Ενδιαφέρουσες απόψεις για το θέμα της βίας

Φαινόμενα

1.6 Πρόβλημα και υπολογιστής

Η οικτρή αποτυχία των κυβερνήσεων όλου του κόσμου να αντιμετωπίσουν την εγκληματική βία αποκαλύπτει τις τεράστιες ευθύνες όλων απέναντι στην ανθρωπότητα και τον πολιτισμό.

Αναίτια αποκαθήλωση

Τα προβλήματα που καθημερινά συναντάμε δεν είναι προβλήματα του χώρου των μαθηματικών, της φυσικής ή της στατιστικής. Δεν είναι μόνο το γεγονός ότι η συμπεριφορά του τέρατος της βίας μοιάζει με Λερναία Ύδρα.

Οι κληρονομικές υποθέσεις ενός "μύθου" γίνονται θέαμα και προσβάλλουν όχι μόνο τη μνήμη, αλλά και το απαραβίαστο του τέλους του

Συνήθως είναι λιγότερο ή περισσότερο σύνθετα προβλήματα που η αντιμετώπισή τους γίνεται αποκλειστικά και μόνο με βάση τους συλλογισμούς μας και τη σκέψη μας. Δυστυχώς, η διαιώνιση και η διόγκωσή της συνδέεται είτε με την ανοχή είτε με την ανικανότητα ορισμένων εκπροσώπων εξουσιών.

ΠΟΠΗ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΟΥ

Σε κάποιες ίσως περιπτώσεις χρειάζεται να πιάσουμε μολύβι και χαρτί, ή έστω και κάποιο κομπιουτεράκι, για να κάνουμε μερικούς αναγκαίους υπολογισμούς. Αλλά και η βία που προκαλούν τα ίδια τα κράτη, και ιδίως όσα κατέχονται από το σύνδρομο και την αλαζονεία της υπεροχής, δεν είναι διόλου αμελητέα.

Όταν το φως των προβολέων πέσει στα πολύ προσωπικά των μύθων, τότε τίποτε δεν μένει όρθιο. Ούτε ο θρύλος του Στέλιου Καζαντζίδη…

Όμως οι όποιες προσπάθειες αντιμετώπισης προβλημάτων στηρίζονται στις νοητικές μας δυνάμεις, στη συλλογιστική μας και στην ικανότητα λήψης αποφάσεων. Στα συμπεράσματα αυτά καταλήγει ο μαθηματικός κ.Ιωάννης Φ. Δούκας, προλογίζοντας μια ιδιαίτερα καλαίσθητη έκδοση, με εξαιρετικά ενδιαφέροντα κείμενα, που φέρει τον τίτλο "Γιατί τόση βία…".

Με αφορμή την έκδοση ενός βιβλίου έγινε και πάλι θέμα και θέαμα η ζωή του Στέλιου Καζαντζίδη και κυρίως εκείνο το προσωπικό, το ιδιαίτερο κομμάτι της ζωής του, ο γάμος του.

Και οι υπολογιστές που έχουν κυριολεκτικά εισβάλλει στη ζωή μας, που καθημερινά ερχόμαστε σε επαφή μαζί τους, που αναντίρρητα εφαρμόζονται σε ένα μεγάλο εύρος τομέων και δραστηριοτήτων, σχετίζονται με την επίλυση προβλημάτων, και αν ναι με ποιο τρόπο;

Πρόκειται για μια αξιόλογη προσφορά, που αποκαλύπτει τη ζοφερή ατμόσφαιρα στην οποία είναι υποχρεωμένος να ζήσει ο άνθρωπος.

Όσα σκανδαλιστικά γι' αυτή την υπόθεση αναφέρονται σε νεοκδοθέν βιβλίο απασχόλησαν τηλεπαράθυρα (Alter), έφεραν στο στούντιο τη χήρα του (Σήμερα με την Άννα, Mega) και ο κύκλος μιας υπόθεσης, που εξελίσσεται άδικα για τη μνήμη ενός ανθρώπου, άνοιξε και πάλι. Αναμφίβολα προβλήματα λυνόντουσαν και πριν τη "γένεση" των υπολογιστών.

Η φιλόλογος κ.Όλγα Παπακώστα προβαίνει σε μια παρατήρηση που πρέπει να προσεχθεί.

Ξέρουμε πως το θέαμα της εποχής μας τρέφεται με την αποκαθήλωση των μύθων.

Η ικανότητα του ανθρώπου να αντιμετωπίζει και να επιλύει προβλήματα είναι πολύ προγενέστερη της εμφάνισής τους.

Τονίζει ότι ένα φαινόμενο που πρέπει να σχολιαστεί είναι η κατ' επιλογήν δυσφορία του μέσου ανθρώπου απέναντι στην ορατή εγκληματικότητα, τη στιγμή που αόρατες μορφές συμβολικής βίας καταδυναστεύουν τη ζωή του.

Τους κατασκευάζει με υλικό αληθινό ή ψεύτικο, μύθους φαντασμαγορικούς, μύθους τρομοκρατικούς, μύθους εκτυφλωτικούς, για να προχωρήσει μετά στον θεαματικό εκφυλισμό τους.

Οι υπολογιστές ήρθαν σχετικά πάρα πολύ πρόσφατα για να δράσουν επικουρικά στην ανθρώπινη δραστηριότητα.

Η εξουσία των μέσων μαζικής ενημέρωσης μετατρέπει τη δημόσια ασφάλεια και μαζική ψύχωση, παραβλέποντας τη δική της ευθύνη στον πολλαπλασιασμό και την ενίσχυση των κρουσμάτων βίας, όπως και το γεγονός ότι ο ετεροκαθορισμός της σκέψης και της συνείδησης του πολίτη συνιστά αναμφίβολα διανοητική και ιδεολογική βία.

Και ο Καζαντζίδης έγινε μύθος για φίλους και εχθρούς. Η ένα προς ένα αντιπαράθεση στοιχείων μεταξύ ανθρώπου και υπολογιστή είναι ένα ενδιαφέρον "παιγνίδι".

Σύμφωνα με έκθεση της αμερικανικής ένωσης ψυχολόγων, ένα παιδί των τελευταίων τάξεων του δημοτικού σχολείου, αν βλέπει τηλεόραση κατά μέσο όρο τρεις ώρες την ημέρα, θα έχει παρακολουθήσει 8. 000 δολοφονίες και 100. 000 περίπου άλλες πράξεις βίας.

Τι νόημα έχει όμως, να αναζητούν δικαίωση των συναισθημάτων τους και οι μεν και οι δε ερμηνεύοντας τη ζωή του, δίνοντας διαστάσεις που κανείς δεν μπορεί ούτε να επιβεβαιώσει, ούτε να αποκλείσει; Η Πληροφορική δεν έχει να κάνει πλέον μόνο με τους υπολογιστές, αλλά με τον τρόπο ζωής του ανθρώπου.

Ο καθηγητής του τομέα Εγκληματολογίας στο Πάντειο πανεπιστήμιο κ.Αντώνης Δ. Μαγγανάς αναφέρεται στη μαρτυρία ενός δεκαπεντάχρονου πρώην μέλους "συμμορίας", που είναι αποκαλυπτική:

Αλήθεια, τι νόημα έχει και για ποιον, να περιφέρεται η χήρα Καζαντζίδη στα κανάλια για να αποκρούσει κατηγορίες που αφορούν τον τρόπο της κοινής της ζωής με τον εκλιπόντα μύθο του ελληνικού τραγουδιού;

Το ανθρώπινο είδος, νοήμον ον, διαθέτει έμφυτες όλες εκείνες τις ικανότητες που απαιτούνται για την επιτυχή αντιμετώπιση μιας τεράστιας γκάμας προβλημάτων. "Στη ζωή υπάρχουν πάντα οι δυνατοί και οι αδύνατοι και στη συγκεκριμένη περίπτωση ήμασταν εμείς οι δυνατοί.

Οι ιστορίες που βλέπουν το φως της δημοσιότητας, για το ότι εκείνη δεν ήταν υπόδειγμα συζύγου και άξια του μύθου του, μόνο στη μνήμη εκείνου που έφυγε κάνουν κακό.

Η πολυπλοκότητα των συλλογισμών που μπορεί να εκτελεί ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι εξαιρετικά μεγάλη. Όταν για παράδειγμα σταματούσαμε για να πάρουμε από κάποιον το μπουφάν ή το πορτοφόλι του, ξέραμε ότι εκείνος βρισκόταν σε δύσκολη θέση.

Και φυσικά δεν έχει καμία άλλη αξία από το να τροφοδοτήσει κουτσομπολιά η επιδεικτική αξιοπρέπεια μιας κυρίας, που δεν καταδέχεται να απαντήσει, αλλά απαντάει εκθέτοντας συγκινητικές λεπτομέρειες από τη σχέση της, χαρτιά που δείχνουν τη διάγνωση των γιατρών για την ασθένεια του Στέλιου Καζαντζίδη - την κατηγορούν ότι περίπου τον σκότωσε αποκρύπτοντας την αλήθεια στην αρχή - και ακόμη ότι ξένος γιατρός τής είπε ότι είναι "υπόδειγμα συζύγου και θα ήθελε και η δική του σύζυγος να την έχει πρότυπο" (Σήμερα με την Άννα).

Ο ακριβής τρόπος λειτουργίας του ανθρώπινου εγκεφάλου εξακολουθεί να παραμένει ένα αναπάντητο, τουλάχιστον προς το παρόν, ερώτημα. Δεν είχε πολλά περιθώρια να αρνηθεί.

Θλιβερό θέαμα και ακρόαμα και ακόμη χειρότερο επειδή είναι αναίτια βέβηλο, για μια μνήμη που δεν έχει τρόπο να αποκατασταθεί.

Η "σύγκριση" λειτουργιών ανθρώπου και υπολογιστή επιφέρει βέβαια μια τεράστια ποιοτική διαφορά υπέρ του ανθρώπου.

Πρώτον, ήμασταν πιο πολλοί και γι' αυτό δεν τον συνέφερε να τα βάλει μαζί μας.

Και δεν φτάνει που το κουτσομπολίστικο θέαμα συρρικνώνει τη ζωή σε μια απλή απαρίθμηση των αδικιών και των μικροτήτων, συρρικνώνεται και ο θάνατος σε αφορμή για να ανατροφοδοτούνται οι μικρότητες.

Ο υπολογιστής δεν είναι ένας ηλεκτρονικός εγκέφαλος.

Δεύτερον, αν βλέπαμε τα ζόρια, είχαμε μαζί μας μαχαιράκια, ή ό,τι κουβαλούσε ο καθένας.

Παύει να είναι εκείνη η οριστική τελεία, που οφείλει να θεραπεύσει τις αγωνίες και τις αναμονές της ζωής, μια και τίποτε δεν υπάρχει που να μπορεί να διορθωθεί.

Αυτό που κάνει δεν είναι τίποτε περισσότερο από το να χειρίζεται στοιχεία, ενώ το ανθρώπινο πνεύμα μπορεί να σκέπτεται, να παράγει ιδέες.

Υπήρχαν δύο κυρίως λόγοι για να την 'πέσουμε' σε κάποιον.

Ό,τι έγινε έγινε, ό,τι απέμεινε μόνο σεβασμό δικαιούται, όσο για τις κληρονομιές και τις "διαθήκες", οι εμπλεκόμενοι και αναμένοντες την ανταμοιβή για την αγάπη τους, ας βρουν άκρη.

Το σημείο αυτό είναι πρωταρχικής σημασίας, προσδιορίζοντας μια αναμφισβήτητα τεράστια ποιοτική διαφορά.

Ο ένας ήταν να θέλουμε τα χρήματα ή το μπουφάν ή κάτι άλλο για σκότωμα, κι ο άλλος να μη μας αρέσει η φάτσα του, ή απλά για να του σπάσουμε τον τσαμπουκά.

Παύει να έχει το τέλος την ιερότητα του απαραβίαστου.

Το σημείο εκείνο στο οποίο ο υπολογιστής υπερτερεί έναντι του ανθρώπου, είναι η ταχύτητα εκτέλεσης των πράξεών του, ταχύτητα η οποία βελτιώνεται συνέχεια κατά αλματώδη τρόπο με την πρόοδο της τεχνολογίας.

Πολλές φορές και χωρίς ιδιαίτερο λόγο:

Ακούμε για περιουσίες, για χρήματα που θα πάρουν οι μεν ή οι δε συγγενείς, ότι θα τα πάρει όλα η σύζυγος και εκείνη λέει πως τίποτε δεν έμεινε, γιατί η νοσηλεία ήταν ακριβή.

Προβλήματα τα οποία απαιτούν πολλούς υπολογισμούς για την αντιμετώπισή τους, ενδείκνυνται για ανάθεση προς επίλυση σε υπολογιστή.

Έτσι, για να περάσει η ώρα.

Μια άθλια δίκη, όπου δικάζονται οι προσωπικότητες, και δυστυχώς η προσωπικότητα του εκλιπόντος με εκείνη την καφκική έννοια.

Από τα παραδείγματα που αναφέρθηκαν στο κεφάλαιο, αυτό το παράδειγμα του οποίου η επίλυση θα μπορούσε να ανατεθεί σε υπολογιστή είναι το παράδειγμα 3 σχετικά με τα αποτελέσματα φοίτησης των μαθητών.

Συνήθως την 'πέφταμε' σε άτομα που φαίνονταν του χεριού μας και ξέραμε ότι δεν θα μας έφερναν και πολλές αντιρρήσεις και γενικά άτομα που δεν έδειχναν ή ξέραμε ότι δεν είχαν παρέα πίσω τους, για να έχουμε παρατράγουδα".

Δικάζονται οι επιλογές του.

Οι λόγοι που αναθέτουμε την επίλυση ενός προβλήματος σε υπολογιστή σχετίζονται με - την πολυπλοκότητα των υπολογισμών, - την επαναληπτικότητα των διαδικασιών, - την ταχύτητα εκτέλεσης των πράξεων, - το μεγάλο πλήθος των δεδομένων.

Ο καθηγητής του πανεπιστημίου Αθηνών κ.Αλέξανδρος Μ. Σταυρόπουλος αναφέρει ότι κάτι που πρέπει να γνωρίζουμε είναι ότι μια απωθημένη βία, που δεν εκδηλώσαμε στο κοινωνικό μας περιβάλλον, στον εργασιακό μας χώρο, μεταξύ φίλων ή ανταγωνιστών, δεν είναι ανάγκη να βρει το σπίτι μας ιδανικό τόπο για να εκδηλωθεί, ενώ η καθηγήτρια φιλοσοφίας στο πανεπιστήμιο Αθηνών κ.Μυρτώ Δραγώνα-Μονάχου, αναπτύσσοντας το θέμα "Βία και περιβάλλον", τονίζει ότι η αναγνώριση της ηθικής σημασίας, αν όχι της ηθικής σπουδαιότητας του φυσικού περιβάλλοντος στο σύνολό του, αποτελεί το κυριότερο όπλο και μέσο για την καταστολή της βίας απέναντι στο περιβάλλον.

Και τίθεται στην κρίση του εύκολου αμοραλισμού της "κοινής γνώμης", μια υπόθεση που δεν την αφορά πια. Όσο και αν τυχόν ξαφνιάζει, ο υπολογιστής δεν μπορεί να εκτελεί παρά μόνο τρεις λειτουργίες : - πρόσθεση, η οποία αποτελεί τη βασική αριθμητική πράξη, δεδομένου ότι και οι άλλες αριθμητικές πράξεις μπορούν να αντιμετωπιστούν, σαν διαδικασίες πρόσθεσης - σύγκριση, η οποία συνιστά τη βασική λειτουργία για την επιτέλεση όλων των λογικών πράξεων, - μεταφορά δεδομένων, λειτουργία που προηγείται και έπεται της επεξεργασίας δεδομένων.

Η αντιμετώπιση της βίας που κυριαρχεί σήμερα στη ζωή μας αποτελεί υποχρέωση όλων μας.

Η υπόθεση Καζαντζίδη δεν είναι ευθύνη φυσικά της τηλεόρασης, που απλώς αξιοποιεί το πρόσφορο υλικό. Οι λειτουργίες αυτές είναι αρκετές, ώστε ο υπολογιστής να επιτελέσει με επιτυχία κάθε είδους επεξεργασία.

Και όπως υπογραμμίζει ο βουλευτής επικρατείας κ.Προκόπης Παυλόπουλος, οι δραματικές επιπτώσεις της εγκληματικότητας δεν προσφέρονται για στείρα κομματική αντιπαράθεση και τα θύματα της εγκληματικότητας αυτής δεν επιτρέπεται να καταστούν αντικείμενα πολιτικής εκμετάλλευσης.

Μόνο που επιβεβαιώνεται με αυτή την θλιβερά απολαυστική για το φιλοθεάμον κοινό αποκαθήλωση, εκείνο το αίσθημα ντροπής, που περιγράφει ο Κάφκα με αποτροπιασμό στη "Δίκη", την ντροπή του μελλοθάνατου Κ. ότι έμελλε να γίνει "αντικείμενο" εκτεθειμένο στο αδιάκριτο βλέμμα των άλλων, μια ντροπή, που θα υπήρχε και μετά τον θάνατό του. Με βάση αυτές τις τρεις λειτουργίες διεκπεραιώνει όλες τις εργασίες που του αναθέτονται και επιλύει όλα τα προβλήματα που αναλαμβάνει. Στη σύγχρονη μυθολογία όμως, την είσοδο στον πέραν της ζωής κόσμο δεν την φυλά ο Κέρβερος, αλλά οι κάμερες, σ' αυτές "λογοδοτούν" οι αποχωρούντες. Είναι σαφές ότι ο άνθρωπος θα χρειαζόταν χρόνια ή και αιώνες για να εκτελέσει τις πράξεις εκείνες που ο υπολογιστής μπορεί να τις ολοκληρώσει μέσα σε λίγα μόλις λεπτά. Είναι λοιπόν ιδιαίτερα χρήσιμη και σημαντική η προσφορά του. Όμως δεν θα πρέπει να ξεχνάει κανείς πως η ικανότητα που παρουσιάζει ο υπολογιστής εκδηλώνεται σε ποσοτικό επίπεδο και όχι σε ποιοτικό. Μπορεί να αντιμετωπίσει σύνθετα λογικά προβλήματα μόνο εφόσον ο άνθρωπος έχει φροντίσει προηγούμενα, με τη χρήση κατάλληλων προγραμμάτων, να του "διδάξει" τον τρόπο αντιμετώπισης και επίλυσης αυτού του είδους των προβλημάτων. Πρέπει να γίνει απόλυτα κατανοητό πως τα προβλήματα και οι λύσεις του προϋπήρξαν και εξακολουθούν να υπάρχουν ανεξάρτητα από τους υπολογιστές.