Δύο κείμενα για τις ειδήσεις στην τηλεόραση

1. Πιερ Μπουρντιέ: "Για την τηλεόραση"

Ας πάρουμε την απλούστερη περίπτωση: τις ειδήσεις ποικίλης ύλης, οι οποίες ήταν πάντα η αγαπημένη τροφή του σκανδαλοθηρικού τύπου. Το αίμα και το σεξ, το δράμα και το έγκλημα ανέκαθεν πουλούσαν και η κυριαρχία της ακροαματικότητας έμελλε να επαναφέρει στην πρώτη σελίδα, στην έναρξη των τηλεοπτικών δελτίων αυτά τα συστατικά, τα οποία μέχρι τότε είχε κατορθώσει να απομακρύνει ή να περιορίσει το μέλημα αξιοπρέπειας που επέβαλλε το πρότυπο της σοβαρής έντυπης δημοσιογραφίας. Οι ειδήσεις ποικίλης ύλης είναι, όμως, επίσης ειδήσεις αντιπερισπασμού. Οι ταχυδακτυλουργοί έχουν μια βασική αρχή, η οποία συνίσταται στο να αποσπούν την προσοχή σε κάτι άλλο από αυτό που κάνουν. Ένα μέρος της συμβολικής δράσης της τηλεόρασης, για παράδειγμα στο επίπεδο της πληροφόρησης, συνίσταται στην απορρόφηση της προσοχής σε ειδήσεις οι οποίες από τη φύση τους ενδιαφέρουν όλο τον κόσμο, οι οποίες μπορούμε δηλαδή να πούμε ότι είναι omnibus - για τους πάντες. Οι ειδήσεις omnibus είναι ειδήσεις οι οποίες δεν πρέπει, όπως λέγεται, να σοκάρουν κανέναν, με τις οποίες δε διακυβεύεται κάτι, οι οποίες δε διχάζουν, οι οποίες επιτυγχάνουν τη συναίνεση, οι οποίες ενδιαφέρουν όλο τον κόσμο αλλά με τρόπο τέτοιο ώστε να μη θίγουν τίποτε το σημαντικό. Η μικρο-είδηση είναι εκείνο το είδος στοιχειώδους, υποτυπώδους προϊόντος της πληροφόρησης, το οποίο είναι πολύ σημαντικό γιατί ενδιαφέρει όλο τον κόσμο χωρίς να έχει συνέπειες και γιατί απορροφά χρόνο που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να ειπωθεί κάτι άλλο. Όμως ο χρόνος είναι προϊόν που σπανίζει εξαιρετικά στην τηλεόραση. Και αν χρησιμοποιούνται τόσο πολύτιμα λεπτά για να ειπωθούν πράγματα τόσο ευτελή, είναι επειδή αυτά τα τόσο ευτελή πράγματα είναι στην πραγματικότητα πολύ σημαντικά εφόσον κατορθώνουν να αποκρύψουν πολύτιμα πράγματα. Αν επιμένω στο συγκεκριμένο σημείο, είναι επειδή όλοι γνωρίζουμε ότι υπάρχει μια πολύ μεγάλη μερίδα ανθρώπων που δε διαβάζουν καμία καθημερινή εφημερίδα, που είναι προσκολλημένοι, ψυχή τε και σώματι, στην τηλεόραση ως μοναδική πηγή πληροφοριών. Η τηλεόραση, πράγματι, έχει ένα είδος μονοπωλίου στη διαμόρφωση των εγκεφάλων ενός σημαντικότατου τμήματος του πληθυσμού. Με την εστίαση όμως της προσοχής στις ειδήσεις ποικίλης ύλης, με την πλήρωση του πολύτιμου χρόνου με κενότητες, με τίποτε ή με σχεδόν τίποτε, παρακάμπτονται πολλές ουσιαστικές πληροφορίες τις οποίες θα έπρεπε να διαθέτει ο πολίτης προκειμένου να ασκήσει τα δημοκρατικά δικαιώματά του.