Ασκήσεις

1. Να συμπληρώσετε τα κενά με το κατάλληλο ρήμα από αυτά που βρίσκονται στο πλαίσιο.

μετασχηματίζω ανακαινίζω μεταρρυθμίζω μεταστρέφω μεταμφιέζω μεταποιώ μεταμορφώνω μεταπλάθω μετουσιώνω τροποποιώ μετατρέπω μεταβάλλω

1. Συνηθίζει να…………………άποψη, όταν κρίνει ότι η προηγούμενη δεν τον εξυπηρετεί. 2. Η Κίρκη……………………..τους συντρόφους του Οδυσσέα σε γουρούνια. 3. Ο ληστής……………………., για να μην τον αναγνωρίσουν. 4……………………………..το παλτό της, για να το φορέσει και η κόρη της. 5. Η αληθινή τέχνη……………….την πραγματικότητα. 6. Όλοι οι υπουργοί Παιδείας αναλαμβάνουν τα καθήκοντά τους με το όραμα να ………………..το εκπαιδευτικό σύστημα. 7. Ο ρόλος του χριστιανισμού είναι να ………………………….την καταναλωτική κοινωνία σε κοινωνία αγάπης. 8. Με τα επιχειρήματά του κατάφερε την τελευταία στιγμή να ……………….την κοινή γνώμη και να κερδίσει τις εντυπώσεις. 9. Ύστερα από παρέμβαση της αντιπολίτευσης …………………..μερικές διατάξεις του νομοσχεδίου για την υγεία. 10. Εξαιτίας της αρρώστιας ………………………………τα σχέδιά του. 11. Στο μυστήριο της θείας Ευχαριστίας άρτος και ο οίνος……………………σε σώμα και αίμα Χριστού. 12. Αποφάσισα να…………………………….το κατάστημά μου. 2. Να συμπληρώσετε τα κενά στις προτάσεις που ακολουθούν με ένα από τα συνώνυμα που βρίσκονται μέσα στο πλαίσιο.

ιδιαιτερότητα ιδιορρυθμία ιδιοτροπία ιδιοσυγκρασία εκκεντρικότητα παραξενιά

1. Φοράει μπότες μέχρι το γόνατο και βραδινό κοστούμι· τέτοιες ……………………..είναι συνηθισμένες στους καλλιτέχνες, για να τραβούν την προσοχή. 2. Στις…………………………….. του οφείλεται ότι ζει απομονωμένος, χωρίς φίλους και παρέες. 3. Λόγω ……………………………….δεν μπορεί να συνεργαστεί με τους άλλους. 4. Τις ……………………………….. του χαρακτήρα της άλλοι τις ανέχονται και άλλοι όχι. 5. Είναι όλο ……………………………….· ούτε μια μέρα δεν μπορείς να ζήσεις μαζί του. 6. Η………………………………. της ζωγραφικής του όχι μόνο δεν ενοχλεί, αλλά επαινείται από πολλούς, γιατί τη θεωρούν στοιχείο προσωπικού ύφους.

3. Το ρήμα παύω και τα συνώνυμά του σταματώ, διακόπτω έχουν γενικά τη σημασία "δε συνεχίζω (να κάνω) κάτι". Το ρήμα τελειώνω και τα συνώνυμά του τερματίζω, περατώνω, φέρω εις πέρας, αποτελειώνω, ολοκληρώνω, λήγω δηλώνουν ότι "δε συνεχίζεται να γίνεται κάτι" με την πρόσθετη πληροφορία ότι "έχει περατωθεί, έχει φτάσει στο τελικό του όριο". Από τα δύο τελευταία το ολοκληρώνω σημαίνει "τελειώνω κάτι πλήρως ή με πληρότητα", το λήγω είναι αμετάβατο. Συμπληρώστε τα κενά στις προτάσεις που ακολουθούν με ένα από τα παραπάνω ρήματα:

1. ………………………………αύριο η προθεσμία υποβολής δηλώσεων στην Εφορία. 2. ……………………………… να ασχολούμαι μ' αυτό το ζήτημα. 3. Είμαστε στη δυσάρεστη θέση να σας ανακοινώσουμε ότι ………………………τη συνεργασία μαζί σας. 4. Η ανέγερση του ναού……………………………………με τη συνδρομή τών πιστών. 5. Η επιτροπή ελπίζει ότι σύντομα…………………………………..το έργο της. 6. ……………………………….το κάπνισμα ύστερα από την αρρώστια που τον βρήκε. 7. ………………………………σε ένα χωριό, για να ξεκουραστούμε.

4. Να αντικαταστήσετε με άλλες συνώνυμές τους τις υπογραμμισμένες λέξεις.

1. Οι εχθροί της δημοκρατίας βυσσοδομούν αδιάκοπα. 2. Χρησιμοποίησε αθέμιτα μέσα, για να αναρριχηθεί στην εξουσία. 3. Περίμενε με αδημονία το τρένο. 4. Έδειξε πρωτοφανή αδράνεια την ώρα του ατυχήματος. 5. Καταδικάστηκε για ιδιοποίηση δημόσιου εγγράφου. 6. Πρέπει να αντιμετωπίσουμε θαρραλέα τις δυσμενείς συνθήκες. 7. Με τις πράξεις σου αμαύρωσες το όνομά σου. 8. Έχει την τάση να είναι δηκτικός στην κριτική του. 9. Είναι αδύνατο να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα με ενδοτικότητα ή αδιαφορία. 10. Πρέπει να περιμένουμε έντονες αντιδράσεις, επειδή διακυβεύονται μεγάλα συμφέροντα.

5. Οι λέξεις σκέφτομαι και στοχάζομαι είναι συνώνυμες· έχουν όμως διαφορετική σημασιολογική απόχρωση, όπως φαίνεται και από το παρακάτω κείμενο. Θα μπορούσατε να εντάξετε σε ένα σύντομο κείμενο δύο (ή περισσότερες) συνώνυμες λέξεις με τέτοιο τρόπο, ώστε να φαίνεται η νοηματική απόχρωση της καθεμιάς;

Υπάρχουν, λέει ο Γερμανός φιλόσοφος Σοπενχάουερ, τριών ειδών συγγραφείς: πρώτα εκείνοι που γράφουν χωρίς να σκέφτονται. Αυτοί γράφουν "από μνήμης", από αναμνήσεις ή με δάνεια από ξένα βιβλία. Είναι οι πολυαριθμότεροι. Έπειτα αυτοί που σκέφτονται την ώρα που γράφουν· σκέφτονται για να γράφουν. Και τούτοι είναι κάμποσοι. Τέλος, όσοι έχουν ήδη σκεφτεί, και είναι φυσικά σπάνιοι. Και σε τούτους όμως πρέπει να γίνει ακόμα μια διάκριση. Ανάμεσα στους λίγους συγγραφείς που πραγματικά σοβαρά και από πριν σκέφτονται τα όσα γράφουν, ελάχιστοι είναι εκείνοι που στοχάζονται τα ίδια τα πράματα, οι άλλοι έχουν στο νου τους μόνο βιβλία, όσα δηλαδή έχουν ήδη ειπωθεί από άλλους. Δε μελετούν τα ίδια τα ζητήματα, για να σχηματίσουν τη δική τους γνώμη, αλλά τα σκέφτονται διαμέσου τρίτων. Για να στοχαστούν, έχουν ανάγκη να ερεθιστούν άμεσα και δυνατά από ξένες δεδομένες σκέψεις. Δεν υπάρχει, επομένως, πρωτοτυπία στο έργο τους- εξαρτώνται, επηρεάζονται από τους άλλους.

Ε. Π. Παπανούτσος

6. Να κατατάξετε κλιμακωτά από το ασθενέστερο στο ισχυρότερο τα εξής συνώνυμα:

1. αφοσίωση, αγάπη, λατρεία, συμπάθεια 2. επιδοκιμάζω, εγκρίνω, επαινώ, επικροτώ, εκθειάζω 3. κατάπληξη, απορία, έκπληξη 4. βλαβερός, ολέθριος, άχρηστος 5. αδιαφορώ, μισώ, αποστρέφομαι, απεχθάνομαι 6. άκαρδος, βάρβαρος, άγριος, άπονος, σκληρός 7. αναγκαίος, απαραίτητος, χρήσιμος 8. κάποτε, σπανιότατα, συχνά, σπάνια, συχνότατα, συνήθως 9. εκλιπαρώ, παρακαλώ, ικετεύω 10. ψέμα, τερατολογία, υπερβολή 11. αναγκαίος, χρήσιμος, απαραίτητος 12. αποδοκιμάζω, στηλιτεύω, επικρίνω, αποπαίρνω, καυτηριάζω 13. απαθής, ασυγκίνητος, ανάλγητος, αναίσθητος 14. σκεπτικισμός, αβεβαιότητα, αμφιβολία, αμφισβήτηση 15. διαψεύδω, αναιρώ, ανασκευάζω, αντικρούω

7. Σας δίνονται οι εξής συνώνυμες λέξεις: δύναμη: η γενική έννοια του "δύνασθαι" (ψυχική, σωματική, οικονομική κ.τ.λ.) ισχύς: χρησιμοποιείται όταν αναφερόμαστε σε άσκηση εξουσίας ρώμη: η σωματική δύναμη σθένος: χρησιμοποιούμε τη λέξη για να δηλώσουμε ψυχικές δυνάμεις Να εντάξετε την καθεμία σε μια σύντομη περίοδο λόγου.

8. Σας δίνονται συνώνυμα του επιθέτου γόνιμος και σύντομες επεξηγήσεις για το πώς ή πού χρησιμοποιείται το καθένα. Να εντάξετε καθεμία από αυτές τις συνώνυμες λέξεις σε ένα κατάλληλο γλωσσικό περιβάλλον.

γόνιμος: έχει την ευρύτερη σημασία απ' όλα εύφορος: για παραγωγή καρπών καρποφόρος: 1. για χαρακτηρισμό δέντρου 2. για ενέργεια με θετικά αποτελέσματα δημιουργικός: για δημιουργήματα στο πνευματικό και κοινωνικό πεδίο παραγωγικός: 1. για δημιουργία οικονομικών αγαθών 2. για κάποιον που παράγει πολύ έργο

9. Να συμπληρώσετε τα κενά με τις λέξεις πρώην ή τέως και να προσδιορίσετε τη σημασιολογική τους διαφορά.

1. Ο νέος υπουργός διαχώρισε τη θέση του από τον………………….. 2. Εγώ παρέδωσα στο σημερινό διευθυντή της Τράπεζας. Είμαι, επομένως, ο …………………..διοικητής. 3. Στην εκδήλωση που οργάνωσε το Πανεπιστήμιο προσκλήθηκε ο πρύτανης κ. Χ. και όλοι οι…………………..πρυτάνεις του ιδρύματος. 4. Μερικοί αθλητές της………………….. Ανατολικής Γερμανίας κατέφυγαν στην Αμερική.

10. Να αντικαταστήσετε τις υπογραμμισμένες λέξεις με άλλες ισοδύναμες.

1. Του καταλόγισαν παραλείψεις και λάθη, που οδήγησαν στη χρεοκοπία της επιχείρησης. 2. Καταδικάστηκε για διασπορά ψευδών ειδήσεων. 3. Έγιναν διεξοδικές συζητήσεις, πριν υπογράψουν οι δυο χώρες το σύμφωνο φιλίας. 4. Η ζωή διέπεται από φυσικούς νόμους. 5. Η γερμανική κυβέρνηση ζήτησε την έκδοση ενός ατόμου που θεωρείται υπεύθυνο για διάφορες τρομοκρατικές ενέργειες στη Γερμανία. 6. Η σύλληψη ενός δραπέτη ήταν το έναυσμα, για να ξεσπάσουν ταραχές στις φυλακές υψίστης ασφαλείας. 7. Πήρε όλα τα ενδεδειγμένα για την περίσταση μέτρα. 8. Μετά τον πόλεμο καταστράφηκε παντελώς. 9. Έχω την αίσθηση ότι μου λες ψέματα. 10. Η κομπορρημοσύνη και η μεγαλομανία του είναι παροιμιώδεις.

11. Να βρείτε τα συνώνυμα των παρακάτω επιρρημάτων:

αδιακρίτως, αδιάκριτα, άμεσα, τέλεια, τελείως, έκτακτα, ευχαρίστως, συνοπτικά

12. Στο κείμενο που ακολουθεί να αντικαταστήσετε τις υπογραμμισμένες λέξεις με άλλες συνώνυμές τους.

Για να γίνει ένας λαός άξιος της Δημοκρατίας, πρέπει να πάψει πρώτα να πιστεύει στο χωροφύλακα. Να βλέπει σ' αυτόν το σύμβολο της εξουσίας κι όχι την ενσάρκωσή της. Να μην τον κρίνει απαραίτητο στο κάθε του βήμα, επιτηρητή και παιδαγωγό Ένας λαός άξιος της Δημοκρατίας δίνει εξετάσεις καθημερινά όχι μονάχα μπροστά στην κάλπη: δίνει εξετάσεις στα πιο μικρά πράματα της καθημερινής ζωής: σέβεται τη θέση του στην ουρά, προσέχει να μην ενοχλεί το διπλανό του, πιστεύει πως έχει πρώτα καθήκοντα κι έπειτα δικαιώματα. Η κοινωνική αγωγή είναι αναγκαία προϋπόθεση της Δημοκρατίας. Όταν ακούω κάποιους να λένε πως τους χρειάζεται δικτατορία, χαμογελώ μέσα μου, παρ' όλη μου την αθυμία, γιατί συλλογίζομαι πως δεν το καταλαβαίνουν τι λένε πραγματικά: ότι τους λείπει η αγωγή. Πώς μπορεί να νοηθεί Δημοκρατία δίχως το σεβασμό του διπλανού σου; Υπάρχει όμως κι ένα άλλο στάδιο βαρβαρότητας που πρέπει να ξεπεραστεί, για να είναι ένας λαός άξιος της Δημοκρατίας: το στάδιο του θαυμασμού προς τη βαναυσότητα. Η χοντρή πλάνη να την περνάει κανείς για δύναμη. Συναντούμε κοινωνικά σύνολα που δεν ξέρουν, δεν υποπτεύονται τι κρύβεται πίσω από τη βαναυσότητα: πόση ουσιαστική αδυναμία, πόση ανάγκη για άμυνα, πόση μεταμφιεσμένη μνησικακία, πόσα συμπλέγματα, πόση περιφρόνηση προς το ανθρώπινο γένος, πόσοι παράγοντες αστάθμητοι και σκοτεινοί. Η πραγματική δύναμη είναι κάτι πολύ πιο δύσκολα εξακριβώσιμο απ' ό,τι πιστεύει ο κόσμος. Εμφανίζεται αθόρυβη και σεμνή εκεί που κανένας σχεδόν δεν το φαντάζεται: στο εργαστήρι του σοφού, στο κελί του αγίου, στη φυλακή του επαναστάτη. Σπανιότατα στο προσκήνιο. Γιατί δύναμη ανθρώπου θα πει ένα και μόνο: δύναμη ψυχής. Κι αυτή φανερώνεται στη μοναξιά και στον κατατρεγμό, όχι στην αγορά και στο θρίαμβο.

Άγγελος Τερζάκης, Προσανατολισμός στον αιώνα

13. Να αντικαταστήσετε τις υπογραμμισμένες εκφράσεις με άλλες ισοδύναμες.

1. Ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης εξαπέλυσε μύδρους κατά της κυβερνητικής πολιτικής στον τομέα της οικονομίας. 2. Οι ανταγωνιστές του χάλκευσαν συκοφαντίες εναντίον του, προκειμένου να τον εμποδίσουν να αναλάβει τα ηνία της επιχείρησης. 3. Η κατάργηση του σταυρού στα ψηφοδέλτια κόβει τον ομφάλιο λώρο που συνδέει το βουλευτή με τους ψηφοφόρους του. 4. Παρά τα μεγάλα λόγια ότι θα αντιδράσει στις αποφάσεις τους, τελικά περιορίστηκε σε ρόλο κομπάρσου. 5. Ο μικρότερος γιος πήρε τη μερίδα του λέοντος από την πατρική περιουσία. 6. Αυτό το φόρεμα το έχω από καταβολής κόσμου. 7. Εάν οι υπεύθυνοι παραπέμψουν το θέμα στις ελληνικές καλένδες, τότε τους αξίζει να τιμωρηθούν παραδειγματικά από τον ελληνικό λαό.

Νίκος Εγγονόπουλος (1910-1986). Οι Διόσκουροι, 1969. Λάδι σε μουσαμά(55εκ. Χ 46εκ.).

14. Από τα παρακάτω σχόλια σε λήμματα γνωστού λεξικού έχουν αφαιρεθεί τα παραδείγματα. Μπορείτε να γράψετε ένα δικό σας παράδειγμα για κάθε λέξη;

Α. προβολή - προπαγάνδα - διαφήμιση. Η λέξη προβολή έχει γενική σημασία και θετικό περιεχόμενο π.χ. ……………………………………………………………………… Αρνητική χροιά έχει η σημασία της λ. προπαγάνδα· δηλώνει την προβολή πολιτικών, κοινωνικών και ιδεολογικών κυρίως αρχών και διδαγμάτων με κάθε τρόπο, συχνά παραπειστικό, αποπροσανατολιστικό, επικοινωνιακά ανέντιμο, αφού μπορεί να περιέχει ελλιπείς, παραποιημένες ή εσφαλμένες πληροφορίες, που δε βοηθούν να διαμορφώσει κανείς ορθολογική, τεκμηριωμένη και αντικειμενική γνώμη. π.χ. ……………………………………………………………………… Η μεταπολεμική, όλο και περισσότερο καταναλωτικά προσανατολισμένη, κοινωνία, με προεξάρχουσα χώρα τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, προέβαλε και επέβαλε τη διαφήμιση, την προβολή καταναλωτικών κυρίως προϊόντων με κύριο στόχο το εμπορικό κέρδος. π.χ. ……………………………………………………………………

Β. χορηγώ - επιχορηγώ - επιδοτώ. Το χορηγώ σημαίνει "δίνω" και χρησιμοποιείται συνήθως για χρήματα που δίνονται επισήμως (από το κράτος, οργανισμούς, χορηγούς κ.λπ.) για συγκεκριμένο σκοπό…. Το αρχαίο ρήμα χορηγώ (χορ-ηγός = χορός + άγω) σήμαινε "καταβάλλω χρήματα για την προετοιμασία του χορού στα δράματα", αναφερόμενο σε ιδιώτες χορηγούς ή και σε επίσημες αρχές (δήμος). π.χ. …………………………………………………………………….. Το επιχορηγώ δηλώνει ότι καταβάλλονται από επίσημη αρχή (κράτος) και από τον κρατικό προϋπολογισμό χρήματα ως πρόσθετη ή συμπληρωματική οικονομική υποστήριξη. π.χ. ……………………………………………………………………. Το επιδοτώ αναφέρεται στην οικονομική ενίσχυση που δίνεται εκτάκτως ή συμπληρωματικά σε ιδιώτες ως κίνητρο για συγκεκριμένη επαγγελματική δραστηριότητα. π.χ. ……………………………………………………………………

15. Στα συνώνυμα: παρασύρω, παραπλανώ, πλανεύω, δελεάζω, γοητεύω, σαγηνεύω υποδηλώνεται η έννοια της "απάτης". Στα παρασύρω, παραπλανώ η δήλωση αυτή είναι σχετικώς ουδέτερη. Στο πλανεύω (πλάνη, πλάτος, αποπλανώ) η εξαπάτηση υπέχει το ερωτικό στοιχείο. Στο δελεάζω (δέλεαρ) η εξαπάτηση επιτυγχάνεται με θέλγητρα, με προσφορές αρεστές στο υποψήφιο θύμα. Στο γοητεύω (γόης) η εξαπάτηση διατηρεί το στοιχείο της μαφίας, του μυστηριώδους. Το σαγηνεύω (σαγήνη = δίχτυ για ψάρεμα) σημαίνει ότι χρησιμοποιώ σαγήνες, θέλγητρα, για να οδηγήσω κάποιον εκεί όπου θέλω παραπλανώντας τον. Τα δύο τελευταία έχουν και καλή σημασία. Χρησιμοποιήστε καθένα από τα παραπάνω ρήματα μέσα σε μία φράση, έτσι ώστε να φαίνεται η ιδιαίτερη απόχρωση της σημασίας του.

16. αλλαγή μεταβολή μεταλλαγή τροπή, τροποποίηση, μετατροπή αλλοίωση, διαφοροποίηση Οι παραπάνω συνώνυμες λέξεις εντάσσονται στη γενική σημασία "της μετάβασης από μια κατάσταση (μορφή, σχήμα) σε μια άλλη". Με βάση τα παραδείγματα που σας δίνονται να συντάξετε ένα σχόλιο για την καθεμία στο οποίο θα εξηγείτε πού ή πώς αυτή χρησιμοποιείται.

1. Με το δημοψήφισμα του 1974 επήλθε αλλαγή του πολιτεύματος της χώρας μας. 2. Η μεταβολή ορισμένων άρθρων δεν απαιτεί και αλλαγή του νόμου. 3. Οι συνεχείς μεταλλαγές στην πολιτική ζωή της χώρας οδήγησαν σε αδιέξοδο. 4. Στις λέξεις "χτίζω", "χτίστης" έχουμε τροπή του "κτ" σε "χτ". 5. Η κυβέρνηση αποφάσισε να επιφέρει τροποποιήσεις στο σχέδιο νόμου για τη διαδοχική ασφάλιση. 6. Έκανε πολλές μετατροπές στο σπίτι· σχεδόν το ξανάχτισε από την αρχή. 7. Η αλλοίωση των χρωμάτων σ' αυτόν τον πίνακα είναι μεγάλη. 8. Η διαφοροποίηση του υπουργού από την κυβερνητική πολιτική οδήγησε στην απομάκρυνσή του.

αλλαγή: μεταβολή: μεταλλαγή: τροπή: τροποποίηση: μετατροπή αλλοίωση: διαφοροποίηση:

17. Να εντάξετε τα παρακάτω συγγενικά ρήματα στο κατάλληλο γλωσσικό περιβάλλον, έτσι ώστε να διακρίνεται η ιδιαίτερη απόχρωση της σημασίας του καθενός.

μεταφέρω: μετακινώ: μεταθέτω: μετακομίζω: μεταπηδώ: μετατοπίζω: μετατάσσω: μετοικίζω:

18. Να βρείτε όσο το δυνατόν περισσότερα συνώνυμα ή συγγενικά των ρημάτων "κλαίω" και "κστηγορώ" και να τα κατατάξετε από τα ασθενέστερα στα ισχυρότερα.

κλαίω: κατηγορώ:

19. Σας δίνονται ζεύγη συνωνύμων που κατά τη χρήση τους συχνά συγχέονται. Να εντάξετε κάθε λέξη σε ένα κατάλληλο γλωσσικό περιβάλλον.

αμφιβάλλω (συντάσσεται πάντοτε με πρόθεση) = έχω επιφυλάξεις ως προς το αν κάτι είναι σωστό αμφισβητώ = εναντιώνομαι ρητά σε κάτι, απορρίπτω αναγκαιότητα = η λογική ή ηθική επιταγή ανάγκη = υποχρέωση που επιβάλλεται συνήθως έξωθεν ανακηρύσσω > ανακήρυξη: αναφέρεται στην απόφαση απονομής ενός τίτλου αναγορεύω > αναγόρευση: αναφέρεται στη διαδικασία απόδοσης τιμής, στην τελετή απολαμβάνω = ευχαριστιέμαι, μου αρέσει απολαύω = είμαι αποδέκτης (τιμής, εμπιστοσύνης…) παρέμβαση: έχει αμετάβατη χρήση και συνήθως καλή σημασία παρεμβολή: έχει συνήθως μεταβατική χρήση και τις περισσότερες φορές κακή σημασία βιώνω = ζω κάτι ως έντονη και συνειδητή εμπειρία ζω (μεταβ. ή αμετάβ.) = η ενέργεια του ζην, της ζωής, περνώ τη ζωή μου

20. α) Οι ακόλουθες λέξεις είναι συνώνυμες, εκφράζουν όμως διαφορετικές αποχρώσεις, διαφορετικούς χρωματισμούς της ίδιας έννοιας. Να χρησιμοποιήσετε τις λέξεις αυτές μέσα σε χαρακτηριστικά παραδείγματα, ώστε να φανεί η σημασιολογική απόχρωση της καθεμιάς.

• βλέπω, κοιτάζω, παρατηρώ, διακρίνω, αντικρίζω, αγναντεύω • διάλεξη, κήρυγμα, λόγος, μάθημα, ομιλία

β) Αν υποθέσετε ότι σας ανέθεταν να συντάξετε τα λήμματα των λέξεων αυτών για κάποιο λεξικό, τι θα γράφατε δίπλα σε κάθε λέξη;

βλέπω, κοιτάζω, παρατηρώ, διακρίνω, αντικρίζω, αγναντεύω, διάλεξη, κήρυγμα, λόγος, μάθημα, ομιλία

21. Να συνδυάσετε τις συνώνυμες λέξεις που σας δίνονται με μια κατάλληλη λέξη ή φράση. Στη συνέχεια να εντάξετε μερικά από τα λεκτικά σύνολα που δημιουργήσατε σε ένα ευρύτερο γλωσσικό πλαίσιο.

π.χ. 1. διαπράττω αδίκημα………….. Ο κατηγορούμενος διέπραξε το αδίκημα της εσχάτης προδοσίας. διεξάγω ………………………….. δημιουργώ…………………………. επιτελώ ………………………….. εκτελώ …………………………… διενεργώ ………………………….

2. προσφέρω………………………. παρέχω…………………………… χορηγώ ………………………….. δωρίζω …………………………… δίνω …………………………….. χαρίζω……………………………. κερνώ ……………………………. προμηθεύω …………………………

3. αναγκαίος ……………………… αναπόφευκτος ……………………… υποχρεωτικός ……………………… επιτακτικός ………………………. αναπόδραστος……………………….

4. αμετάβλητος …………………… αδιάσειστος………………………. ακλόνητος ……………………….. πάγιος ………………………….. αναλλοίωτος………………………. ανεπηρέαστος …………………….. μόνιμος…………………………..

5. προφυλάσσω ………………….. προστατεύω……………………… υπερασπίζω……………………… διασώζω …………………………

6. φανερός………………………. ευδιάκριτος……………………… εμφανής ………………………… πρόδηλος ……………………….. πασιφανής……………………….. εναργής………………………….

7. ενισχύω………………………. προασπίζω ………………………. υπεραμύνομαι…………………….. προστατεύω ……………………… συνηγορώ………………………… ευνοώ …………………………..

8. υπομένω ……………………… υποφέρω ………………………… ανέχομαι ……………………….. αντέχω…………………………..

9. συνεχής ……………………… αδιάκοπος ………………………. ακατάπαυστος…………………….. συναπτός ……………………….. αέναος …………………………. ατέρμονας ……………………….

10. διαβαίνω ……………………. διέρχομαι……………………….. μεταβαίνω ………………………. μετακινούμαι…………………….. μετατοπίζω………………………. διασχίζω ……………………….. διαπλέω ………………………… διανύω…………………………..

22. Για κάθε λέξη που υπογραμμίζεται σας δίνονται τρεις, από τις οποίες μία είναι συνώνυμή της. Να βρείτε αυτές τις συνώνυμες λέξεις. Στη συνέχεια με τη βοήθεια αυτού του λεξιλογίου (υπογραμμισμένες λέξεις και συνώνυμές τους) να γράψετε ένα σύντομο κείμενο για την εξειδίκευση στην εργασία.

1. προσοδοφόρος α. προσεκτικός β. επικερδής γ. προσοντούχος

2. ευδοκιμώ α. καλλιεργώ β. δείχνομαι ευνοϊκός γ. προκόβω

3. επίμοχθος α. επίπονος β. επίμονος γ. ακούραστος

4. επιλέγω α. επικρίνω β. διακρίνω γ. διαλέγω

5. επίτευξη α. επιτυχία β. εκτέλεση γ. πραγματοποίηση

6. αναπόφευκτος α. αναποτελεσματικός β. αναπόδραστος γ. αναποφάσιστος

7. καταμερισμός α. διαίρεση β. καταχώριση γ. κατακερματισμός

8. μονομερής α. μονόπλευρος β. μονολιθικός γ. μονοκόμματος

9. μονήρης α. μοναδικός β. μοναχικός γ. μόνιμος

23. Υποθέστε πως κάποιος φίλος σας σας κατηγορεί ότι δεν έχετε άποψη για τα διαδραματιζόμενα στη δημόσια ζωή της χώρας μας. Εσείς, φυσικά, διαφωνείτε. Χρησιμοποιήστε σε ένα σύντομο κείμενο τα παρακάτω συνώνυμα, για να διατυπώσετε ευκρινώς τη στάση σας απέναντι σε όσα θετικά ή αρνητικά συμβαίνουν, κατά τη γνώμη σας, στη χώρα μας.

• επιδοκιμάζω, εγκρίνω, αποδέχομαι, επικροτώ • αποδοκιμάζω, επικρίνω, καυτηριάζω, στηλιτεύω

24. Υποθέστε ότι με μια μεγάλη παρέα φίλων σας παρακολουθείτε μια μουσική συναυλία που δίνεται από ένα νεανικό συγκρότημα, το οποίο έχει φανατικούς φίλους αλλά και επικριτές. Μετά τη συναυλία οι εντυπώσεις και τα συναισθήματα είναι ποικίλα. Χρησιμοποιήστε μερικά από τα παρακάτω συνώνυμα, για να γράψετε μία παράγραφο στην οποία θα περιγράφετε τα ανάμεικτα συναισθήματα της παρέας σας.

• ευχαρίστηση, χαρά, ικανοποίηση, αγαλλίαση, τέρψη • δυσαρέσκεια, απαρέσκεια, δυσανασχέτηση, αηδία, αποστροφή

25. Υπάρχουν στη γλώσσα μας αρκετές συγγενικές λέξεις ή φράσεις που συγχέονται ως προς τη σημασία. Σας δίνονται σχολιασμένες μερικές από αυτές. Να εντάξετε την καθεμία σε μία περίοδο λόγου.

1. πλεονέκτημα: (για πράγματα) προτέρημα : (για πρόσωπα)

2. συμβαίνοντα: όσα γίνονται τυχαία τεκταινόμενα: όσα γίνονται με μεθόδευση

3. διαβόητος/περιβόητος: (μόνο για πρόσωπα) αυτός που έχει κακή φήμη διάσημος: (μόνο για πρόσωπα) αυτός που έχει καλή φήμη περίφημος: (για πρόσωπα και για πράγματα)· όταν χρησιμοποιείται για πρόσωπα, έχει μερικές φορές ειρωνική χροιά.

4. ευπαρουσίαστος: εμφανίσιμος ευπρόσωπος: αξιοπρεπής, ευπρεπής, αυτός που κάνει καλή εντύπωση

5. αναγνωρίζω: (θετική σημασία) καταλογίζω: (αρνητική σημασία)

6. εξαιτίας: (αρνητική σημασία) χάρη σε: (θετική σημασία)

7. προξενώ: (αρνητική σημασία) προκαλώ: (θετική ή αρνητική ή ουδέτερη σημασία) π.χ. θαυμασμό, προβλήματα, οργή, αίσθηση, εντύπωση κτλ.

8. αιτιολογώ: τεκμηριώνω, εξηγώ δικαιολογώ: δίνω δίκιο σε κάποιον

9. επισύρω: (αρνητική σημασία) προσελκύω: (θετική σημασία)