β. Δύο αιώνες συγκρούσεων για τις εικόνες

Στην εικονομαχία διακρίνουμε δύο ιστορικές φάσεις:

Η α' φάση (726-787) ξεκίνησε με τις αυτοκρατορικές εντολές του Λέοντα Γ' του Ίσαυρου κατά των εικόνων. Τότε έχουμε και τις πρώτες καταστροφές εικόνων. Το 730 με διάταγμα επιβάλλεται η καταστροφή των εικόνων. Ο Πατριάρχης Γερμανός και ο Πάπας Γρηγόριος Γ' αντιδρούν δυναμικά. Οι πιστοί στην Ελλάδα και στην Ιταλία επαναστατούν και συγκρούονται με τον εικονομαχικό στρατό του αυτοκράτορα. Ο Κωνσταντίνος Ε' (741-775), αργότερα, σκλήρυνε τον αγώνα κατά των εικόνων. Έκλεισε τα μοναστήρια και καταδίωξε τους μοναχούς που υποστήριζαν τη λατρεία των εικόνων. Ιερείς, μοναχοί, απλοί πιστοί κακοποιήθηκαν, εξορίστηκαν και πολλοί εκτελέστηκαν. Υπερασπιστής της Ορθοδοξίας αναδεικνύεται ο Ιωάννης Δαμασκηνός (675-749) με τους λόγους του "Υπέρ των αγίων εικόνων". Το 754 συγκαλείται Σύνοδος στο ανάκτορο που βρίσκεται στην ασιατική ακτή της Κωνσταντινούπολης, στην περιοχή Ιέρεια, η οποία θεσμοθετεί τις εικονομαχικές αντιλήψεις. Η πρώτη φάση της εικονομαχίας λήγει, όταν ήταν αυτοκράτειρα η Ειρήνη η Αθηναία, με την Ζ' Οικουμενική Σύνοδο στη Νίκαια η οποία ακυρώνει όλες τις αποφάσεις της Συνόδου στην Ιέρεια και αναστηλώνει τις εικόνες.

Η β' φάση (815-843) της εικονομαχίας αρχίζει με τον αυτοκράτορα Λέοντα Ε' τον Αρμένιο, ο οποίος με Σύνοδο επαναφέρει τις αποφάσεις της συνόδου της Ιέρειας. Ηγέτης των ορθοδόξων αναδεικνύεται ο Θεόδωρος Στουδίτης (ηγούμενος της μονής του Στουδίου στην Κωνσταντινούπολη και αγωνιστής της Ορθοδοξίας στη δεύτερη περίοδο της εικονομαχίας), ο οποίος φυλακίζεται και εξορίζεται. Ο αυτοκράτορας Θεόφιλος (829-842) ακολουθεί την ίδια σκληρή εικονομαχική πολιτική. Μετά το θάνατό του, η γυναίκα του Θεοδώρα συγκαλεί Σύνοδο στην Κωνσταντινούπολη (843) η οποία επαναφέρει σε ισχύ τις αποφάσεις της Ζ' Οικουμενικής Συνόδου.

Ζ' Οικουμενική Σύνοδος - Αναστήλωση εικόνων. Αγ. Νικόλαος, Τσεπέλοβο Ηπείρου