Ο Τζίντζιτς είχε αποφασίσει να δώσει τέλος στην «ειρηνική συνύπαρξη» ανάμεσα στους μαφιόζους, τους εγκληματίες πολέμου και την κυβέρνηση

Εθνικισμός και μαφία, συμμαχία

Το χρονικό μιας προαναγγελθείσας δολοφονίας

ΓΚΑΖΙ ΚΑΠΛΑΝΙ

Μήπως τα Βαλκάνια βρίσκονται υπό την κατοχή του οργανωμένου εγκλήματος; Η περίπτωση της Σερβίας είναι η πιο (τραγικώς) διαφωτιστική. Υπό το καθεστώς του Μιλόσεβιτς και του εμπάργκο, οι μηχανισμοί του καθεστώτος και ο υπόκοσμος δέθηκαν σε έναν «αφύσικο γάμο» - όπως λέει ο δημοσιογράφος της σερβικής εφημερίδας «Βρέμε», Γιόβαν Ντούλοβιτς.

Η θλίψη. Γυναίκα υπογράφει βιβλίο συλλυπητηρίων δίπλα στη φωτογραφία του δολοφονημένου πρωθυπουργού της Σερβίας Ζόραν Τζίντζιτς

Ο Ζέλικο Ραζνάτοβιτς (γνωστός ως Αρκάν) «ενσαρκώνει» με τον καλύτερο τρόπο το προϊόν αυτού του «αφύσικου γάμου»: άρχισε την καριέρα του ως κλεφτρόνι, τη συνέχισε στον πόλεμο ως δολοφόνος εις την υπηρεσία του Έθνους και του Κράτους, και κατέληξε πάμπλουτος επιχειρηματίας και ενεργός πολιτικός, ιδιοκτήτης ενός αθλητικού ομίλου. Δολοφονήθηκε στο κέντρο του Βελιγραδίου τον Ιανουάριο του 2000. Στην κηδεία του συμμετείχαν περίπου 10.000 θαυμαστές! Οι λόγοι της δολοφονίας παρέμειναν άγνωστοι. Ο εθνικισμός, οι πόλεμοι και το δυτικό εμπάργκο έπλασαν τέτοιους «ήρωες»…

Σύμφωνα με τη σερβική εφημερίδα «Ρεπόρτερ», τα τελευταία δέκα χρόνια «η Σερβία μετατράπηκε σε Μέκκα του οργανωμένου εγκλήματος». Τα ποσοστά που κινεί το μαφιόζικο business είναι αστρονομικά… Ενώ τα μαφιόζικα δίκτυα πλουτίζουν, το επίπεδο ζωής του πληθυσμού χειροτερεύει όλο και περισσότερο. Συχνά οι μαφιόζοι προσλαμβάνουν ως σωματοφύλακες εν ενεργεία αστυνομικούς: ο μισθός που προσφέρει η μαφία στον αστυνομικό είναι αρκετά πιο «ελκυστικός» από αυτόν που πληρώνει το κράτος με σκοπό την καταπολέμηση της μαφίας!

Θέατρο παραλόγου. «Μπορεί να μοιάζει με θέατρο του παραλόγου, αλλά είναι η πραγματική κατάσταση…», μου λέει η Σέρβα φίλη μου Γκορντάνα Ίγκριτς (υπεύθυνη του βαλκανικού τμήματος του βρετανικού δημοσιογραφικού δικτύου Institute for Peace and War Reporting). Η Ίγκριτς ήταν πρόσφατα στη Σερβία και πριν από μερικές ημέρες (7 Μαρτίου) δημοσίευσε ένα «προφητικό» άρθρο. «Εγώ περίπου νοσταλγώ την εποχή του Μιλόσεβιτς, γράφει. Τουλάχιστον τότε ήξερες ποια ήταν η πηγή της απειλής: η Κρατική Ασφάλεια. Τώρα δεν ξέρεις πλέον ποιος σε απειλεί: η λίστα των εν δυνάμει υπόπτων είναι πολύ μακρά…»

Πάντως είναι γεγονός ότι ο Τζίντζιτς ανέβαλλε συνεχώς το «ξεκαθάρισμα λογαριασμών» με τους «βετεράνους» του πολέμου και τις ομάδες του οργανωμένου εγκλήματος. Πίστεψε μάλλον ότι το κεφάλαιο παρελθόν θα μπορούσε να κλείσει ρίχνοντας την απόλυτη ευθύνη στον Μιλόσεβτις και σε μερικούς ανθρώπους του στενού του κύκλου. Δεν έχανε ευκαιρία να τονίσει ότι «παραδίδουμε μερικούς ανθρώπους στη Χάγη όχι γιατί πιστεύουμε ότι είναι εγκληματίες πολέμου, αλλά γιατί εάν δεν το κάνουμε δεν θα πάρουμε χρήματα από τους Δυτικούς».

Σε αυτή την κατάσταση, πολλοί είχαν αρχίσει να αναρωτιούνται: πόσον καιρό ακόμα θα συνεχιστεί η «ειρηνική συνύπαρξη» ανάμεσα στη μαφία, τους εγκληματίες πολέμου και την κυβέρνηση; Φαίνεται πως ο Τζίντζιτς αποφάσισε τελικά να δώσει τέλος σε αυτή τη «συνύπαρξη». Είτε διότι τον πίεζαν οι Δυτικοί είτε διότι κατάλαβε ότι η μαφία ανταγωνιζόταν πλέον τη δική του εξουσία…

Όπως έγραφε η Ίγκριτς στο «προφητικό άρθρο» που προαναφέραμε, «το πρόβλημα του Ζόραν Τζίντζιτς είναι ότι, αντιμετωπίζοντας τις δυνάμεις που ανέχτηκε τόσον καιρό, κινδυνεύει να καταλάβει ότι εκείνες έχουν αποκτήσει περισσότερη δύναμη από ό,τι εκείνος». Η δολοφονία του Τζίντζιτς - που προηγήθηκε μιαν άλλη απόπειρα δολοφονίας στις 21 Φεβρουαρίου - δείχνει ότι το οργανωμένο έγκλημα είναι αποφασισμένο να υπερασπίσει την «εξουσία» του ακόμα και αν οδηγήσει τη χώρα σε εμφύλια σύρραξη.

«Η πολιτική του καλάσνικοφ»

Στις 4 Ιανουαρίου του 2003 δολοφονήθηκε «από αγνώστους» ο στενός συνεργάτης τού Ρουγκόβα, ο Ταχίρ Ζέμαγι. Δεν ήταν η πρώτη και πολλοί φοβούνται ούτε η τελευταία πολιτική δολοφονία… Είναι κοινό μυστικό ότι ανάμεσα στους Αλβανούς του Κοσόβου είναι σε εξέλιξη ένας ιδιότυπος εμφύλιος πόλεμος ανάμεσα στους κληρονόμους του UCK και του Ρουγκόβα. Ηττημένοι από τρεις εκλογικές αναμετρήσεις, ο σκληρός πυρήνας του UCK - κατηγορούνται και για στενές σχέσεις με το οργανωμένο έγκλημα - προσπαθεί να επιβληθεί πλέον μέσω της «πολιτικής του καλάσνικοφ». Το ίδιο συμβαίνει στη FYROM, όπου ένας στρατιωτικός σχηματισμός αποκαλούμενος Αλβανικός Εθνικός Στρατός δεν αναγνωρίζει τη «συμφωνία της Οχρίδας» και έχει κηρύξει πόλεμο στους «εχθρούς και τους προδότες του έθνους».

Και στις δυο περιπτώσεις, εκείνη της Σερβίας και των Αλβανών της Γιουγκοσλαβίας, πρόκειται για ένα κοκτέιλ οργανωμένου εγκλήματος και εθνικισμού που απειλεί να τινάξει στον αέρα τα Βαλκάνια.

Παρ' όλες τις «αμαρτίες» τους, ο Τζίντζιτς και ο Ρουγκόβα εκπροσωπούν δυνάμεις που πιστεύουν ότι έχει περάσει ο καιρός όπου τα προβλήματα στα Βαλκάνια λύνονταν μόνο με την «κάννη του όπλου». Εκπροσωπούν επίσης δυνάμεις που βλέπουν το μέλλον των Βαλκανίων ως μέρος του ευρωπαϊκού οράματος. Στις «βαλκανικές» κοινωνίες όμως δεν παραμένουν πολλές εναλλακτικές λύσεις: ή θα καταφέρουν να εγκαταστήσουν δημοκρατικούς θεσμούς ή θα μετατραπούν σε αιώνιο γκέτο στην καρδιά της Ευρώπης.