το να θέλει κάποιος να την εμφυτεύσει διά της βίας, από έξω, είναι πάντα πολύπλοκο, ιδιαίτερα σε μία χώρα που έχει βιώσει την αποικιοκρατία. Υπάρχουν δύο αλληλοσυγκρουόμενα κινήματα: από τη μία πλευρά η ελπίδα του εκδημοκρατισμού, από την άλλη η άρνηση του πολέμου, της κατοχής, των εξωτερικών επεμβάσεων. Ζ. Μ. Ένας πόλεμος με τη στήριξη της διεθνούς κοινότητας δεν θα θέσει σε κίνδυνο τη συνοχή της Δύσης. Επιπλέον, η αντίδραση των γειτόνων του Ιράκ και των μουσουλμάνων θα ήταν πιο περιορισμένη. Και ο χειρισμός των συνεπειών μπορεί να είναι συλλογικός. Αν ο πόλεμος διεξαχθεί μονομερώς από τις ΗΠΑ, οι συνέπειες για την περιοχή και για το διεθνές σύστημα στο σύνολό του θα είναι πολύ πιο αποσταθεροποιητικές.

Ι. Β. Συμφωνώ απόλυτα. Θέλω απλώς να προσθέσω πως η διευθέτηση των προβλημάτων στην περιοχή εξαρτάται εξίσου, αν όχι περισσότερο, από την αναβίωση της ειρηνευτικής διαδικασίας μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων.

Ζ. Μ. Είναι, πράγματι, μια ηθική ευθύνη των ΗΠΑ. Κατ' αυτό τον τρόπο θα διαλυθούν και οι υποψίες γύρω από τα αληθινά κίνητρα της στάσης τους έναντι του Ιράκ.