Εφημερίδα "Τα Νέα"

Αναζήτηση

Βρες
Εμφάνιση

Κόσμος :: Ανεπτυγμένη είδηση-λόγος

( ξεκαθάρισμα λογαριασμών :: 12-02-2003) 

Ξεκαθάρισμα λογαριασμών

Επτά ερωτήσεις και απαντήσεις για το παρασκήνιο της κόντρας ΝΑΤΟ - Ευρώπης

ΡΟΥΣΣΟΣ ΒΡΑΝΑΣ

Για πρώτη φορά εδώ και 50 χρόνια, το ΝΑΤΟ βυθίζεται σε μια κρίση αξιοπιστίας, ίσως αμετάκλητη, ύστερα από ένα γαλλογερμανικό βέτο σε ένα αμερικανικό αίτημα.

Αβέβαιο μέλλον. Η διάσταση των αμερικανικών και των ευρωπαϊκών απόψεων για το Ιράκ μπορεί να σημάνει το τέλος της Ατλαντικής Συμμαχίας

Μπροστά στο ζήτημα μιας στρατιωτικής επέμβασης στο Ιράκ, η Ευρώπη είναι διαιρεμένη και η Ατλαντική Συμμαχία μοιάζει να έχει εμπλακεί σε ένα ξεκαθάρισμα λογαριασμών με τις Βρυξέλλες.

1. Ποιες χώρες είναι στο ΝΑΤΟ;

Από το 1949, οι ΗΠΑ, η Βρετανία, το Βέλγιο, ο Καναδάς, η Δανία, η Γαλλία, το Λουξεμβούργο, η Ισλανδία, η Ιταλία, η Ολλανδία, η Νορβηγία και η Πορτογαλία. Το 1952 μπήκαν η Ελλάδα και η Τουρκία. Το 1955 η Δυτική Γερμανία και το 1982 η Ισπανία. Με το τέλος του Ψυχρού Πολέμου εντάχθηκαν η Πολωνία, η Ουγγαρία και η Τσεχία. Το 2004 θα μπουν η Εσθονία, η Λετονία, η Λιθουανία, η Σλοβενία, η Σλοβακία, η Βουλγαρία και η Ρουμανία. Η Κροατία, η Αλβανία και η ΠΓΔΜ περιμένουν και αυτές τη σειρά τους.

2. Γιατί ιδρύθηκε το ΝΑΤΟ;

Το 1948, όταν η Βρετανία και η Γαλλία χρειάστηκαν μια ισχυρή άμυνα έναντι της ΕΣΣΔ, οι ΗΠΑ ανέλαβαν ηγετικό ρόλο στην άμυνα της Ευρώπης.

3. Τι έκανε το ΝΑΤΟ;

Η συμμαχία παγίωσε την αμερικανική ισχύ στην Ευρώπη. Τα κράτη-μέλη τέθηκαν κάτω από την αμερικανική αμυντική ομπρέλα. Το βασικότερο άρθρο του Βορειοατλαντικού Συμφώνου, το άρθρο 5, προβλέπει ότι αν ένα κράτος-μέλος δεχθεί επίθεση, τα υπόλοιπα θα προστρέξουν να το βοηθήσουν.

4. Ποιος το διευθύνει;

Η Ατλαντική Συμμαχία διοικείται από ένα σύστημα συνόδων κορυφής, υπουργικών συναντήσεων και μόνιμων πρεσβευτών. Στον στρατιωτικό μηχανισμό του, οι Αμερικανοί έχουν τον πρώτο ρόλο.

5. Τι άλλαξε μετά τον Ψυχρό Πόλεμο;

Με τη νίκη του επί της ΕΣΣΔ, αυτομάτως εξέλιπε και ο λόγος ύπαρξης του ΝΑΤΟ. Μετά την κατάρρευση του Συμφώνου της Βαρσοβίας, το 1990, η Ατλαντική Συμμαχία καθόρισε ως αποστολή της την περιφρούρηση της ασφάλειας και της δημοκρατίας στις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες. Η επέκταση του ΝΑΤΟ στην Ανατολική Ευρώπη ώθησε τους επικριτές του να υποστηρίξουν ότι αυτός ο ρόλος ανήκει στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Τώρα, υποτίθεται ότι αποστολή της συμμαχίας είναι ο πόλεμος κατά της τρομοκρατίας.

6. Γιατί διαφωνούν οι Ευρωσύμμαχοι;

Δεν είναι η πρώτη φορά. Τριγμούς είχε προκαλέσει και η επέμβαση του ΝΑΤΟ στη Γιουγκοσλαβία. Τώρα, η Γαλλία, η Γερμανία και το Βέλγιο αναζητούν ειρηνική λύση στην κρίση στο Ιράκ, αλλά οι Αμερικανοί υποψιάζονται ότι προσπαθούν να συγκροτήσουν ένα ευρωμπλόκ που - πέρα από τα οικονομικά οφέλη που αναμένει να αποσπάσει από τον αραβικό κόσμο - θα είναι αντίθετο στα αμερικανικά συμφέροντα.

7. Ποιο θα είναι το μέλλον του ΝΑΤΟ;

Ως στρατιωτική συμμαχία είναι μάλλον καταδικασμένη. Μπορεί όμως να εξακολουθήσει να υπάρχει ως πολιτική «λέσχη». Ένα κεντρικό ερώτημα για την Ευρώπη είναι η στάση που θα τηρήσει η Βρετανία. Θα εμπιστευθεί άραγε το μέλλον της στη Γαλλία, τη Γερμανία και το ευρώ ή στη στρατιωτική και οικονομική ισχύ της Αμερικής;

Σε αδιέξοδο και η χθεσινή συνεδρίαση των Συμμάχων

Ύστερα από δύο αναβολές και μία διακοπή, που έγιναν χθες, μέσα σε ένα εικοσιτετράωρο, σήμερα το πρωί πραγματοποιείται, άλλη μια φορά, συνεδρίαση του ΝΑΤΟ, με σκοπό Γαλλία, Γερμανία και Βέλγιο να συμφωνήσουν στην προώθηση προληπτικών μέτρων για την αμυντική θωράκιση της Τουρκίας εν όψει πολέμου εναντίον του Ιράκ. Χθες το πρωί, την ώρα που όλοι οι μόνιμοι αντιπρόσωποι στο ΝΑΤΟ είχαν συγκεντρωθεί, για την τρίτη επείγουσα συνάντησή τους μέσα σε 24 ώρες, ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Τζορτζ Ρόμπερτσον τούς έδιωξε, αναβάλλοντας τη συνάντηση. Όλοι ξαναειδώθηκαν ατύπως κατά το μεσημβρινό φαγητό και τους ανακοινώθηκε ότι θα ξανασυναντιόνταν στις 5.30 το απόγευμα. Στη συνέχεια, όμως, υπήρξε αναβολή για τις 7.00 το απόγευμα, μετά τις άκαρπες προσπάθειες του γενικού γραμματέα λόρδου Ρόμπερτσον να πείσει τη Γαλλία, τη Γερμανία και το Βέλγιο να άρουν το βέτο στον προληπτικό σχεδιασμό του πολέμου με το Ιράκ, τον οποίο οι τρεις ευρωπαϊκές χώρες θεωρούν «πρόωρο».

Σε ένα τέταρτο

Και αυτή η συνεδρίαση, όμως, έληξε με αποτυχία, καθώς το αδιέξοδο δεν ήρθη - η συνεδρίαση διεκόπη ύστερα από ένα τέταρτο! Διπλωματικές πηγές αναφέρουν ότι οι τρεις χώρες - που αρνούνται, όπως αναφέρουν, να θέσουν τη Συμμαχία «στη λογική του πολέμου» - απέρριψαν όλες τις συμβιβαστικές προτάσεις του γενικού γραμματέα. Σύμφωνα με πληροφορίες, οι συμβιβαστικές προτάσεις του λόρδου Ρόμπερτσον προέβλεπαν να περιορισθεί το «πακέτο των μέτρων» μόνο σε όσα άμεσα αφορούν την Τουρκία και να αφαιρεθούν όλα τα υπόλοιπα που σχετίζονται με τον γενικό σχεδιασμό του πολέμου στο Ιράκ, αλλά η απάντηση των τριών χωρών ήταν πάλι αρνητική, καταδεικνύοντας ότι το πρόβλημα είναι πολιτικό και εστιάζεται στη σύνδεση των διεργασιών στο ΝΑΤΟ με τις εξελίξεις στο Συμβούλιο Ασφαλείας.

Οι Αμερικανοί, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, θεωρούν «απαράδεκτη» τη σύνδεση του ΝΑΤΟ με τις διαδικασίες στον ΟΗΕ, ενώ οι τρεις χώρες εμμένουν ότι «σήμερα δεν υπάρχει απειλή κατά της Τουρκίας», επαναλαμβάνοντας την αλληλεγγύη τους προς την Άγκυρα και τον σεβασμό τους στην ιδρυτική συνθήκη του ΝΑΤΟ - που προβλέπει συνδρομή σε όσους εταίρους απειλούνται σε επίπεδο ασφάλειας ή εδαφικής ακεραιότητας.

Απίθανη η προσέγγιση

Αν και ο γενικός γραμματέας Τζορτζ Ρόμπερτσον δήλωσε ότι άτυπες διαβουλεύσεις μεταξύ των μερών θα συνεχιστούν «όλη τη νύχτα», πηγές του ΝΑΤΟ δεν θεωρούσαν πιθανή μία προσέγγιση των δύο πλευρών, εκτιμώντας ότι δεν αναμένεται απεμπλοκή στο ΝΑΤΟ, τουλάχιστον πριν από τη σύγκληση του Συμβουλίου Ασφαλείας την προσεχή Παρασκευή 14 του μηνός, ενώ δεν απέκλειαν επίσης το ενδεχόμενο να αποφασίσουν, τελικά, μονομερώς οι ΗΠΑ τον πόλεμο στο Ιράκ με όσες χώρες συμπαρατάσσονται μαζί τους.

Η ιστορία της Συμμαχίας

* ΑΠΡΙΛΙΟΣ 1949: Δώδεκα χώρες υπογράφουν την ιδρυτική συνθήκη του ΝΑΤΟ, δέκα ευρωπαϊκές, οι ΗΠΑ και ο Καναδάς. * 1966: Ο στρατηγός Ντε Γκωλ αποσύρει τις γαλλικές δυνάμεις από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ, σε μια προσπάθεια απεξάρτησης από τις ΗΠΑ. * 1994: Οι σχέσεις ανάμεσα στη Μόσχα και το ΝΑΤΟ ρυθμίζονται από τη «Συνεργασία για την Ειρήνη». * 1995: Αεροπορικός βομβαρδισμός των Σέρβων της Βοσνίας. * 1999: Η Συμμαχία διευρύνεται προς Ανατολάς και χτυπάει τη Γιουγκοσλαβία με τις ευλογίες του ΟΗΕ. * ΜΑΪΟΣ 2002: Οι υπουργοί Εξωτερικών του ΝΑΤΟ και η Ρωσία υπογράφουν στο Ρέικιαβικ συμφωνία για τον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας. * ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2002: Στη Σύνοδο Κορυφής της Πράγας, άλλες επτά χώρες, που είναι είτε νεοσύστατες είτε ανήκαν στο Σύμφωνο της Βαρσοβίας, προσκαλούνται να ενταχθούν στην Ατλαντική Συμμαχία.