Φαρμακοδιέγερση στα σπορ: Μια ανέντιμη και επικίνδυνη για την υγεία συμπεριφορά

Τι είναι η φαρμακοδιέγερση

Το φαινόμενο της φαρμοκοδιέγερσης (ντόπινγκ στον αθλητισμό υψηλού επιπέδου και όχι μόνο, έχει λάβει εκρηκτικές διαστάσεις. Παρά τη γνώση που υπάρχει πάνω στο θέμα αυτό και τους σοβαρούς για την υγεία κινδύνους που όλοι γνωρίζουν, αρκετοί αθλητές, προπονητές, αθλητικοί παράγοντες ή ακόμα και γονείς εμπλέκονται σοβαρά με τη χρήση απαγορευμένων ουσιών. Εκτεταμένη χρήση απαγορευμένων ουσιών γίνεται επίσης μερικές φορές από άτομα που απλά προσπαθούν να αποκτήσουν ένα μυώδες σώμα. Ο όρος ντόπινγκ αναφέρεται στη χρήση ή χορήγηση απαγορευμένων φαρμακευτικών ουσιών και απαγορευμένων μεθόδων που απώτερο σκοπό έχουν την αύξηση της απόδοσης. Με αυτό τον τρόπο ο αθλητής δε χρησιμοποιεί μόνο τα θεμιτά μέσα, που είναι η κατάλληλη προπόνηση, διατροφή και η ψυχολογική προετοιμασία για τη βελτίωση της απόδοσης, αλλά μέσα που αντιτίθενται στους κανόνες και τις ηθικές αρχές του αθλητικού συναγωνισμού. Ο οργανισμός που κρίνει εάν ένα φάρμακο ανήκει σε κάποια από τις κατηγορίες των απαγορευμένων ουσιών είναι η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή (Δ.Ο.Ε.). Τα κριτήρια που θέτουν οι ειδικοί για να αξιολογήσουν εάν μία φαρμακευτική ουσία αποτελεί στοιχείο ντοπαρίσματος είναι η δράση και η χημική της δομή. Ο συστηματικός έλεγχος αντιντόπινγκ κοντρόλ άρχισε τη δεκαετία του 1960 και αφού ήδη είχαν προηγηθεί αρκετοί θάνατοι οι οποίοι σχετίζονταν με τη λήψη φαρμακευτικών ουσιών.

Γιατί οι αθλητές κάνουν χρήση απαγορευμένων και επικίνδυνων για την υγεία ουσιών Οι κυριότεροι λόγοι είναι: - Να αυξήσουν τη δύναμη, την αντοχή, την ετοιμότητα. - Να μειώσουν την κούραση και το άγχος. - Να έχουν γρηγορότερη αποκατάσταση από τραυματισμούς. - Να έχουν ωραίο και ελκυστικό σώμα (μπόντυ μπίλντινγκ). - Ο σοβαρότερος λόγος ίσως είναι η κοινωνική πίεση. Η εντυπωσιακή προβολή των αθλητικών αστέρων από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και οι υψηλές οικονομικές απολαβές σε αρκετές περιπτώσεις κάνουν τα άτομα να θέλουν να προβληθούν μέσω του αθλητισμού, να κερδίσουν την κοινωνική καταξίωση ή την οικονομική επιτυχία. Έτσι κάποιες φορές δε δυσκολεύονται να πάρουν μια απόφαση που εμπεριέχει σοβαρούς κινδύνους για την υγεία τους.

Tο ντόπινγκ αντιβαίνει στην ηθική του αθλητισμού αλλά και της ιατρικής επιστήμης. Γι' αυτό το λόγο έχει καταρτιστεί ένας κατάλογος με όλες τις απαγορευμένες ουσίες και τις τεχνικές που μπορεί να χρησιμοποιήσει ένας αθλητής, για να ξεπεράσει με αθέμιτο τρόπο ένα συναθλητή του. Στις απαγορευμένες μεθόδους ντόπινγκ, μεταξύ των άλλων, αναφέρεται και το ντόπινγκ με αίμα, που δεν είναι τίποτα άλλο παρά λήψη αίματος του αθλητή και μετάγγιση στον ίδιο μετά από ένα χρονικό διάστημα. Συνήθως ο αθλητής κάνει προπόνηση για ένα χρονικό διάστημα σε υψόμετρο με απώτερο σκοπό να ανεβάσει τα ερυθρά αιμοσφαίρια του οργανισμού του (τα ερυθρά αιμοσφαίρια περιέχουν μία ουσία, την αιμοσφαιρίνη, που μεταφέρει το οξυγόνο στους μύες για να χρησιμοποιηθεί και να μπορέσει να πάρει ενέργεια ο αθλητής). Στη συνέχεια, του αφαιρείται μία ποσότητα αίματος η οποία τοποθετείται στην κατάψυξη και παραμονές ενός σημαντικού αγώνα το αίμα με τα πολλά αιμοσφαίρια μεταγγίζεται πίσω στον αθλητή και έτσι αυτός έχει σημαντικό πλεονέκτημα, για να μπορέσει να αποδώσει καλύτερα σε αθλήματα στα οποία απαιτείται μεγάλη ποσότητα οξυγόνου (π.χ. δρόμος 10.000 μέτρων, μαραθώνιος κ.λπ.). Εκτός από τη μέθοδο της αφαίμαξης, για τη βελτίωση των επιδόσεων σε αερόβια αθλήματα χρησιμοποιείται και μία ορμόνη η οποία παράγεται από τα νεφρά και ονομάζεται ερυθροποιητίνη (ΕΡΟ). Αυτή η ορμόνη χρησιμοποιείται από άτομα τα οποία έχουν χρόνια προβλήματα με τα νεφρά τους, για να αντιμετωπίσουν συμπτώματα αναιμίας. Η μέθοδος αυτή χρησιμοποιείται από αθλητές αγωνισμάτων αντοχής και κυρίως από ποδηλάτες. Τα προβλήματα τα οποία μπορεί να δημιουργήσει είναι η αυξημένη πήξη του αίματος, η θρόμβωση και σε ορισμένες περιπτώσεις ο θάνατος.