Κυβέρνηση λεκανοπεδίου

Οι μέθοδοι των Φυσικών Επιστημών

Ο θείος του σημερινού πρωθυπουργού, παρά τη μακρά και ταραχώδη πολιτική καριέρα του, πέθανε με το χαρακτηρισμό "ο Μακεδόνας πολιτικός", κάτι που ούτε κατά διάνοια μπορεί να αποδώσει κανείς στον απόγονό του. Οι επιστήμονες, στην προσπάθειά τους να περιγράψουν και να ερμηνεύσουν τα φυσικά φαινόμενα, χρησιμοποιούν διάφορες μεθόδους έρευνας. Ειρήσθω εν παρόδω, ο σημερινός πρωθυπουργός μάς είναι ιδιαιτέρως συμπαθής ως φυσικό πρόσωπο και ό,τι γράφεται εδώ αποτελεί σχολιασμό της πολιτικής του παρουσίας και μόνο. Συνήθως ξεκινούν από την παρατήρηση και μετά διατυπώνουν ερωτήσεις. Κοντά στον θείο του πρωταγωνιστικό ρόλο κατείχαν πολιτικοί όπως ο Τάκος Μακρής, ο Νικόλαος Ζαρντινίδης, ο Νικόλαος Μάρτης και άλλοι, οι οποίοι όχι μόνο μετείχαν όλων των κυβερνήσεών του, αλλά αποτελούσαν και προσωπικότητες τής τότε πολιτικής ζωής και μετείχαν του σκληρού πυρήνα της διακυβέρνησης. Επειδή παρατηρούμε με τις αισθήσεις μας, είναι ανάγκη να εξασκηθούμε στη χρήση τους. Κοντά του επίσης βρίσκονταν, ως προσωπικότητες της πόλης και της Βόρειας Ελλάδας κυρίως και όχι ως κομματικά στελέχη, άνθρωποι όπως ο Ιωάννης Βελλίδης, ιδρυτής αυτής της εφημερίδος και εκ των πρωταγωνιστών του δημόσιου βίου, με αναγνωρισμένη συμβολή στην προώθηση των συμφερόντων του βορειοελλαδικού χώρου. Ο επιστήμονας έχοντας εντοπίσει το πρόβλημα και προετοιμαζόμενος για τη λύση του, διαθέτει ένα μεγάλο ποσοστό του χρόνου του για να βρει και να μελετήσει πληροφορίες, παρατηρήσεις και συμπεράσματα άλλων επιστημόνων, που σχετίζονται με το πρόβλημα που τον απασχολεί.

Σήμερα η μεν Θεσσαλονίκη, η δεύτερη πόλη της χώρας, εκπροσωπείται στην κυβέρνηση μόνο δι' ενός υφυπουργού, του κ. Γιώργου Ορφανού, η δε Βόρεια Ελλάδα μόλις και μετά βίας από έξι ή επτά υπουργούς ή υφυπουργούς, όλοι τους σε δευτερεύουσες θέσεις.

Η αναζήτηση γίνεται στα βιβλία, στα περιοδικά, στο διαδίκτυο (Internet) κ.τ.λ.

Λάθος μέγα κ. πρωθυπουργέ! Λάθος, το οποίο θα το συναντήσετε μπροστά σας.

Έτσι, θα μπορέσει να αναπτύξει μια υπόθεση (μια εικασία) για το πρόβλημά του, την οποία θα πρέπει να ελέγξει οργανώνοντας το κατάλληλο πείραμα.

Η ευρεία ανάλυση του ανασχηματισμού σε όλες του τις εκφάνσεις γίνεται σήμερα και θα γίνει και την Κυριακή από τους δημοσιογράφους της "Μακεδονίας".

Αν με το πείραμα αυτό επιβεβαιώσει την υπόθεσή του, τότε αυτή θα εξελιχθεί σε θεωρία, νόμο ή αρχή που θα περιγράφει ή ερμηνεύει φυσικά φαινόμενα.

Εκείνο, όμως, που θα θέλαμε ακόμη εδώ να τονίσουμε είναι η παρουσία της κ. Θεοδώρας Μπακογιάννη στο υπουργείο Εξωτερικών!

Σε διαφορετική περίπτωση θα πρέπει να τροποποιήσει την υπόθεσή του και να οργανώσει τον επανέλεγχό της κ.ο.κ.

Δεν γνωρίζουμε ακριβώς αν η κ. Μπακογιάννη είναι καταρχάς επιλογή του κ. Καραμανλή ή του επιβλήθηκε.

Η ανάπτυξη μιας υπόθεσης και ο έλεγχός της είναι μια πολύπλοκη διαδικασία που απαιτεί φαντασία, διαφορετική από αυτή των καλλιτεχνών, αλλά και επινοητικότητα.

Μας αφήνει αδιάφορους.

Η μεγάλη δυσκολία είναι να φανταστεί ο επιστήμονας κάτι που δεν το έχει δει ποτέ, που να είναι συνεπές σε κάθε του λεπτομέρεια με όσα έχουν ήδη παρατηρηθεί και ταυτόχρονα διαφορετικό από όσες σκέψεις έχουν ήδη διατυπωθεί.

Εκείνο που γνωρίζουμε και πρέπει ίσως και η κ. Μπακογιάννη να θυμηθεί είναι πως, παρότι πέρασαν περισσότερα από δέκα χρόνια, η κοινή γνώμη στη Θεσσαλονίκη και τη Μακεδονία ακόμη θυμάται το θέμα του ονόματος των Σκοπίων.

Επιπλέον, η πρόταση πρέπει να διακρίνεται από σαφήνεια και απλότητα.

Με απλά λόγια, δεν το λησμόνησε και αποκλείεται να το λησμονήσει.

Μπορεί όμως αργότερα να εμφανιστεί η ανάγκη αλλαγής της θεωρίας ή του νόμου, αν οι νόμοι δεν συμφωνούν με τις παρατηρήσεις - πειράματα.

Και δεύτερον, η νεότερη πολιτική ιστορία της χώρας διδάσκει πως άλλο η εθελούσια και με λαϊκή συναίνεση εκχώρηση κυριαρχικών δικαιωμάτων και άλλο η πολιτική επιλογή προς αυτήν την κατεύθυνση.

Στη μελέτη πολλών φαινομένων, όπως για παράδειγμα η κίνηση των σωμάτων, η ηλεκτρική αγωγιμότητα κ.λπ., θα σας δοθεί η ευκαιρία να ακολουθήσετε τη μέθοδο που αναφέραμε και να εξοικειωθείτε με αυτή.

Το δεύτερο ο ελληνικός λαός το καταδίκασε, πάντοτε, εντονότατα.

Όμως για να πειραματιστείτε και να οδηγηθείτε σε νόμους απαιτείται όχι μόνο ποιοτική ενασχόληση με το πρόβλημα, αλλά και ποσοτική, που προκύπτει από ακριβείς μετρήσεις με τη βοήθεια κατάλληλων οργάνων.

Δεν υπαινισσόμαστε τίποτε.

Ο Γαλιλαίος τον 16ο αιώνα είναι ο πρώτος που χρησιμοποίησε τη γλώσσα των μαθηματικών για να περιγράψει τις κινήσεις των σωμάτων.

Αντιθέτως, ευχόμαστε στην κ. Μπακογιάννη να επιτύχει των προσπαθειών της στον πολύ δύσκολο τομέα της εξωτερικής πολιτικής, τομέα στον οποίο αυτή η εφημερίδα έχει ιδιαίτερη αδυναμία.

Γι' αυτό θεωρείται ο πρωτοπόρος της σύγχρονης Φυσικής Επιστήμης. Αυτός έλεγε χαρακτηριστικά: "Η Φιλοσοφία (η Φυσική Επιστήμη θα λέγαμε σήμερα), είναι γραμμένη σ' αυτό το τεράστιο βιβλίο που στέκεται ανοικτό μπροστά στα μάτια μας. Δεν μπορούμε όμως να το διαβάσουμε αν δεν μάθουμε πρώτα τη γλώσσα και το αλφάβητο με το οποίο έχει γραφεί. Η γλώσσα του είναι τα μαθηματικά και το αλφάβητό του τα τρίγωνα, οι κύκλοι και τα άλλα γεωμετρικά σχήματα". Τόνισε επίσης τον ουσιαστικό ρόλο της μέτρησης στην περιγραφή της φύσης και υπογράμμισε ότι "πρέπει να περιορισθούμε σε ιδιότητες των σωμάτων και έννοιες που μπορούν να μετρηθούν".

Η διαφορά της σύγχρονης Φυσικής Επιστήμης από την επιστήμη των Φυσικών Φιλοσόφων στην αρχαιότητα είναι ότι, η πρώτη συνδυάζει το πείραμα με τη γλώσσα των μαθηματικών. Έτσι, η έκφραση των φυσικών νόμων και θεωριών, δηλαδή η περιγραφή ή η ερμηνεία των φυσικών φαινομένων γίνεται με μαθηματικούς όρους, εξισώσεις, κ.α.

Η μέθοδος που αναφέρθηκε ονομάζεται πειραματική επαγωγική. Μπορούμε όμως να ακολουθήσουμε και την αντίστροφη πορεία, δηλαδή θεωρητικά, στηριζόμενοι σε προηγούμενη γνώση, να παράγουμε καινούργια γνώση, η οποία βέβαια για να ισχύει απαιτεί την πειραματική της επαλήθευση. Η μέθοδος αυτή λέγεται παραγωγική. Για παράδειγμα, από το συνδυασμό των γνώσεών μας για την ευθύγραμμη ομαλή κίνηση και την ελεύθερη πτώση των σωμάτων, μπορούμε να προβλέψουμε την κίνηση ενός σώματος που εκτοξεύεται με οριζόντια ταχύτητα.

Δεν υπάρχει επιπλέον, καμία αυθεντία που να αποφασίζει ποια ιδέα είναι καλή. Δεν είμαστε πια αναγκασμένοι να απευθυνόμαστε σε αυθεντίες για να μάθουμε κατά πόσο μια ιδέα είναι αληθινή ή όχι. Μπορούμε να διαβάσουμε το έργο της αυθεντίας και να δούμε εκεί τι προτείνει. Τη σχετική πρόταση μπορούμε να την υποβάλλουμε σε έλεγχο και να διαπιστώσουμε αν είναι αληθινή ή όχι. Κι αν δεν είναι αληθινή, τόσο το χειρότερο - έτσι οι "αυθεντίες" χάνουν κάτι από το "κύρος" τους. R. Feynman

Ο Φιλόσοφος P. Feyerabend στο έργο του "Ενάντια στη μέθοδο", γράφει: "…μπορούμε να χρησιμοποιούμε υποθέσεις που αντιφάσκουν με επικυρωμένες θεωρίες ή και με γενικώς αποδεκτά πειραματικά αποτελέσματα. Μπορούμε να προάγουμε την επιστήμη με αντιεπαγωγικές ενέργειες".

Δεν μπορούμε να πούμε ότι υπάρχει ένας μόνο τρόπος για να λύσουμε ένα πρόβλημα ή μια μόνο επιστημονική μέθοδος. Εκτός από τις μεθόδους που αναφέραμε μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για τη λύση ενός προβλήματος και τη μέθοδο δοκιμής και λάθους. Αυτή είναι μια μέθοδος που ακολουθούν τα ζώα και τα μικρά παιδιά για να λύσουν τα προβλήματά τους. Οι επιστήμονες επίσης, μερικές φορές χρησιμοποιούν αυτή τη μέθοδο για να λύσουν στοιχειώδη ή ειδικά προβλήματα. Παραδείγματος χάρη, αν ένας επιστήμονας θέλει να ελέγξει ποια βακτήρια επηρεάζονται από μια χημική ουσία, θα πρέπει να πειραματιστεί με πολλά τέτοια βακτήρια μέχρις ότου βρει αυτά που δεν επηρεάζονται από την παρουσία αυτής της χημικής ουσίας. Η επιστημονική γνώση αναπτύσσεται και αλλάζει τόσο γρήγορα, έτσι ώστε μερικά πράγματα που θα μάθετε στο σχολείο μπορεί να μην ισχύουν μετά από κάποια χρόνια. Τότε τι είναι εκείνο που κυρίως απομένει από τη μελέτη και την ενασχόληση με τις Φ.Ε; Η απάντηση είναι η μέθοδος, ο τρόπος με τον οποίο παράγεται η καινούργια γνώση, ο τρόπος με τον οποίο προσεγγίζεται η φύση για να ερμηνευθεί και να περιγραφεί.