ΜΑΤΙΕΣ Περί Ποντίων

ΛΕΥΤΕΡΗΣ Π. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ

Δεν θα ξεχάσω ποτέ την πελώρια φωτογραφία στην πρώτη σελίδα της βρετανικής εφημερίδας: η κοπελίτσα, ευτυχισμένη, μ' ένα ουράνιο χαμόγελο, σηκώνει θριαμβευτικά τα δυο της χέρια και κραυγάζει, "τον φίλησα!" Κι αυτός που φίλησε, δεν είναι άλλος από τον πρώτο αστροναύτη, τον ξακουστό Γιούρι Γκαγκάριν. Που, μετά το κατόρθωμά του, είχε επισκεφθεί διάφορες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες κι ανάμεσα σ' αυτές το Λονδίνο.

Πέρασαν πολλά χρόνια, από τότε. Τα ταξίδια στο Διάστημα είναι, πια, ρουτίνα.

Κι όπως έλεγε ο σπουδαίος Καββαδίας, "ο κόσμος έγινε σαν ανοιχτή φυλλάδα".

Όμως, ένας κοσμοναύτης, όπως και να το κάνουμε, είναι πάντα ένας κοσμοναύτης.

Κι όταν, μάλιστα, έχει μητέρα Ελληνίδα, μιλάει ελληνικά (ποντιακά) και κουβαλάει μαζί του, "στ' αστέρια", μια ελληνική σημαία, το πράγμα, για μας, αποκτά ξεχωριστή σημασία.

Ο Θόδωρος Γιουρτζίχιν γεννήθηκε στο Βατούμ, το 1959, και το όνειρό του ήταν ν' ακολουθήσει τα "βήματα" του Γκαγκάριν. Φοίτησε στην Αεροπορική Ακαδημία της Μόσχας, πήρε με άριστα το πτυχίο του και πριν από εκατό μέρες, "πέταξε" στο Διάστημα. Προ εβδομάδος, ήρθε στην Ελλάδα για να συναντήσει τη μητέρα του, Μικρούλα, και τον αδελφό του, Παναγιώτη, που ζουν μονίμως στη Θεσσαλονίκη. Την περασμένη Τετάρτη έγινε δεκτός από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, στον οποίο παρέδωσε, σε συγκινητική ατμόσφαιρα, τη σημαία.

Όλ' αυτά, λίγο πολύ, είναι γνωστά. Εκείνο που δεν είναι γνωστό: οι Πόντιοι οργάνωσαν, προς τιμήν του Γιουρτζίχιν, μεγάλο ποντιακό γλέντι, προ τετραημέρου, στο Μενίδι. Τον κοσμοναύτη προσφώνησε ο φίλος ηθοποιός Λάζος Τερζάς - Πόντιος με… περικεφαλαία! - ο οποίος είπε, μεταξύ άλλων, ότι "ο Γιουρτζίχιν, είναι ο δεύτερος, μετά τον Στράβωνα, διασημότερος Πόντιος στον κόσμο". Αλλά ο Γιουρτζίχιν, τον διόρθωσε: "Είμαι ο τέταρτος", είπε, με χιούμορ. "Δεύτερος είναι ο Γιωρίκας και τρίτος ο Κωστίκας, των ποντιακών… ανεκδότων!".

Στο γλέντι, ήταν κι ο φίλος μου Λ. Χαψιάδης - έχει γράψει πολλά ωραία λαϊκά τραγούδια κι ανάμεσά τους το "Μία είναι η ουσία" - που χόρεψε, Πόντιος κι αυτός, ποντιακούς χορούς μαζί με τον κοσμοναύτη και μίλησε πολύ μαζί του, ποντιακά, βέβαια. Μου είπε, μάλιστα και το εξής: τηλεφωνεί ο Γιουρτζίχιν στη μητέρα του, από το Διάστημα, και ρωτάει εκείνη τον γιο της: "Πού είσαι τώρα; Στο φεγγάρι;" Ο γιος, απαντά: "Ντα, μαμά". Και η μητέρα, θυμωμένη, του λέει: "Θόδωρε, θα σε δείρω! Μίλα ποντιακά! Άσε τα ξένα - τα ρώσικα!..". Η μάνα μου, η συχωρεμένη, γεννημένη στη Ρωσία, από Πόντιους γονείς, θέλοντας να παινέψει το σπίτι της, μου δήλωνε, κάθε τόσο: "Άκου, παιδί μου, οι Πόντιοι είναι σπουδαίοι! Πόντιος να είσαι και δεν πειράζει αν έχεις… ένα μόνο μάτι!..".