Register Register  Log in Log in  Profile Profile  Log in to check your private messages Log in to check your private messages  Search Search  Memberlist Memberlist  Usergroups Usergroups  FAQ FAQ  greek-language.gr Forum Index
Λανθασμένοι όροι στα νέα Ελληνικά

 
Post new topic   Reply to topic    greek-language.gr Forum Index -> Γράφοντας Νέα Ελληνικά...
View previous topic :: View next topic  
Author Message
Ευστάθιος



Joined: 01 Jan 1970
Posts: 3

PostPosted: Sun Jan 10, 2010 12:29 pm    Post subject: Λανθασμένοι όροι στα νέα Ελληνικά Reply with quote

Έχω παρατηρήσει ότι στη νέα ελληνική, όταν εισάγουμε νέες λέξεις ή όρους, δεν προσέχουμε, ή δεν παρεμβαίνουν άμεσα κατά τη στιγμή της δημιουργίας τους οι αρμόδιοι επιστήμονες (γλωσσολόγοι κ.λ.π.), με αποτέλεσμα να υιοθετούνται λανθασμένοι όροι ή εκφράσεις, που δεν ανταποκρίνονται σε αυτό που αναφέρονται.
Ως παράδειγμα σας παραθέτω τον όρο: "Οικολόγοι" που χρησιμοποιείται ευρέως, προκειμένου να υποδηλώσει αυτούς που αγαπούν το περιβάλλον και την προστασία του. Όμως η σωστή χρήση του όρου θα έπρεπε να αναφέρεται μόνο στους επιστήμονες που έχουν σπουδάσει και έχουν πάρει πτυχίο στην επιστήμη της οικολογίας. Η κατάληξη -λόγος αναφέρεται στον επιστήμονα όπως π.χ. Παθολόγος, Βιολόγος, Ποινικολόγος κ.λ.π. Επομένως πως θα ξεχωρήσει ο επιστήμονας οικολόγος από τον φίλο της οικολογίας, αν και οι δύο ονομάζονται οικολόγοι;
Κατά την άποψή μου ο φίλος της οικολογίας και της προστασίας του περιβάλλοντος θα έπρεπε να λέγεται π.χ. Περιβαλλοντόφιλος, πράγμα που θα απέδιδε την πραγματική σημασία του όρου.
Τι γνώμη έχετε επ΄αυτού;
Back to top
View user's profile Send private message
adampa



Joined: 01 Jan 1970
Posts: 15

PostPosted: Tue Jan 12, 2010 11:47 am    Post subject: Reply with quote

Σας ευχαριστούμε για τα ερωτήματά σας. Προωθήθηκαν σε τμήματα του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας και θα λάβετε απαντήσεις σύντομα.
Back to top
View user's profile Send private message
Linguistics



Joined: 01 Jan 1970
Posts: 2

PostPosted: Thu Jan 14, 2010 8:52 am    Post subject: Reply with quote

[quote="adampa"]Σας ευχαριστούμε για τα ερωτήματά σας. Προωθήθηκαν σε τμήματα του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας και θα λάβετε απαντήσεις σύντομα.[/quote]

Αγαπητέ κύριε,

Όσον αφορά το πρώτο σας ερώτημα, στην περίπτωση δημιουργίας καθημερινού λεξιλογίου δεν είναι δυνατή η «άμεση» παρέμβαση οποιουδήποτε ειδικού τη στιγμή της δημιουργίας μιας λέξης, διότι πρόκειται για μια διαδικασία, η οποία πραγματοποιείται σε ανύποπτο χρόνο και αυθόρμητα, συνήθως σύμφωνα με το «γλωσσικό αίσθημα» του ομιλητή, το οποίο καθορίζεται από τη φωνητική και τη μορφολογία της γλώσσας του. Η εισαγωγή νέων λέξεων εντάσσεται στη λεγόμενη «γλωσσική αλλαγή», την εξέλιξη και τη μεταβολή κάθε ζωντανής γλώσσας, η οποία αποτελεί μια από τις αναμφισβήτητες αρχές της επιστήμης της γλωσσολογίας (μπορείτε να δείτε τα εξής για το ζήτημα αυτό: Jakobson, R. 1949. Principes de pholologie historique• Saussure, F. De.1959. Course in general linguistics• Wang, W. 1969. Competing changes as a cause of residue• Labov, W. 1972. Sociolinguistic Patterns• Browning, R. 1983. Medieval and Modern Greek• Hock, H. H. 1986. Principles of Historical Linguistics• Θεοφανοπούλου, Δ. 1996. Εξέλιξη και μεταβολή στη γλώσσα: Θεωρητικές προσεγγίσεις-προβλήματα• Νικηφορίδου, Κ. 2001. Γλωσσική αλλαγή. Στο Ιστορία της ελληνικής γλώσσας: από τις αρχές έως την ύστερη αρχαιότητα, επιμ. Α.-Φ. Χριστίδης• Σετάτος, Μ. 2001. Σημασιακή αλλαγή. Στο Ιστορία της ελληνικής γλώσσας: από τις αρχές έως την ύστερη αρχαιότητα, επιμ. Α.-Φ. Χριστίδης).
Τέτοιου είδους «εισαγωγές» λέξεων έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της αρχαίας και νέας ελληνικής γλώσσας. Δεν είναι δυνατό να υπάρχει μόνιμη επαγρύπνηση για ό,τι νεότερο εισάγεται στη γλώσσα, διότι η γλώσσα είναι ζωντανός οργανισμός και η χρήση είναι αυτή που καθιερώνει τις σημασίες, όχι η γραμματική και το συντακτικό. Αν δεν ίσχυε αυτό, και περνάω πλέον στο ερώτημά σας για τον «οικολόγο», δεν θα κατέληγε π.χ. η «εκκλησία» να σημαίνει τον ‘χώρο λατρείας των πιστών’, από ‘συνέλευση πολιτών’ που σήμαινε πρώτα• με τη λογική της «παρακολούθησης» και της «λάθους χρήσης» θα έπρεπε και εκείνη τη χρονική στιγμή να μην επιτραπεί η συγκεκριμένη σημασιακή μετατόπιση. Για τον λόγο αυτόν, η γραμματική και το συντακτικό θεωρούνται περιγραφικά και όχι ως ρυθμιστικά, επειδή ακριβώς περιγράφουν τις χρήσεις της γλώσσας.
Σύμφωνα με το Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής του Τριανταφυλλίδη, η λέξη οικολόγος ορίζεται ως εξής:

οικολόγος ο 1. επιστήμονας ειδικός στην οικολογία. 2. οπαδός του οικολογικού κινήματος: Kίνημα / κόμμα / εφημερίδα / ιδέες των οικολόγων. H δράση των οικολόγων. || (ως επίθ.): H πρώτη Ελληνίδα ~ βουλευτής. 3. αυτός που ενδιαφέρεται για τα προβλήματα του περιβάλλοντος και συμβάλλει στην επίλυσή τους: Εμείς στην οικογένεια, ως οικολόγοι που είμαστε, δίνουμε το χαρτί για ανακύκλωση.
Η κατάληξη -λόγος δεν χρησιμοποιείται μόνο για να δηλώσει τον επιστήμονα ή αυτόν που εξειδικεύεται σε κάποιο επιστημονικό πεδίο, όπως σωστά επισημαίνετε, αλλά και αυτόν που ασχολείται συστηματικά με κάτι, για παράδειγμα απουσιολόγος, αστρολόγος, λασπολόγος, ή είναι προσηλωμένος σε κάτι, για παράδειγμα ιδεολόγος. Σε ό,τι αφορά τον όρο περιβαλλοντόφιλος τον οποίο προτείνετε, θα μπορούσε, όπως π.χ. και ο όρος «οικόφιλος», να ισχύσει, εφόσον καθιερωθεί η χρήση του, πράγμα το οποίο δεν μπορεί αυτή τη στιγμή να προβλεφθεί, αλλά θα το δείξουν οι συγκυρίες. Το γεγονός ότι η σημασία της λέξης «οικολόγος» έχει επεκταθεί και καθιερωθεί, δεν «ζημιώνει» την ελληνική γλώσσα, αλλά είναι αποτέλεσμα της διαδικασίας που περιγράφεται πιο πάνω.
Όσον αφορά το δεύτερο ερώτημά σας, η φράση στην οποία αναφέρεστε ανήκει στην καθαρεύουσα, μια γλώσσα πλαστή. Η σύνθεση στη νέα ελληνική ακολουθεί μέχρι τώρα συγκεκριμένες οδούς, σύμφωνα πάντα με το αντίστοιχο «γλωσσικό αίσθημα». Σύμφωνα με τη Γραμματική του Τριανταφυλλίδη, όταν το επίθετο μισός-ή-ό χρησιμοποιείται ως συνθετικό με άλλα αριθμητικά, παίρνει και στα τρία γένη τον άκλιτο τύπο -ήμισι έπειτα από σύμφωνο (τεσσερισήμισι ώρες) και -μισι ύστερα από φωνήεν (δυόμισι πεπόνια). Τα απόλυτα ωστόσο αριθμητικά που λειτουργούν και ως πρώτα συνθετικά παραμένουν άκλιτα και έτσι δεν δικαιολογείται η γενική πτώση «τριών» στη σύνθεση. Σε ό,τι αφορά τον αριθμό 3, τα αριθμητικά που χρησιμοποιούνται στη σύνθεση είναι το τρεις (αρσενικό / θηλυκό γένος) και το τρία (ουδέτερο γένος). Γι’ αυτό λοιπόν και λέμε «τρεισήμισι ώρες». Στον προφορικό και στον γραπτό λόγο όντως χρησιμοποιείται ευρέως η φράση «τρεισήμισι ετών»: ακόμη κι αν το έτος είναι ουδέτερου γένους, και θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι το σωστό είναι «τριάμισι ετών», το «τρεισήμισι» χρησιμοποιείται προφανώς διότι ανταποκρίνεται, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, στο «γλωσσικό αίσθημα» κάποιων ομιλητών. Ως καθηγητές θα το διορθώναμε, γιατί ο ρόλος του καθηγητή είναι να διδάσκει τη νόρμα. Ως γλωσσολόγοι θα το σημειώναμε ως «λάθος» για να διερευνήσουμε τους μηχανισμούς που οδήγησαν σε αυτό.

Μ. Χρίτη
Τμήμα Γλωσσολογίας
Back to top
View user's profile Send private message
Ευστάθιος



Joined: 01 Jan 1970
Posts: 3

PostPosted: Sat Jan 16, 2010 8:33 am    Post subject: Reply with quote

Αγαπητή κυρία Χρίτη
Ευχαριστώ θερμά, για τις πολύ χρήσιμες πληροφορίες σας, στα ερωτήματά μου.
Εγώ δεν είμαι ειδικός, ασχολούμαι ερασιτεχνικά με τα θέματα της γλώσσας, όμως θα μου επιτρέψετε να εκφράσω κάποιες δικές μου σκέψεις επί του θέματος.
Και βέβαια δεν θα μπορούσε κάποιος ειδικός να παρέμβει άμεσα, κατά τη στιγμή της δημιουργίας μιας νέας λέξης, η οποία τυχόν δεν ανταποκρίνεται στα επιστημονικά δεδομένα, διότι δεν θα μπορούσε να ήταν «πανταχού παρών». Όμως θα μπορούσε να αντιδράσει, μόλις η λέξη αυτή αρχίσει να εμφανίζεται σε βιβλία, μέσα ενημέρωσης κ.λ.π. και αρχίσει να γίνεται ευρέως γνωστή, πριν όμως καθιερωθεί και παγιωθεί, οπότε θα είναι εξαιρετικά δύσκολο, αν όχι ακατόρθωτο να αλλάξει.
Τη στιγμή αυτή νομίζω ότι οι αρμόδιοι ειδικοί επιστήμονες θα μπορούσαν να παρεμβαίνουν σε εφημερίδες, περιοδικά, τηλεοπτικές εκπομπές, πανεπιστημιακές αίθουσες και όπου αλλού κριθεί σκόπιμο και να διατυπώνουν τις επιφυλάξεις τους, επί της λανθασμένης, σύμφωνα με τους κανόνες της γραμματικής και του συντακτικού, ερμηνείας της λέξης, ή του επιστημονικού όρου, που πρόκειται να τεθεί σε εφαρμογή, προτείνοντας ταυτόχρονα την αντίστοιχη ορθή.
Ακόμη θα μπορούσαν να εκδίδουν, σε τακτά χρονικά διαστήματα, οδηγίες προς τους δημοσιογράφους, συγγραφείς και άλλους, που χρησιμοποιούν καθημερινά τη γλώσσα, απευθυνόμενοι προς το ευρύ κοινό. Με τον τρόπο αυτό θα αρχίσει να δημιουργείται παράλληλη χρήση της ορθής λέξης, από εκείνους που θα διαπιστώσουν την ορθότητα της και στο τέλος εκτιμώ ότι θα επικρατήσει η ορθή έναντι της λανθασμένης.
Ακόμη και αν δεν επικρατήσει η ορθή, τουλάχιστον θα έχει τεθεί υπόψη των χρηστών, στους οποίους ανήκει και η τελική απόφαση. Η απόλυτη αδιαφορία όμως, που επικρατεί σήμερα, επιτρέπει σε εκείνους που δεν έχουν τη γνώση, να λένε ότι θέλουν και αυτό, ελλείψει αντιλόγου, να επικρατεί τελικά, εις βάρος της γλώσσας μας.
Ακόμη και στην επιστημονική κοινότητα δημιουργούνται, κατά καιρούς, νέοι επιστημονικοί όροι, π.χ. στην ιατρική, χωρίς να ερωτώνται οι αρμόδιοι γλωσσολόγοι, πριν τεθούν σε εφαρμογή και καθιερωθούν. Να αναφέρω εδώ ένα παράδειγμα. Στην οδοντιατρική είναι γνωστός ο όρος «οδοντική πλάκα» ο οποίος αναφέρεται στο επίχρισμα, που δημιουργείται πάνω στην επιφάνεια των δοντιών, από τα υπολείμματα των τροφών και τη δράση των βακτηριδίων. Όμως με τη λέξη «πλάκα» ο καθένας μας φαντάζεται αυτό που υποδηλώνει η συγκεκριμένη λέξη. Κάτι «σκληρό». Στην πραγματικότητα είναι απόλυτα μαλακό και πολτώδες. Για το λόγο αυτό θα έπρεπε να αναφέρεται ως «οδοντικό επίχρισμα», το οποίο θα απέδιδε απόλυτα την πραγματικότητα.
Δεν αμφισβητώ την ανάγκη της δημιουργίας νέων λέξεων, όπως εξάλλου συνέβαινε και κατά το παρελθόν. Τότε όμως δεν υπήρχε η δυνατότητα, που υπάρχει σήμερα, να παρεμβαίνει η επιστημονική κοινότητα και να προτείνει τις σωστές. Και να έλθω στο παράδειγμά σας για την «εκκλησία», (το κτίριο). Δεν θα ήταν πιο σωστό να την ονομάζουμε «ναό» αντί «εκκλησία»; Σε τι θα μας ενοχλούσε; Θα ήταν λιγότερο ωραία η γλώσσα μας, αν είχε πιο αυστηρούς κανόνες;
Σε ότι αφορά τον «οικολόγο» δεν διαφωνώ ότι η κατάληξη –λόγος χρησιμοποιείται για να υποδηλώσει και αυτόν που ασχολείται συστηματικά με κάτι, όπως τα παραδείγματα που αναφέρατε. Όμως ειδικά η λέξη «οικολόγος», επειδή η οικολογία είναι επιστήμη, έχει το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό ότι, χρησιμοποιείται παράλληλα και για τον επιστήμονα και για τον «φίλο» της οικολογίας. Το αποτέλεσμα είναι να δημιουργείται σύγχυση, για κάποιον που δηλώνει οικολόγος, αν είναι πτυχιούχος πανεπιστημίου, ή απλά, «φίλος» της οικολογίας.
Για σκεφθείτε κάποιος π.χ. που αγαπά να συλλέγει αρχαία αντικείμενα, από χόμπι, να δηλώνει ότι είναι «αρχαιολόγος», χωρίς να είναι επιστήμονας απόφοιτος πανεπιστημίου; Ή εγώ που αγαπώ την Ελληνική γλώσσα να δηλώνω ότι είμαι γλωσσολόγος; Το σωστό για μένα είναι όταν αναφέρουμε μια λέξη να υποδηλώνουμε και μια σημασία, ώστε να γινόμαστε απόλυτα κατανοητοί. Το να χρησιμοποιείται μια λέξη με διαφορετικές σημασίες, δημιουργεί σύγχυση. Για τον όρο «οικόφιλος», που προτείνετε, τον έχω σκεφθεί και εγώ, πλην όμως μπορεί να προκαλέσει σύγχυση με αυτόν που αγαπά το σπίτι του.
Υπάρχει και η λέξη «φυσιολάτρης», που υποδηλώνει τον λάτρη της φύσης και χρησιμοποιείται από πολύ παλιά, η οποία, εκτός της σημασίας που είχε και έχει, θα μπορούσε να περιλάβει και τους σημερινούς «οικολόγους».
Τα υπόλοιπα (τα αριθμητικά) μπορώ να τα δεχθώ, όπως τα ερμηνεύετε, βάσει της γραμματικής του Τριανταφυλλίδη, αν και με βαριά καρδιά. Να σημειώσω εδώ ότι στην Κρητική διάλεκτο χρησιμοποιείται η έκφραση «παιδί τριώμισυ ετών».
Σε ότι αφορά τη «γλωσσική αλλαγή», που συμβαίνει, η οποία έχει ως συνέπεια την εξέλιξη και τη μεταβολή κάθε ζωντανής γλώσσας, αυτό είναι σωστό. Όμως η γλωσσική αλλαγή πολλές φορές εκτρέπεται, από τους κανόνες της γραμματικής και του συντακτικού και οδηγεί σε εξωφρενικές καταστάσεις. Π.χ. σήμερα έχει καταργηθεί η χρήση της πρόθεσης και του άρθρου σε πολλές φράσεις π.χ. λέμε: «πήγα Αθήνα», αντί του ορθού: «πήγα στην Αθήνα». Παρατηρώ το θέμα και διαπίστωσα ότι, δεν λέγεται σε μεμονωμένες περιπτώσεις, αλλά έχει γενικευθεί. Ακόμη όλοι γνωρίζουμε την χαρακτηριστική γλώσσα, που χρησιμοποιούν οι νέοι, στις καθημερινές τους συνομιλίες. Οι λέξεις που χρησιμοποιούν είναι τελείως εξωφρενικές. Θα αδιαφορήσουμε και θα δεχθούμε ότι αυτό μπορεί να αποτελέσει τη φυσική εξέλιξη της γλώσσας μας;
Back to top
View user's profile Send private message
Display posts from previous:   
Post new topic   Reply to topic    greek-language.gr Forum Index -> Γράφοντας Νέα Ελληνικά... All times are GMT
Page 1 of 1

 
Jump to:  
You cannot post new topics in this forum
You cannot reply to topics in this forum
You cannot edit your posts in this forum
You cannot delete your posts in this forum
You cannot vote in polls in this forum


Powered by phpBB © 2001, 2005 phpBB Group