11.1 Η διοίκηση του Κράτους

πίνακας 11.1 Η διοίκηση του κράτους

Η διοίκηση του κράτους ασκείται άλλοτε απ' ευθείας από τα όργανα του Κράτους (π.χ. Υπουργεία, Δημόσιες Υπηρεσίας) και άλλοτε από τα όργανα διαφόρων αυτοδιοικούμενων Οργανισμών (π.χ. Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης, Πανεπιστήμια) τα οποία ασκούν εξουσία που τους παραχώρησε το κράτος. Στην πρώτη περίπτωση γίνεται λόγος για κρατική διοίκηση και στη δεύτερη για αυτοδιοίκηση.

φωτ.11.1 Οι 13 Περιφέρειες τον ελληνικού κράτους. Πηγή Υπ. Εσωτερικών (www.ypes.gr). Από τις ιστοσελίδες του Υπουργείου Εσωτερικών να αναζητήσετε τις Περιφέρειες (Κρατική Διοίκηση), τις Νομαρχίες και τους Δήμους (Α' και Β' Βαθμός Αυτοδιοίκησης) της ελληνικής επικράτειας.

Α. Κρατική Διοίκηση: Σύμφωνα με το Σύνταγμα η διοίκηση στη χώρα μας ασκείται με το αποκεντρωτικό σύστημα. Αυτό σημαίνει ότι η άσκηση της δημόσιας διοίκησης δε γίνεται μόνο από τα κεντρικά κρατικά όργανα αλλά και από τα περιφερειακά. Συγκεκριμένα:

Κεντρικά κρατικά όργανα είναι τα Υπουργεία, επικεφαλής των οποίων είναι οι Υπουργοί και οι Υφυπουργοί. Ο κάθε Υπουργός μαζί με τον Πρωθυπουργό διορίζουν το Γενικό Γραμματέα του Υπουργείου που προΐσταται όλων των υπαλλήλων. Οι Υπηρεσίες των Υπουργείων οργανώνονται σε Γενικές Διευθύνσεις. Κάθε γενική διεύθυνση αποτελείται από επιμέρους διευθύνσεις και κάθε διεύθυνση χωρίζεται σε περισσότερα τμήματα, π.χ. στο Υπουργείο Παιδείας ανήκει η Γενική Διεύθυνση Σπουδών Α’ Βάθμιας και Β' Βάθμιας Εκπαίδευσης. Μια από τις επιμέρους Διευθύνσεις της είναι η Διεύθυνση Ειδικής Αγωγής στην οποία, ανήκει το τμήμα Διδακτικών Βιβλίων, Μέσων Διδασκαλίας και εξοπλισμού Ειδικής Αγωγής.

• Περιφερειακά όργανα σήμερα είναι οι Περιφέρειες. Η χώρα διαιρείται σε 13 Περιφέρειες, επικεφαλής κάθε Περιφέρειας είναι ο Περιφερειάρχης, ο οποίος διορίζεται από την Κυβέρνηση.

Η Περιφέρεια έχει αρμοδιότητα για το σχεδιασμό, προγραμματισμό, συντονισμό και εφαρμογή της κυβερνητικής πολιτικής για την ανάπτυξη της συγκεκριμένης περιοχής, π.χ. η εκτέλεση δημοσίων έργων, όπως λιμάνια, αεροδρόμια στο νομό Έβρου, ανήκουν στην περιφέρεια Θράκης γιατί αφορούν την ανάπτυξη της. Τα περιφερειακά όργανα εποπτεύονται και ελέγχονται από τα Κεντρικά Κρατικά Όργανα (Υπουργεία).

Β. Αυτοδιοίκηση: Το Σύνταγμά μας προβλέπει τη δημιουργία νομικών προσώπων* τα οποία ασκούν δημόσια εξουσία (Δήμοι, Κοινότητες, Πανεπιστήμια). Αυτός ο τρόπος οργάνωσης ονομάζεται αυτοδιοίκηση.

Το κράτος δημιουργεί αυτά τα νομικά πρόσωπα και τους παρέχει εξουσία, επειδή κυριαρχεί η αντίληψη ότι με αυτό τον τρόπο μπορεί να μειωθεί το χάσμα ανάμεσα στον πολίτη και την εξουσία, να δημιουργηθούν ευκαιρίες ενεργητικής συμμετοχής του πολίτη στα κοινά και να ενδυναμωθεί το αίσθημα της ευθύνης και του καθήκοντος απέναντι στην κοινωνία.

Το Σύνταγμά μας προβλέπει το θεσμό της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Δήμοι Κοινότητες Νομαρχίες) και το θεσμό της Αυτοδιοίκησης που αφορά το Άγιο Όρος και τα Πανεπιστήμια (ΑΕΙ).

φωτ. 11.2 Επιχειρήσεις Κοινής Ωφέλειας. Το κράτος αλλά και η τοπική αυτοδιοίκηση έχουν δημιουργήσει δημόσιες και δημοτικές επιχειρήσεις οι οποίες λειτουργούν ως ιδιωτικές επιχειρήσεις με κρατικό έλεγχο (π.χ. ΔΕΗ, ΕΥΔΑΠ, Δημοτική Επιχείρηση Έργων και Ανάπτυξης Δήμου Ν. Ιωνίας). Οι λόγοι δημιουργίας αυτών των επιχειρήσεων είναι η παροχή φτηνών αγαθών πρώτης ανάγκης στους πολίτες, η καταπολέμηση της ανεργίας, η περιφερειακή ανάπτυξη.

φωτ. 11.3 Λογότυπο Ανώτατου Συμβουλίου Επιλογής Προσωπικού (www.asep.gr). Στη χώρα μας λειτουργούν κάποια όργανα, ως ανεξάρτητες από το κράτος διοικητικές αρχές. Τα όργανα αυτά ασχολούνται κυρίως με την προστασία των δικαιωμάτων του πολίτη. Τέτοιες αρχές είναι ο Συνήγορος του Πολίτη, στον οποίο ανήκει και ο Συνήγορος για τα δικαιώματα του παιδιού, η Αρχή της Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, το Ανώτατο Συμβούλιο Επιλογής Προσωπικού (ΑΣΕΠ), ο Τραπεζικός Μεσολαβητής κ.ά.

*Νομικά Πρόσωπα: ενώσεις προσώπων που εξυπηρετούν ένα ορισμένο σκοπό και αναγνωρίζονται από το νόμο ως πρόσωπα, με δικαιώματα και υποχρεώσεις

φωτ. 11.4 Η ίδρυση από τον Καποδίστρια του Πανελληνίου Συμβουλευτικού Σώματος. Τοιχογραφία από τη Βουλή «Είτε με τις αρχαιότητες, είτε με Ορθοδοξία, των Ελλήνων οι κοινότητες φτιάχνουν άλλο γαλαξία» Δίον. Σαββόπουλος. Ο πρώτος νόμος «Περί σχηματισμού και διαιρέσεως των Δήμων», στην ιστορία τον ελληνικού κράτους, ψηφίστηκε το Δεκέμβριο του 1833 και τον Οκτώβριο του 1834, σχηματίστηκε ο Δήμος Αθηναίων. Μέχρι να φτάσουμε στην τελευταία οργάνωση του συστήματος αυτοδιοίκησης «Καποδίστριας» που ισχύει σήμερα, πέρασαν περίπου 170 χρόνια. Η Τοπική όμως Αυτοδιοίκηση έχει τις ρίζες της στο Βυζάντιο. Στην τουρκοκρατία οι κοινότητες είχαν κυρίως την ευθύνη της είσπραξης των φόρων του Σουλτάνου. Στη συνέχεια δημιουργήθηκε ένας υψηλός βαθμός αυτοδιοίκησης (Μαδεμοχώρια στη Χαλκιδική, Ζαγόρι, χωριά Πηλίου και Αμπελακίων) που βοήθησε κατά πολύ στην αφύπνιση της εθνικής συνείδησης και στην Επανάσταση του 1821. Από το βιβλίο της Ιστορίας, να αντλήσετε πληροφορίες για τη δράση των κοινοτήτων στην Τουρκοκρατία και το Νεοελληνικό κράτος.