"Institute of Educational Policy" Books

Search

Go
Show

Η αρχιτεκτονική.

Ήταν η τέχνη με την οποία ασχολήθηκαν περισσότερο οι Ρωμαίοι. Ιδιαίτερα από την εποχή του Αυγούστου, η εξέλιξη της ήταν μεγάλη. Εξυπηρέτησε περισσότερο απ' οποιαδήποτε άλλη μορφή τέχνης το μεγαλείο της Ρώμης και διευκόλυνε παράλληλα τη ζωή των υπηκόων της.

8. Η ρωμαϊκή αρχιτεκτονική Στην αρχιτεκτονική η συνάντηση Ελλάδας και Ιταλίας παρήγε μια νέα ρωμαλέα παράδοση. Μεταξύ των προϊόντων ήταν νέοι τύποι κτηρίων: τα αστικά σπίτια των ευκατάστατων Ρωμαίων τα οποία συνδύαζαν το ιταλικό atrium1 με το ελληνιστικό περιστύλιο· η βασιλική, ένα διοικητικό κτήριο το οποίο προφανώς καταγόταν από την ελληνική στοά και ο ρωμαϊκός ναός. Ο τελευταίος κληρονόμησε ιταλικά χαρακτηριστικά, δηλαδή ένα υψηλό βάθρο και μια ισχυρή έμφαση στην πρόσοψη (πολύ περισσότερο τονισμένη απ' ό,τι στην ανατολή)· συνήθως δεν υπήρχε άλλη είσοδος εκτός από το μνημειακό κλιμακοστάσιο το οποίο οδηγούσε στην πρόσοψη, αλλά η διακοσμητική λεπτομέρεια και ειδικά η χρήση των κορινθιακών κιόνων είχε εισαχθεί από τον ελληνικό κόσμο· και μόλις άρχισαν να λειτουργούν τα ιταλικά λατομεία στο Luni το τρίτο τέταρτο του τελευταίου αιώνα π.Χ., το μάρμαρο κατέστη το σύνηθες οικοδομικό υλικό, όπως είχε συμβεί (όπου ήταν δυνατόν) στους ελληνικούς ναούς. Το τελευταίο βήμα με ιδιαίτερη σημασία στην εξέλιξη του ναού ήταν η δημιουργία του ώριμου κορινθιακού θριγκού, συμπληρωμένου με σταγόνες στην κάτω εσοχή της κορνίζας· αυτό συνέβη την εποχή της δεύτερης τριανδρίας και θα έπρεπε ίσως να πιστωθεί στον άγνωστο αρχιτέκτονα του ναού της Γενέτειρας Αφροδίτης στην αγορά του Ιουλίου Καίσαρα. Σημαντικότερη όμως από τις καθαρά μορφικές αλλαγές ήταν η εμφάνιση στην Ιταλία μιας νέας τεχνικής: της κατασκευής με σκυροκονίαμα. Άρχισε να εμφανίζεται στον ύστερο τρίτο αιώνα και ίσως προέκυψε από οικοδομικό πειραματισμό με το pise (συμπιεσμένο πηλό) του είδους που χρησιμοποιούνταν μέχρι πρότινος στην Αφρική από τους Καρχηδόνιους. 1. atrium: αίθριο, αυλή Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, ό.π., σ. 603.

Η ρωμαϊκή αρχιτεκτονική χαρακτηρίζεται από τα ακόλουθα στοιχεία: - Τελειοποίηση των οικοδομικών υλικών. Ανακάλυψαν ένα μείγμα από ασβέστη, άμμο, χαλίκια ή μικρά σπασμένα κεραμίδια, ιδιαίτερα ανθεκτικό. Το χρησιμοποιούσαν για γέμισμα των τοίχων, οι οποίοι εξωτερικά ήταν πλιθόκτιστοι ή λιθόκτιστοι. Στη συνέχεια την επιφάνεια των τοίχων την κάλυπταν με ασβεστοκονίαμα ή με πλάκες μαρμάρου. - Τάση προς το μνημειακό - Προτίμηση στα καμπυλόγραμμα αρχιτεκτονικά στοιχεία - τόξο, καμάρα, σφαιρικός θόλος -σε αντίθεση με την ελληνική αρχιτεκτονική που χρησιμοποίησε τις ευθείες και σπάνια τις καμπύλες στην κατασκευή των μνημείων. - Κυριαρχία του κορινθιακού ρυθμού. Οι Ρωμαίοι αρχιτέκτονες από τους ελληνικούς ρυθμούς χρησιμοποίησαν ιδιαίτερα τον κορινθιακό. Στους αυτοκρατορικούς χρόνους προχώρησαν στη διαμόρφωση ενός νέου τύπου κιονόκρανου. Επρόκειτο για μια σύνθετη μορφή του κορινθιακού, που συνδύαζε τα παλαιά στοιχεία, δηλαδή τον κάλαθο και τα φύλλα της ακάνθου, με τις έλικες του ιωνικού κιονόκρανου στο επάνω μέρος. Παραλλαγή αυτού του τύπου ήταν η αντικατάσταση των ελίκων με φύλλα φοίνικα. Η οικονομική ανάπτυξη επέτρεψε στους αυτοκράτορες να κατασκευάσουν μεγάλο αριθμό έργων σε όλη την αυτοκρατορία. Οι Αντωνίνοι φρόντισαν ιδιαίτερα για την κατασκευή έργων κοινής ωφέλειας στις επαρχίες, όπως γέφυρες, υδραγωγεία, αγορές, θέρμες, νυμφαία, ωδεία, βιβλιοθήκες. Από τα μνημεία που οικοδομήθηκαν στη Ρώμη τα σπουδαιότερα ήταν: - Το Πάνθεον, μεγάλο κυλινδρικού σχήματος οικοδόμημα με θόλο. Ήταν ναός που κατασκευάστηκε από τον Αδριανό σε αντικατάσταση πρωιμότερου ναού της εποχής του Αυγούστου. - Το Κολοσσαίο, αμφιθέατρο που χωρούσε μέχρι πενήντα χιλιάδες θεατές. Η κατασκευή του άρχισε από το Βεσπασιανό και ολοκληρώθηκε από τους άμεσους διαδόχους του. - Οι αγορές του Αυγούστου (Forum Augusti), του Βεσπασιανού, του Δομιτιανού και του Νέρβα, οι οποίες αποτελούσαν ενιαίο οικοδομικό συγκρότημα. Σ' αυτό αργότερα προστέθηκε ένα τετράγωνο κτίσμα με πολλά δωμάτια. Η καινούργια προσθήκη ήταν η αγορά του Τραϊανού (Forum Trajani).

Ναός της Fortuna Primigenia στην Πραινέστη (περ. 80 π.Χ.). Τυπικός ρωμαϊκός ναός.

Κατά τους αυτοκρατορικούς χρόνους κατασκευάστηκαν σπουδαία έργα και στην Ελλάδα: - Ο ναός του Ολυμπίου Α ιός στην Αθήνα, του οποίου η κατασκευή είχε ξεκινήσει την εποχή του Πεισιστράτου (6ος αι. π.Χ.) αλλά αποπερατώθηκε από τον Αδριανό. - Η πύλη του Αδριανού, η οποία στήθηκε από τους Αθηναίους προς τιμή του αυτοκράτορα, όταν ήρθε να εγκαινιάσει το ναό του Ολυμπίου Διός. Πρόκειται, στην πραγματικότητα, για μια θριαμβική αψίδα. - Το Ωδείο στις νότιες παρυφές της Ακρόπολης, προσφορά του πλούσιου Αθηναίου Ηρώδη Αττικού. Ήταν έργο των χρόνων του Αδριανού (2ος αι. μ.Χ.), κατασκευασμένο σε σχήμα στεγασμένου ρωμαϊκού θεάτρου. - Η Βιβλιοθήκη στην Αθήνα, προσφορά του αυτοκράτορα Αδριανού. - Η Ροτόντα στη Θεσσαλονίκη. Ήταν αρχικά μαυσωλείο. Αποτελούσε μέρος ευρύτερου οικοδομικού συγκροτήματος, τα υπόλοιπα τμήματα του οποίου ήταν ένα ανάκτορο και η αψίδα του Γαλάριου. Οικοδομήθηκε στις αρχές του 4ου αι. μ.Χ. και αργότερα μετατράπηκε σε εκκλησία του Αγίου Γεωργίου.

Το εσωτερικό τον Πανθέου στη Ρώμη (περ. 118-128 μ.Χ.)

Το Κολοσσαίο αμφιθέατρο στη Ρώμη (περ. 70-82 μ.Χ.)