Επί τρεις και πλέον δεκαετίες ενσάρκωσε την πορτογαλική σοσιαλδημοκρατία.

II Ανάπτυξη των αξόνων σε δραστηριότητες

Πρωθυπουργός και πρόεδρος επί σειρά ετών, θεωρείται από τους αρχιτέκτονες της σημερινής Πορτογαλίας.

ΑΞΟΝΑΣ 1

Στο 81 του χρόνια αποφάσισε να εμπλακεί σε μία ακόμη πολιτική μάχη και να διεκδικήσει την προεδρία της χώρας του στις αυριανές εκλογές.

Η σπογγαλιεία ως παράγοντας της τοπικής οικονομίας

Οι ψηφοφόροι, όμως, φαίνεται να του στρέφουν επιδεικτικά την πλάτη, όπως τουλάχιστον προαναγγέλλουν οι δημοσκοπήσεις.

1. Να αναζητήσετε στη βιβλιογραφία τα αίτια της αύξησης της ζήτησης του σφουγγαριού από τις αγορές του εξωτερικού κατά το β' μισό του 19ου αι. και τους τρόπους με τους οποίους ανταποκρίθηκαν οι σφουγγαράδες της Καλύμνου. Σαφές μήνυμα προς τη σοσιαλιστική κυβέρνηση της Πορτογαλίας είναι έτοιμοι να στείλουν οι πολίτες της χώρας, καθώς όλα δείχνουν πως στις προεδρικές εκλογές της Κυριακής ο κεντροδεξιός υποψήφιος Ανιμπάλ Καβάκο Σίλβα θα επικρατήσει ίσως και από τον πρώτο γύρο. Να συντάξετε μια ανακοίνωση που θα παρουσιαστεί στη ν τάξη.

Ο πρόεδρος της Πορτογαλίας έχει διακοσμητικό ρόλο και πολύ περιορισμένες εξουσίες, αλλά μια πιθανή νίκη του Καβάκο Σίλβα θα είναι η δεύτερη συνεχόμενη ήττα της κεντροαριστεράς μετά τις πρόσφατες δημοτικές εκλογές και μια ένδειξη πως ο λαός δεν συμφωνεί με τα σκληρά οικονομικά μέτρα και την αύξηση της φορολογίας που έχει επιβάλει η κυβέρνηση του Ζοζέ Σόκρατες.

2. Να μελετήσετε το δίκτυο διακίνησης του σφουγγαριού και να καταγράψετε τους συναφείς εμπορικούς οίκους.

Η εύκολη νίκη της κεντροδεξιάς θα οφείλεται κατά κύριο λόγο στην πολυδιάσπαση της Αριστεράς.

3. Να αναζητήσετε στο Αρχείο Δημογεροντίας Καλύμνου συμβολαιογραφικές πράξεις και έγγραφα με ναυτολογήσεις που αναφέρονται στη σπογγαλιεία.

Υποψήφιοι είναι μεταξύ άλλων ο 81χρονος Μάριο Σοάρες, ο πατέρας της σύγχρονης πορτογαλικής Δημοκρατίας, ο οποίος επιλέχθηκε προσωπικά από τον Σόκρατες, για να παίξει το ρόλο του Ελ Σιντ και να αποτρέψει τη διαφαινόμενη ήττα, ο αντιπρόεδρος του κοινοβουλίου Μανουέλ Αλέγκρε, ο οποίος θεωρείται εκπρόσωπος της άκρας αριστεράς και συγκεντρώνει γύρω στο 20%, και τρεις ακόμη αριστεροί υποψήφιοι.

Να συζητήσετε τους όρους και τη «σπογγαλιευτική συνήθεια του τόπου».

Η πορτογαλική Αριστερά, αν και ανήλθε μάλλον αιφνιδιαστικά στην εξουσία πριν από περίπου ένα χρόνο και συνεργάζεται σε κυβερνητικό επίπεδο, δεν κατάφερε να συμφωνήσει σε κάποιον κοινό υποψήφιο, καθώς οι μεγαλύτερες συνιστώσες της μάχονται για την πρωτοκαθεδρία.

Να συζητήσετε τι συμβαίνει σήμερα;

Για αυτό τελικά τα κόμματα επέλεξαν να κατεβάσουν ξεχωριστές υποψηφιότητες, ώστε να περιχαρακώσουν τα όριά τους και να χρησιμοποιήσουν μετά το ποσοστό τους, για να διαπραγματευθούν μεγαλύτερο ρόλο στην κυβέρνηση.

Να αναζητήσετε πληροφορίες από τη βιβλιογραφία, τον τύπο και αρχειακές πηγές σχετικά με τη μετανάστευση των Καλυμνίων την εποχή της επικράτησης του πλαστικού σφουγγαριού.

Από όλα αυτά, όμως, ενισχυμένη σίγουρα βγαίνει η κεντροδεξιά και όχι μόνο σε συμβολικό επίπεδο, καθώς η νίκη του Καβάκο Σίλβα εκτιμάται ότι θα βοηθήσει τον Σόκρατες να απαλλαγεί από ορισμένα ακροαριστερά βαρίδια και να εισαγάγει κάποιες οικονομικές μεταρρυθμίσεις, οι οποίες σε διαφορετική περίπτωση δύσκολα θα γίνονταν αποδεκτές.

Να συγκεντρώσετε από τη βιβλιογραφία πληροφορίες για τις δραστηριότητες των Καλυμνίων στο Τάρπον Σπρινγκς των Η.Π.Α

Απογοήτευση Σοάρες

ΑΞΟΝΑΣ 2

Μέσα στο σκηνικό αυτό, έκπληξη προκαλεί το χαμηλότατο ποσοστό του Σοάρες (δεν ξεπερνά τον 15%), καθώς ο παλαίμαχος σοσιαλιστής πολιτικός θεωρείται εμβληματική φιγούρα της πορτογαλικής Δημοκρατίας, είναι από τους πρωταγωνιστές της επανάστασης των γαριφάλων που έριξε τη δικτατορία του Σαλαζάρ το 1974 και μαζί ο πρωτεργάτης της ευρωπαϊκής πορείας της χώρας.

Παραδοσιακές και νέες μέθοδοι σπογγαλιείας

Επί των ημερών του, άλλωστε, το 1986, η Πορτογαλία εντάχθηκε στην τότε ΕΟΚ και μπήκε πραγματικά στο δρόμο της δημοκρατίας και του εκσυγχρονισμού.

1. Μέσω συνέντευξης με ένα δύτη, αλλά και έναν ειδικό ερευνητή του θέματος, να συγκεντρώσετε πληροφορίες για τις συνθήκες εργασίας των δυτών χθες και σήμερα, τις μεθόδους σπογγαλιείας, τα σκάφη και τις τεχνικές.

Όταν δέχθηκε να είναι υποψήφιος, ο Σοάρες δήλωσε ότι η υποψηφιότητά του έχει στόχο να περάσει "ένα μήνυμα αισιοδοξίας", καθώς η κατάσταση στη χώρα της Ιβηρικής, κυρίως από οικονομικής άποψης, δεν είναι η καλύτερη δυνατή, με αποτέλεσμα ακόμη και ο Σόκρατες να κάνει λόγο για "κυρίαρχη δυσθυμία".

Να συντάξετε ένα γλωσσάρι σχετικών τεχνικών όρων.

Δυστυχώς, όμως, για τον ίδιο, η κάθοδός του αντιμετωπίστηκε ακόμη και με θυμηδία, κυρίως λόγω της ηλικίας του.

2. Να αναζητήσετε στον τύπο της εποχής του «σπογγαλιευτικού ζητήματος» (αρχές 20ού αι.) κείμενα σχετικά με το αίτημα για την κατάργηση του σκάφανδρου.

Το να διεκδικεί, άλλωστε, ένας 80χρονος το ύπατο αξίωμα σε οποιαδήποτε χώρα του κόσμου δεν είναι συνηθισμένο γεγονός και αν μη τι άλλο είναι ενδεικτικό της ένδειας στην παραγωγή νέων πολιτικών στην Πορτογαλία.

3. Να μελετήσετε για το ίδιο θέμα έγγραφα σχετικά στο Αρχείο της Δημογεροντίας Καλύμνου και ιδιαίτερα το έγγραφο 88 της 1ης Μαΐου του 1901.

Μπορεί η κάθοδός του να λειτουργεί λυτρωτικά για μια γενιά μεσήλικων Πορτογάλων, αλλά για τους νεότερους είναι άλλη μία ένδειξη παρακμής.

Να συζητήσετε τα ζητήματα που θίγονται.

Γιατί "δεν υπάρχει τίποτε το αισιόδοξο σε μια μάχη δεινοσαύρων το 2006, όσο σπουδαίοι και αν υπήρξαν στο παρελθόν", όπως λένε, υπενθυμίζοντας ότι Σοάρες και Καβάκο Σίλβα διασταύρωσαν πρώτη φορά εκλογικά τα ξίφη τους στη δεκαετία του '70, προτού κυριαρχήσουν ολοκληρωτικά στην πορτογαλική πολιτική ζωή για μία εικοσαετία.

4. Ποία ήταν τα αποτελέσματα της εντατικοποίησης της σπογγαλιείας για το θαλάσσιο περιβάλλον, αλλά και τους σφουγγαράδες; 5. Να αναζητήσετε σε στατιστικές και άλλα σχετικά κείμενα τον αριθμό των νεκρών και των παράλυτων δυτών από τη χρήση των καταδυτικών μηχανών. 6. Να συγκεντρώσετε από τον οικογενειακό και κοινωνικό σας κύκλο πληροφορίες για σφουγγαράδες που προσβλήθηκαν από τη νόσο των δυτών και την τύχη των οικογενειών τους.

ΑΞΟΝΑΣ 3 Η σπογγαλιεία ως στοιχείο της πολιτισμικής παράδοσης 1. Να συντάξετε βιβλιογραφία με τα ονόματα των λογοτεχνών και τους τίτλους λογοτεχνικών έργων που αναφέρονται στη σπογγαλιεία και τη ζωή των σφουγγαράδων. Για κάθε έργο να δημιουργήσετε ένα σύντομο κείμενο και τα βασικά στοιχεία που παραθέτει ο λογοτέχνης για τη ζωή των σφουγγαράδων. Να παρουσιαστούν τα κείμενα στην τάξη. 2. Να συγκεντρώσετε από δημοσιευμένες συλλογές αλλά και από το περιβάλλον σας λαϊκά τραγούδια και άλλα μνημεία λόγου σχετικά με τους σφουγγαράδες, καταγράφοντας την πηγή τους. Να τα παρουσιάσετε στην τάξη. 3. Να συγκεντρώσετε πληροφορίες για λαογραφικά δρώμενα, έθιμα, γιορτές της περιοχής, που σχετίζονται με τη σπογγαλιεία. Αφού τα καταγράψετε, προσπαθήστε να δώσετε ερμηνεία στους λόγους που τα δημιούργησαν. Ποίος ο ρόλος τους ως δρωμένων σήμερα; 4. Να επισκεφθείτε το Ναυτικό Μουσείο Καλύμνου και σε συνεργασία με το προσωπικό να προετοιμάσετε μια ξενάγηση των συμμαθητών σας σ' αυτό, όπου ως ξεναγοί θα τους μιλήσετε, με αφορμή τα σχετικά εκθέματα, για τη ζωή των σφουγγαράδων.