Η φυματίωση απειλεί και πάλι τον άνθρωπο

Στη δεκαετία του '60. Οι σχέσεις των νέων, η μεταξύ τους συμπεριφορά και ο τρόπος διασκέδασης ήταν τελείως διαφορετικοί από αυτά που ισχύουν σήμερα. Το νεαρό ζευγάρι αισθανόταν ευτυχισμένο όταν είχε τη δυνατότητα να κάνει ένα περίπατο, να πραγματοποιήσει με φίλους μια ημερήσια εκδρομή, ή να συμμετάσχει σε κανένα πάρτι, που διοργανώνονταν στο σπίτι ενός νέου ή μιας νεαρής από την παρέα με λίγα γλυκά, λίγο κρασί, λίγο βερμούτ και πολύ κέφι. Φυσικά, κυριαρχούσαν ο χορός, οι τρυφερές συνομιλίες και το χιούμορ.

Σ' ένα από τα πάρτι αυτά, μια από τις κοπέλες αισθάνθηκε αδιαθεσία. Οι φίλοι την πήραν ζαλισμένη, για να τη βοηθήσουν να φτάσει στο σπίτι της. Ενώ βρισκόταν στο πεζοδρόμιο, η κοπέλα παραπάτησε, προσπάθησε να πιαστεί από ένα δένδρο, κι έπειτα έπεσε δίπλα στη ρίζα του. Ταυτοχρόνως, άρχισε η αιμόπτυση. Σε λίγες στιγμές, το τετράγωνο άνοιγμα, από όπου υψώνονταν το δένδρο, είχε πλημμυρίσει με αίμα. Το πρόσωπο του κοριτσιού ήταν κάτασπρο και τα μάτια του κλειδιά. Ανέπνεε με δυσκολία. Σε λίγα δευτερόλεπτα, νέο κύμα αίματος πετάχτηκε από το στόμα της. Δεν άντεξε. Έπεσε αναίσθητη στην αγκαλιά των φίλων της. Μεταφέρθηκε αμέσως στο νοσοκομείο και η διάγνωση που έγινε σύντομα από τους γιατρούς, έκανε τη συντροφιά των εφήβων που λίγο ενωρίτερα διασκέδαζε χαρούμενη, να παγώσει. Το κορίτσι είχε προσβληθεί από φυματίωση. Η κατάστασή της ήταν κρίσιμη. Ο βάκιλος του Κωχ είχε καταστρέψει τα πνευμόνια της. Η συνέχεια είναι θλιβερή.

Παρόμοιες σκέψεις θα έκαναν πολλοί Θεσσαλονικείς, καθώς πληροφορήθηκαν από την ειδησεογραφία των τελευταίων ημερών, ότι καμία αρρώστια στην ανθρώπινη ιστορία δεν έχει περιβληθεί με τόση έντονη ποιητική αύρα, όσο η φυματίωση. Έχοντας αναπτύξει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το θέμα, ο Τόμας Νόρμαντι, γιατρός, λόγιος και γνώστης του σύγχρονου εκδοτικού μάρκετιγκ, έγραψε ένα βιβλίο με τίτλο "Ο λευκός θάνατος: Μια ιστορία φυματίωσης" το οποίο εκδόθηκε πρόσφατα στη Βρετανία. Ιχνηλατώντας τη διαδρομή της αρρώστιας από την αρχαία Ρώμη έως τις μέρες μας, ο συγγραφέας ξεχωρίζει ορισμένα επιφανή πρόσωπα, ιδίως του 19ου αιώνα, που έπεσαν θύματα του βακίλου του Κωχ, προτού ακόμη ο Γερμανός γιατρός το εντοπίσει και δώσει το όνομά του στο βακτήριο, που προκαλεί την ασθένεια. Ωχροί, νωχελικοί, με μάτια που φλογίζει ο πυρετός, παρελαύνουν από τις σελίδες του βιβλίου συγγραφείς, μουσικοί και ζωγράφοι, που τα έργα τους χρωματίστηκαν από το θρύλο ενός ποιητικού θανάτου. Μεταξύ τους περιλαμβάνονται ο Κίκτς, ο Σοπέν, οι αδελφές Μπροντέ, ο Ντελακρουά και ο Τσέχωφ.

Ο ελληνικός πληθυσμός δοκιμάστηκε ιδιαίτερα από αυτή τη νόσο. Οι παλαιοί Θεσσαλονικείς έτρεμαν στη σκέψη ότι μπορούσαν να προσβληθούν από ελονοσία ή πλευρίτιδα. Οι ασθένειες αυτές και η κακή διαβίωση, οδηγούσαν στη φυματίωση. Υπήρχαν, μάλιστα και ορισμένα επαγγέλματα, όπως εκείνα των καπνεργατών και των αρτεργατών, που μεταξύ των μελών τους περιελάμβαναν πολλούς φυματικούς, λόγω της σκληρής εργασίας.

Η περίθαλψη και η θεραπεία των φυματικών γίνονταν στο Σανατόριο Ασβεστοχωρίου. Σύμφωνα με τις αφηγήσεις του ιατρού κ.Σταύρου Κ. Πολυζωίδη, το 1920 ιδρύθηκε από το ελληνικό δημόσιο νοσηλευτήριο φυματιόντων, με δυνατότητα περίθαλψης στην αρχή 50 ασθενών, που φθάνουν το 1924 στους 75 και το 1933 στους 410. Λόγω όμως της ελονοσίας και των άλλων ασθενειών, των στερήσεων και των άθλιων συνθηκών διαβίωσης του προσφυγικού ιδίως κόσμου, η φυματίωση έλαβε μεγάλες διαστάσεις και επεκτείνονταν αναγκαστικώς. Έτσι, το 1973 οι κλίνες φθάνουν τις 700 χωρίς και πάλι να επαρκούν. Το 1938 το ίδρυμα, από νοσοκομείο φυματιόντων μετονομάστηκε σε Σανατόριο Ασβεστοχωρίου.

Στα χρόνια της γερμανικής κατοχής και πέραν του 1950, εξακολουθεί η φυματίωση να εξαπλώνεται και η έλλειψη κλινών να είναι αισθητή. Η φυματίωση λόγω στερήσεων, ταλαιπωριών και κακουχιών, φθάνει στα ύψη. Χιλιάδες οι νοσηλευόμενοι και υψηλή η θνησιμότητα. Λίγο αργότερα όμως, με τη χρήση της στρεπτομικίνης, συμπληρωματικής φαρμακευτικής αγωγής, και της βελτίωσης των συνθηκών διαβίωσης η νόσος περιορίζεται. Το 1966 το Σανατόριο Ασβεστοχωρίου μετατρέπεται σε κέντρο νοσημάτων θώρακος Βορείου Ελλάδος, και το1983, αφού συμπληρώνεται με άλλα κτίσματα και γίνεται ανακαίνιση των παλαιών, μετονομάζεται σε νοσοκομείο "Γ. Παπανικολάου".

Η φυματίωση, για πολύ καιρό, έπαυσε να απασχολεί τους Έλληνες. Ο αριθμός των ασθενών, που αναφέρονταν κάθε χρόνο, ήταν ελάχιστος. Ο ελληνικός λαός την είχε σχεδόν ξεχάσει ενώ σε πολλές περιοχές του Τρίτου Κόσμου, σημαντικός ήταν ο αριθμός εκείνων που εξακολουθούσαν να χάνουν τη ζωή τους. Τον τελευταίο καιρό, όμως, άρχισαν να σημειώνονται και πάλι κρούσματα στη χώρα μας. Η ιατρική βέβαια, δεν μένει αδρανής. Άρχισε τον αγώνα της με τα νέα μέσα που διαθέτει.