Ασκήσεις

1. Από τη μυθολογία υπάρχουν πολλές λέξεις που έφτασαν ως εμάς και χρησιμοποιούνται σήμερα με μεταφορική σημασία. Σας δίνονται μερικές τέτοιες λέξεις με την αρχική τους σημασία. Να τις χρησιμοποιήσετε μεταφορικά.

• Νέμεση: θεότητα, προσωποποίηση της Θείας Δίκης, τιμωρός κάθε ανομίας • Πανάκεια: κόρη του Ασκληπιού, η οποία γιάτρευε όλες τις ασθένειες με βότανα • Συμπληγάδες: ήταν δύο σκόπελοι στην είσοδο της Μαύρης Θάλασσας, που συγκρούονταν αδιάκοπα και εμπόδιζαν τα πλοία να βγουν από το Βόσπορο • Τραγέλαφος: ζώο μυθικό με κορμί τράγου και ελαφιού • Χίμαιρα: μυθικό τέρας με κεφάλι λιονταριού, σώμα κατσίκας και ουρά δράκοντα, που σκότωσε ο Βελλεροφόντης • Νάρκισσος: περίφημος για την ομορφιά του νέος, που ερωτεύτηκε τον εαυτό του, όταν είδε τη μορφή του να καθρεφτίζεται μέσα σ' ένα ρυάκι • Λαβύρινθος: το θρυλικό παλάτι του Μίνωα στην Κνωσό, με τα αναρίθμητα δωμάτια και τους πολλούς διαδρόμους, από το οποίο η έξοδος ήταν σχεδόν αδύνατη

Να σχηματίσετε περιόδους λόγου όπου να χρησιμοποιείται μεταφορικά το καθένα από τα παρακάτω κύρια ονόματα της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας και ιστορίας.

• Σίσυφος: Βασιλιάς της Κορίνθου, γνωστός για τη σκληρότητά του. Καταδικάστηκε από τους θεούς να ανεβάζει σε ψηλό βουνό ένα βράχο, που, πριν φτάσει στην κορυφή, ξανακυλούσε κάτω. Λέγεται για άνθρωπο που κοπιάζει αδιάκοπα αλλά χωρίς αποτέλεσμα. • Σειρήνες: Μυθικά τέρατα, κατά το ήμισυ γυναίκες και κατά το ήμισυ ψάρια, που κατοικούσαν σε απότομους βράχους. Εκεί τραβούσαν με τη μαγεία του τραγουδιού τους τους ναυτικούς και τους σκότωναν. • Πακτωλός: Μικρό ποτάμι κοντά στις Σάρδεις της Λυδίας, που κατέβαζε και χρυσάφι με την άμμο του. Μεταφορικά εννοούμε το μεγάλο πλούτο. • Καιάδας: Βάραθρο στη Σπάρτη, όπου έριχναν τα μωρά που δε γεννιούνταν γερά. Λέγεται στις περιπτώσεις μεγάλης αδιαφορίας για τους αδυνάτους. • Κασσάνδρα: Κόρη του Πριάμου και της Εκάβης, που είχε το χάρισμα να προφητεύει. Λέγεται μεταφορικά για όσους προβλέπουν ότι θα γίνει κάτι κακό, μα που κανείς δεν ακούει τις συστάσεις τους. • Κέρβερος: Άγριος σκύλος με τρία κεφάλια, που ήταν θυρωρός στον Άδη. Λέγεται για φύλακα πολύ αυστηρό. • Στέντορας, φωνή Στέντορα ή στεντόρεια: Από τον ήρωα της Ιλιάδας Στέντορα που, όπως λέει ο Όμηρος, φώναζε όσο πενήντα άντρες μαζί. Λέγεται για κάποιον που έχει πολύ δυνατή φωνή.

3. Τις ακόλουθες φράσεις από τη μυθολογία να τις εντάξετε σε ένα κατάλληλο γλωσσικό περιβάλλον, χρησιμοποιώντας τες μεταφορικά.

1. άθλος του Ηρακλή 2. γόρδιος δεσμός 3. κόπρος του Αυγείου 4. λερναία ύδρα 5. μίτος της Αριάδνης 6. κλίνη του Προκρούστη 7. από τη Σκύλλα στη Χάρυβδη

4. Ποιον άνθρωπο ή ανθρώπους χαρακτηρίζουμε:

1. Άτλαντα 2. Γίγαντα 3. Γοργόνα 4. Διόσκουρους 5. Μέγαιρα 6. Πρωτέα 7. Σάτυρο 8. Σειρήνα 9. Σίβυλλα 10. Σφίγγα

5. Να εντάξετε καθεμιά από τις παρακάτω φράσεις που προέρχονται από τα ομηρικά έπη σε μία σύντομη περίοδο λόγου.

1. άνοιξαν οι ασκοί του Αιόλου 2. αχίλλειος πτέρνα 3. δούρειος ίππος 4. ιστός της Πηνελόπης

6. Σε ποιες περιπτώσεις χρησιμοποιούμε τις ακόλουθες φράσεις, που προέρχονται από τα ομηρικά έπη;

1. αιδώς, Αργείοι* 2. έπεα πτερόεντα 3. επί ξυρού ακμής 4. μένεα πνέω 5. παρά θιν' αλός 6. άχθος αρούρης

Θεόδωρος Βρυζάκης (1814/9,-1878). Η παραμυθία , 1847. Λάδι σε μουσαμά (44εκ. Χ 57εκ.).

* Οι φράσεις που αντλούνται από αρχαία κείμενα γράφονται κανονικά σε πολυτονικό σύστημα. Βέβαια, όταν εντάσσονται σε νεοελληνικό κείμενο, μπορεί να γραφούν και σε μονοτονικό.

7. Να συμπληρώσετε τα κενά με μία από τις αρχαίες φράσεις που υπάρχουν στο πλαίσιο.

χρυσόμαλλον δέρας κτήμα ες αεί κροκοδείλια δάκρυα περί ανέμων και υδάτων κατόπιν εορτής κύκνειον άσμα πάτα ρει καινά δαιμόνια μέλας ζωμός μήλον της Έριδος

1. Παρόλο που έμεινε πολλά χρόνια στην ξενιτιά γύρισε πίσω φτωχός. Όταν ξενιτευόταν, πίστευε πως θα γυρίσει φέρνοντας μαζί του το……………………………….. . 2. Το συνηθίζει κατά την ώρα της δουλειάς να αρχίζει ατέλειωτες κουβέντες……………………………….. . 3. Φτάσαμε τελικά στο γάμο…………………………………, μια ώρα αφού είχε τελειώσει. 4. Ο τρόπος που έζησε και που αντίκρισε στο τέλος το θάνατο ο Σωκράτης έμεινε για την ανθρωπότητα ……………………. . 5. Ιδέες σβήνουν και νέες ιδέες γεννιούνται· …………………………………………. Μέσα όμως στην αδιάκοπη αλλαγή ένα μένει σταθερό: ο έρωτας του ανθρώπου για το αγαθό. 6. Ο "Οιδίπους επί Κολωνώ", γραμμένος από το Σοφοκλή στα τελευταία χρόνια της ζωής του, θεωρείται το……………………….του. 7. Όταν ο νεαρός γεωπόνος άρχισε να δείχνει στους χωρικούς επιστημονικούς τρόπους για την καλλιέργεια της γης, αυτοί τον άκουγαν γεμάτοι δυσπιστία για τα…………………………..που ζητούσε να φέρει στο χωριό τους. 8. Ήταν τόσο λιτό το καθημερινό μας γεύμα στην εξοχή, που το είχαμε ονομάσει………………………….. . 9. Ο Όμηρος ήταν στην αρχαιότητα το……………………………………………..ανάμεσα σε επτά πόλεις. 10. Προσπάθησε να μας κάνει να τον λυπηθούμε με………………………….. .

8. Παροιμιακές φράσεις είναι λεκτικές δομές, οι οποίες κρύβουν διάφορες αλήθειες σχετικές με την κοινωνική, τη θρησκευτική, την πολιτική κτλ. ζωή του ανθρώπου. Οι φράσεις αυτές ειπώθηκαν κατά το παρελθόν (απώτερο ή εγγύτερο) από το λαό ή τους σοφούς. Λέγονται όμως και σήμερα σε ανάλογες περιστάσεις με αυτές που τις γέννησαν. Μπορείτε να πείτε σε ποιες περιστάσεις χρησιμοποιούνται οι ακόλουθες αρχαίες φράσεις;

1. ο τρώσας και ιάσεται 2. επί παντός του επιστητού 3. μέτρον άριστον 4. φοβού τους Δαναούς και δώρα φέροντας 5. οψόμεθα εις Φιλίππους 6. ες αύριον τα σπουδαία

9. Ποια είναι n σημασία των ακόλουθων αρχαίων παροιμιών ή γνωμικών; Σε ποιες περιπτώσεις χρησιμοποιούνται;

1. Άνθρακες ο θησαυρός. 2. Δυοίν κακοίν προκειμένοιν το μη χείρον βέλτιστον. 3. Δρυός πεσούσης πας ανήρ ξυλεύεται. 4. Καρπόν ων έσπειρας, θερίζεις. 5. Ου παντός πλείν εις Κόρινθον. 6. Σπεύδε βραδέως. 7. Τα εν οίκω μη εν δήμω. 8. Το πεπρωμένον φυγείν αδύνατον. 9. Υπέρ τα εσκαμμένα πηδάν/Υπερέβη τα εσκαμμένα. 10. Τον καπνόν φεύγων εις το πυρ ενέπεσεν.

Ν. Μοσχοβάκης. Σπουδή αγάλματος, 1937. Μολύβι σε χαρτί (1εκ. Χ 33εκ.)

10. Σας δίνονται οι παρακάτω αρχαίες παροιμίες. Να βρείτε παροιμίες της νεοελληνικής γλώσσας που να χρησιμοποιούνται σε παρόμοιες επικοινωνιακές περιστάσεις.

1. Χειρ χείρα νίπτει, δάκτυλος δε δάκτυλον. 2. Πέτραν κοιλαίνει ρανίς ύδατος ενδελεχείη. 3. Μία χελιδών έαρ ου ποιεί. 4. Τα πέρυσι αεί βελτίω. 5. Οίκος φίλος, οίκος άριστος. 6. Ουδείς εαυτώ κακά επίσταται. 7. Τοξεύειν προς ουρανόν. 8. Ο παθών ακριβής εστί τη πείρα διδάσκαλος. 9. Όρος όρει ου μείγνυται. 10. Καρπόν ων έσπειρας θερίζεις.

11. Πολλές παροιμιακές φράσεις που χρησιμοποιούμε και σήμερα, προέρχονται από τους μύθους του Αισώπου. Να συζητήσετε πώς γεννήθηκαν και σε ποιες επικοινωνιακές περιστάσεις χρησιμοποιούνται οι ακόλουθες φράσεις:

1. Ένα αλλά λέοντα. 2. Ιδού η Ρόδος, ιδού και το πήδημα. 3. Ομφακές εισίν. 4. Συν Αθηνά και χείρα κίνει. 5. Ου σύ με λοιδωρείς αλλ' ο τόπος.

Θεόφιλος (1878-19θ4). Ο Φρίξος επί Χρυσομάλλου κριού και η Έλλη (68εκ. Χ 100εκ).

12. Να επινοήσεις μία κατάλληλη επικοινωνιακή περίσταση, για να χρησιμοποιήσεις τις φράσεις:

1. Γαία πυρί μειχθήτω. 2. Διαίρει και βασίλευε. 3. Ένδον σκάπτε. 4. Ερρίφθη ο κύβος. 5. Ουδέν κακόν αμιγές καλού. 6. Ουκ εν τω πολλώ τό ευ. 7. Ουκ άν λάβοις παρά του μη έχοντος. 8. Πενία τέχνας κατεργάζεται. 9. Τα αγαθά κόποις κτώνται. 10. Το δις εξαμαρτείν ουκ ανδρός σοφού.

Γιώργος Γουναρόπουλος (1890-1977). Προμηθέας Δεσμώτης, 1972. Κραγιόνια χρωματιστά σε χάρντμπορντ (80εκ. Χ 100εκ.).

13. Να εντάξετε τις παροιμίες ή τα γνωμικά που ακολουθούν σε ένα γλωσσικό περιβάλλον.

1. Ανάγκα και θεοί πείθονται. 2. Αργία μήτηρ πάσης κακίας. 3. Άρκτου παρούσης τά ίχνη ζητείς. 4. Εξ όνυχος τόν λέοντα. 5. Όμοιος ομοίω αεί πελάζει. 6. Ώδινεν όρος και έτεκε μυν. 7. Ού με πείσεις, κάν με πείσεις. 8. Το λακωνίζειν εστί φιλοσοφείν.

14. Μερικές φράσεις που γεννήθηκαν από ιστορικά ή τοπικά περιστατικά ή που ειπώθηκαν από ιστορικά πρόσωπα χρησιμοποιούνται και σήμερα στο νεοελληνικό λόγο. Να συζητήσετε κάτω από ποιες συνθήκες ειπώθηκαν οι ακόλουθες ιστορικές φράσεις πρώτη φορά και σε ποιες περιπτώσεις τις χρησιμοποιούμε σήμερα.

1. Μολών λαβέ. 2. Ή τάν ή επί τάς. 3. Άνθρωπον ζητώ. 4. Γηράσκω δ' αιεί πολλά διδασκόμενος. 5. Έν οίδα ότι ουδέν οίδα. 6. Εύρηκα! Εύρηκα! 7. Θάλαττα! Θάλαττα! 8. Μηδένα πρό του τέλους μακάριζε. 9. Πάταξον μέν, άκουσον δέ. 10. Μή μου τούς κύκλους τάραττε. Νίκος Εγγονόπουλος

Νίκος Εγγονόπουλος (1910-1986). Ορφέας, 1972. Λάδι σε μουσαμά (55εκ. Χ 46εκ.)

15. Να δώσετε με συντομία το πορτρέτο του ανθρώπου που:

1. παίζει εν ου παικτοΐς 2. σπείρει ζιζάνια 3. ποιείται τήν νήσσαν 4. άγεται και φέρεται 5. λακτίζει προς κέντρα 6. εισάγει καινά δαιμόνια 7. κομίζει γλαύκα ές Αθήνας 8. ανακρούει πρύμναν

16. Οι ακόλουθες φράσεις προέρχονται από την εκκλησιαστική ζωή. Να βρείτε σε ποιες περιστάσεις χρησιμοποιούνται και να προσπαθήσετε να τις εντάξετε σε ένα κατάλληλο γλωσσικό περιβάλλον.

1. Καί έσται η εσχάτη πλάνη χείρων της πρώτης. 2. Θού, Κύριε, φυλακήν τω στόματί μου. 3. Μή γνώτω η αριστερά σου τί ποιεί η δεξιά σου. 4. Νίπτω τάς χείρας μου. 5. Οφθαλμόν αντί οφθαλμού και οδόντα αντί οδόντος.

17. Από τη γλώσσα της Εκκλησίας έχουν μπει στη νεοελληνική πολλές στερεότυπες φράσεις. Μερικές από αυτές έμειναν κατά τη διάρκεια των αιώνων αμετάβλητες. Άλλες συγχρονίστηκαν και άλλες χρησιμοποιούνται με παραλλαγμένη σημασία (π.χ. άρον άρον = γρήγορα και βιαστικά). Χρησιμοποιήστε μέσα σε περιόδους λόγου τις ακόλουθες φράσεις από τη γλώσσα της Εκκλησίας.

1. μη μου άπτου 2. αγρόν ηγόρασε 3. φωνή βοώντος εν τη ερήμω 4. ο έχων ώτα ακούειν ακουέτω 5. εκ βαθέων 6. τα άγια τοις κυσί 7. απολωλός πρόβατον 8. γης Μαδιάμ 9. επί ξύλου κρεμάμενος

Φώτης Κόντογλους (1896;-1965). Βασίλειος ο Μακεδών κοιμώμενος… . Λεπτομέρεια τοιχογραφίας (111εκ. Χ 28μ.).

18. Να βρείτε τι σημαίνουν οι ακόλουθες φράσεις, που προέρχονται από την Παλαιά ή την Καινή Διαθήκη και να τις εντάξετε σε σύντομες περιόδους λόγου.

1. αποδιοπομπαίος τράγος 2. περί πολλά τυρβάζει 3. παρελθέτω απ' εμού το ποτήριον τούτο 4. ως πρόβατον επί σφαγήν 5. μετά φανών καί λαμπάδων 6. ο αναμάρτητος πρώτος τόν λίθον βαλέτω 7. θέτω τόν δάχτυλον επί τόν τύπον τών ήλων 8. άφες αυτοίς, ου γάρ οίδασι τί ποιούσι. 9. ακρογωνιαίος λίθος 10. αντί του μάννα χολήν

Νικόλαος Κουνελάκης (1829-1869). Η ανάσταση της κόρης του Ιαείρου. Λάδι σε μουσαμά(115εκ. Χ 155εκ.).

19. Στις προτάσεις που ακολουθούν χρησιμοποιούνται κάποιες λέξεις ή φράσεις από την εκκλησιαστική γλώσσα. Άλλες από αυτές χρησιμοποιούνται κυριολεκτικά οι περισσότερες όμως χρησιμοποιούνται συνυποδηλωτικά. Να αντικαταστήσετε τη λέξη ή τη φράση που υπογραμμίζεται με μια φράση της νεοελληνικής που να αποδίδει τη σημασία της.

1. Η αστυνομική προανάκριση είχε τελειώσει. Σε λίγο τον έστειλαν με τους κλητήρες στην εισαγγελία, όπου είχαν σταλεί και όλα τα κατασχεμένα. Από τον Άννα στον Καϊάφα , συλλογίστηκε ο κακόμοιρος. 2. Συχνά οι νέοι αρνιούνται όλα όσα είχαν πιστέψει, όλα όσα τους είχαν συγκινήσει και αποζητούν με θέρμη τα καλά και συμφέροντα. 3. Τόσο καιρό δεν τον γνωρίζαμε καλά και γι' αυτό νομίζαμε πως είναι άνθρωπος σοβαρός και με περιεχόμενο. Αυτός όμως είναι κύμβαλον αλαλάζον. 4. Αυτά που λες είναι προφάσεις εν αμαρτίαις· η αλήθεια είναι πως δεν άνοιξες βιβλίο! 5. Πρώτη φορά έβλεπα ανθρώπους να πατούν πάνω στα κάρβουνα και είχα μείνει στήλη άλατος. 6. Όλη του η ζωή ήταν ένας ατέλειωτος γολγοθάς. 7. Οι παροικούντες την Ιερουσαλήμ γνωρίζουν καλά τι συνέβη με την παρέμβαση του Προέδρου της Δημοκρατίας. 8. Φύγαμε άρον άρον και δεν προφθάσαμε να σας συναντήσουμε.

Σπύρος Παπαλουκάς (1892-1957). Η Βαϊοφόρος. Τοιχογραφία από τον μητροπολιτικό ναό της Άμφισσας.

20. Να συμπληρώσεις τα κενά με μία από τις φράσεις του πλαισίου που προέρχονται από τη γλώσσα της εκκλησίας.

οι παροικούντες την Ιερουσαλήμ μέλι γάλα προφάσεις εν αμαρτίαις πού την κεφαλήν κλίνη αντί πινακίου φακής από τον καιρό του Νώε λίθος επί λίθον μετά φανών και λαμπάδων ανάστα ο Θεός το μεν πνεύμα πρόθυμον, η δε σαρξ ασθενής

1. Ήταν λίγο καιρό μαλωμένοι, μα τα ξανάφτιαξαν και τώρα πάλι είναι…………………….. . 2. Αυτό το πουκάμισο έχει λιώσει πάνω μου. Το έχω ……………………. . 3. Όσο κι αν μου χρειάζονται τα χρήματα, δεν πουλώ το σπίτι μου ……………………. . 4. Όταν πριν από τρία χρόνια ήρθε ο Μητροπολίτης στο χωριό μας, οι χωρικοί βγήκαν και τον υποδέχτηκαν …………………………………… . 5. Τέτοιος φοβερός σεισμός δεν είχε γίνει ποτέ πριν. Δεν έμεινε …………………………………… . 6. Όταν έχασε και τον πατέρα της, απόμεινε ολομόναχη μην έχοντας ……………………. . 7. Μπορείς να λες ό,τι θέλεις, οι δικαιολογίες σου δεν έχουν καμία αξία· είναι ……………………. . 8. Παρακολουθούσε από το κρεβάτι τα κατορθώματα των συντρόφων του και πολύ θα ήθελε να βρισκόταν και αυτός μαζί τους. Όμως…………………………………. . 9. Όπως γνωρίζουν ……………………………….., ο πρωθυπουργός, παρά τη διάψευση του κυβερνητικού εκπροσώπου, θα προβεί σύντομα σε ανασχηματισμό της κυβέρνησης. 10. Μόλις μας ανακοίνωσαν στο σχολείο ότι θα γίνει περίπατος, ξεσπάσαμε όλοι σε φωνές χαράς. Έγινε μέσα στην τάξη το………………………………… .

21. Να συμπληρώσετε τα κενά με την κατάλληλη φράση από αυτές που δίνονται μέσα στο πλαίσιο.

αιχμή του δόρατος ο τελευταίος τροχός της αμάξης λυδία λίθος τα εξ αμάξης βάπτισμα του πυρός ταύρος εν υαλοπωλείω μάνα εξ ουρανού τιτάνιος αγώνας ξένος δάκτυλος φλέγον ζήτημα

1. Βρισκόταν σε δεινή οικονομική κατάσταση· το υπέρογκο χρηματικό ποσόν που κληρονόμησε ανέλπιστα ήταν…………………………..γι' αυτόν. 2. Τις διαδηλώσεις τις υποκίνησε…………………………………… . 3. Άκουσε ……………………………..από το διευθυντή του για την άστοχη ενέργειά του. 4. Ο νεαρός οργισμένος όρμησε μέσα στο γραφείο ως……………………….. . 5. Ο πρωθυπουργός τόνισε πως το πρόγραμμα για την Υγεία αποτελεί………………………… για την κοινωνική μεταρρύθμιση. 6. Η ελευθερία του Τύπου αποτελεί ………………………… της δημοκρατίας. 7. Κατάγεται από πολιτική οικογένεια· ο ίδιος πήρε …………………………στις εκλογές του 1981. 8. Δυστυχώς δεν μπορώ να σε βοηθήσω· είμαι ………………………… στην επιχείρηση. 9. Έκανε……………………………………………..να επανεκλεγεί, αλλά δεν τα κατάφερε. 10. Με τη δολοφονία του διπλωμάτη δημιουργήθηκε …………………………ανάμεσα στις δύο χώρες.

22. Να συμπληρώσετε τα κενά με τα λόγια επιρρήματα που σας δίνονται μέσα στο πλαίσιο.

συλλήβδην, επιτροχάδην, άρδην, φύρδην - μίγδην, απνευστί, αναφανδόν, οκλαδόν, αμαχητί, αυτολεξεί, αυθημερόν

1. Η πόλη παραδόθηκε……………………………… . 2. Ανέβηκε την παλιά πέτρινη σκάλα……………………….. . 3. Επανέλαβε το κείμενο……………………………………. 4. Οι απόψεις του για το ζήτημα που προέκυψε άλλαξαν………………………. . 5. Κατηγορεί όλους……………………………………τους μετόχους. 6. Τάχθηκαν……………………………………εναντίον του αρχηγού τους. 7. Διάβασε το κείμενο………………………………. . 8. Στο δωμάτιό του τα βιβλία του είναι…………………………………… . 9. Τους αρέσει να κάθονται……………………………………μπροστά στο τζάκι και να κουβεντιάζουν. 10. Tο δέμα το λάβαμε…………………………………… .

23. Να αποδώσετε στη σημερινή γλώσσα τις παρακάτω λόγιες φράσεις και να τις εντάξετε σε ένα κατάλληλο γλωσσικό περιβάλλον.

1. εκ περιτροπής 2. κατ' αντιμωλίαν (δίκη) 3. ο μη γένοιτο 4. άκρον άωτον 5. επί θύραις (για κίνδυνο) 6. εν κρύπτω και παραβύστω 7. όπερ έδει δείξαι 8. εξώλης και προώλης 9. επ' αυτοφώρω 10. δια πυρός και σιδήρου 11. εξ οικείων τα βέλη 12. εκ των ων ουκ άνευ 13. από καταβολής κόσμου 14. έτερον εκάτερον

24. Τι σημαίνουν οι λόγιες φράσεις που ακολουθούν;

1. από θέσεως ισχύος 2. από καθέδρας 3. από καιρού εις καιρόν 4. από μηχανής θεός 5. αυτός καθαυτόν 6. μετά βίας 7. ως διά μαγείας 8. ως εκ τούτου 9. εξ απαλών ονύχων 10. εκ παραδρομής 11. εκτός εαυτού 12. εκ του ασφαλούς 13. εκ του μη όντος 14. εκ των ενόντων 15. εκ προοιμίου 16. εν ευθέτω χρόνω 17. εν λευκώ 18. εν ψυχρώ 19. ενώπιος ενωπίω 20. εξ επαφής 21. επί ίσοις όροις 22. επί του προκειμένου 23. κατά κράτος 24. εφ' όρου ζωής 25. κατά το μάλλον ή ήττον 26. μέχρις εσχάτων 27. ο περί ου ο λόγος 28. ούτως ή άλλως

25. Πότε λέμε ότι κάποιος:

1. βλέπει δια της τεθλασμένης 2. δίνει "γην και ύδωρ" 3. διέρρηξε τα ιμάτιά του 4. έγινε πυρ και μανία 5. αίρεται στο ύψος των περιστάσεων 6. εκτοξεύει μύδρους 7. έλαμψε ως διάττων (αστήρ) 8. βρίσκεται μεταξύ δύο πυρών 9. εξ ιδίων κρίνει τα αλλότρια 10. πατάει επί πτωμάτων 11. είναι υπ' ατμόν 12. δεν έχει σώας τας φρένας 13. τείνει κλάδον ελαίας 14. κρούει τον κώδωνα του κινδύνου 15. βρίσκεται μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας 16. παραβιάζει ανοικτάς θύρας 17. τείνει ευήκοον ους 18. τηρεί σιγήν ιχθύος

26. Προσπαθήστε να αποδώσετε τη σημασία των υπογραμμισμένων λόγιων φράσεων, χρησιμοποιώντας ισοδύναμες λέξεις ή φράσεις της κοινής νεοελληνικής.

1. Ενώ τους έπεισε να αναλάβουν την υπόθεση, τη δύσκολη στιγμή ελαφρά τη καρδία τους εγκατέλειψε, για να αποφύγει να αναλάβει τις ευθύνες του. 2. Είναι απορίας άξιο πώς κατόρθωσε αβρόχοις ποσί να επιτύχει στις εξετάσεις για την εισαγωγή στις Ανώτατες Σχολές. 3. Πρέπει να αναλάβεις πάση θυσία τα ηνία της επιχείρησης, για να πραγματοποιήσεις τους στόχους σου. 4. Ο έμπειρος αστυνομικός εν ριπή οφθαλμού αφόπλισε και ακινητοποίησε τον επίδοξο ληστή. 5. Ανέλαβε να μεσολαβήσει οικεία βουλήσει, για να λυθεί η παρεξήγηση μεταξύ τους, αν και ήξερε εκ των προτέρων ότι η προσπάθειά του θα ήταν δύσκολη. 6. Η χώρα μας επιδίωξε να τεθούν όλα τα θέματα επί τάπητος και να γίνει συζήτηση εφ' όλης της ύλης, όμως οι υπόλοιπες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης το απέφυγαν. 7. Διέπραξε το ειδεχθές έγκλημα εν βρασμώ ψυχής . 8. θα πεισθώ μόνον αν το δω ιδίοις όμμασι. 9. Ο ρήτορας ανέπτυξε διά μακρών τις απόψεις του. 10. Αυτά τα έξοδα, ειρήσθω εν παρόδω, δε θα βαρύνουν τον προϋπολογισμό του κράτους, αλλά θα καταβληθούν από ιδιώτες. 11. 0 υπουργός εν τη ρύμη του λόγου ομολόγησε τα βαριά λάθη που διέπραξε. 12. Ενεργεί κατά το δοκούν, γι' αυτό και είναι δυσαρεστημένοι οι συνεργάτες του.