Η ΚΟΘ εκτός τειχών

δ. Προσπάθειες άρσης του Σχίσματος των Εκκλησιών

Οι μουσικοί της ορχήστρας "συστήνονται" στο κοινό της Κοζάνης και των Σερρών

Από το 1054 μέχρι την άλωση της Κωνσταντινούπολης, το 1453 έγιναν απόπειρες για την άρση του Σχίσματος.

Τους μουσικούς της θα συστήσει στο κοινό της Κοζάνης και των Σερρών η Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης (ΚΟΘ), συνεχίζοντας παράλληλα την προσπάθεια να "μεταγγίσει" το έργο της και στους πολίτες της περιφέρειας.

Οι αυτοκράτορες -κυρίως οι Παλαιολόγοι- περίμεναν βοήθεια από τη Δύση για να αντιμετωπίσουν τους Σελτζούκους Τούρκους και κατόπιν τους Οθωμανούς.

Οι δύο εκδηλώσεις, οι οποίες θα πραγματοποιηθούν στις 10 και 11 Μαρτίου αντίστοιχα, εντάσσονται στο πλαίσιο των συναυλιών "Η Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης παρουσιάζει τους μουσικούς της".

Οι απαιτήσεις, όμως, των Παπών για κυριαρχία και υπαγωγή της Ανατολής στην εκκλησιαστική τους δικαιοδοσία εύρισκαν εμπόδιο το ορθόδοξο εκκλησιαστικό φρόνημα του λαού.

Άλλωστε μπορεί ο καλλιτεχνικός διευθυντής να είναι ο "εγκέφαλος" μιας ορχήστρας, οι μουσικοί όμως είναι το "αίμα" που τροφοδοτεί την καρδιά της. Οι σημαντικότερες προσπάθειες ένωσης των Εκκλησιών επιχειρήθηκαν με τη Σύνοδο της Λυών (1274) και της Φερράρας-Φλωρεντίας (1438-1439).

Στη συναυλία της Κοζάνης, η οποία θα φιλοξενηθεί στην Αίθουσα Τέχνης της πόλης (8 μ.μ.), συμμετέχει ως σολίστ στο βιολί ο 26χρονος Γιώργος Κουγιουμτζόγλου, μόνιμο μέλος της ΚΟΘ. Στη Λυών, ο αυτοκράτορας Μιχαήλ Η' Παλαιολόγος προσπάθησε να ενώσει τις δύο Εκκλησίες, για να ενισχύσει πολιτικά και στρατιωτικά την ανατολική αυτοκρατορία, η οποία κινδύνευε από τους Τούρκους. Σολίστ στο βιολί στη συναυλία των Σερρών, η οποία θα πραγματοποιηθεί στο Αμφιθέατρο του ΤΕΙ (8.30 μ.μ.), θα είναι η Χριστίνα Λαζαρίδου, επίσης μόνιμο μέλος της ΚΟΘ από το 2004. Οι αξιώσεις του Πάπα και η αντίδραση που αυτές προκάλεσαν εμπόδισαν την ένωση των Εκκλησιών. Και στις δύο συναυλίες θα παρουσιαστούν τα έργα Εισαγωγή "Λεωνόρα" αρ. 3, έργο 72 του Μπετόβεν και Συμφωνία αρ. 6 σε σι ελάσσονα, έργο 74 του Τσαϊκόφσκι, ενώ ο Μότσαρτ θα εκπροσωπηθεί στην Κοζάνη με το Κοντσέρτο αρ. 4 για βιολί και ορχήστρα σε ρε μείζονα, KV 21 και στις Σέρρες με το Κοντσέρτο αρ. 5 για βιολί και ορχήστρα σε λα μείζονα, KV 219.

Για τον ίδιο λόγο συμμετείχε στη Σύνοδο της Φερράρας-Φλωρεντίας ο Ιωάννης Η' Παλαιολόγος. Η συναυλία στην Κοζάνη πραγματοποιείται σε συνεργασία με τη Δημοτική Επιχείρηση Πολιτισμού-Αθλητισμού και Κοινωνικής Πολιτικής και η συναυλία στις Σέρρες σε συνεργασία με το Σύλλογο Φίλων Γραμμάτων και Τεχνών Σερρών. Πολλοί υπέγραψαν την ένωση, πιεζόμενοι με κάθε θεμιτό και αθέμιτο μέσο.

Δ.ΝΤ.

Ελάχιστοι αντέδρασαν, με πρώτο τον Μάρκο τον Ευγενικό, επίσκοπο Εφέσου. Τα Πατριαρχεία της Ανατολής συμφώνησαν με τη θεολογία του Μάρκου και η ένωση -περισσότερο υποτέλεια στη Δύση θα ήταν- ακυρώθηκε στην πράξη.

Οι προσπάθειες πάντως "ίνα πάντες έν ώσιν" (για την ενότητα της Εκκλησίας) δε σταμάτησαν ποτέ. Στα δύσκολα χρόνια της Τουρκοκρατίας ήταν αδύνατη κάθε απόπειρα για έναν εκκλησιαστικό διάλογο. Στον εικοστό, όμως, αιώνα έγιναν βήματα προόδου σε επίπεδο διαλόγου και επικοινωνίας μεταξύ του Ανατολικού και Δυτικού Χριστιανισμού.

Ιωάννης Η' Παλαιολόγος στη Φλωρεντία. Πίνακας του B. Gozzoli. Ανάκτορο των Μεδίκων. Φλωρεντία

Πώς ο Μάρκος ο Ευγενικός περιγράφει τον πόθο του για ένωση, σε επιστολή του προς τον Πάπα κατά την έναρξη της Συνόδου Φεράρας-Φλωρεντίας Τώρα θα απευθυνθώ σε σένα αγιώτατε πατέρα (Πάπα). Τι φοβερή που είναι αυτή η φιλονικία (μεταξύ Ανατολικών και Δυτικών) σχετικά με την νεωτεριστική προσθήκη (του Filioque)! Αυτή η προσθήκη έκοψε κι έσχισε στα δύο το σώμα του Χριστού και δημιούργησε επί τόσο χρόνο αντίθετες απόψεις σ' αυτούς που έχουν πάρει την ονομασία τους από τον Χριστό (δηλαδή στους χριστιανούς)… Εγώ τουλάχιστον πιστεύω ότι αυτός που προκάλεσε αυτή τη διαίρεση και έσχισε στα δύο το σώμα του Κυρίου μας σαν να έσχιζε τον μονοκόμματο χιτώνα Του, θα υποστεί βαρύτερες συνέπειες από τους σταυρωτές κι απ' όλους τους ασεβείς και τους αιρετικούς όλων των εποχών. Όμως εσύ, μακαριώτατε πατέρα (Πάπα), μπορείς να ενώσεις τα δύο αντιμαχόμενα μέρη, να γκρεμίσεις το τείχος που τα χωρίζει και να επιτελέσεις θεάρεστο έργο. Φτάνει μόνο να το θελήσεις (Νεοελληνική απόδοση, Patrologia Orientalis 17, 337 και 338. "Εκκλησία, η νέα πορεία", Γ' Γυμνασίου, ΟΕΔΒ, 2003 σελ. 185).

Το 1964 ο Πατριάρχης Αθηναγόρας και ο Πάπας Παύλος ΣΤ' ακύρωσαν τα αναθέματα μεταξύ των Εκκλησιών και άρχισαν το "διάλογο της αγάπης". Από τότε και μέχρι σήμερα ο διάλογος αυτός συνεχίζεται και οι δίοδοι παραμένουν ανοικτές. Παρ' όλα αυτά ο δρόμος είναι μακρύς και δύσβατος.