Σπίνοι δράκουλες και χελώνες γίγαντες στον τόπο όπου γεννήθηκε η θεωρία της εξέλιξης

Τα νησιά του Δαρβίνου

Αυστηρά μέτρα για να σωθούν σπάνια είδη στα Γκαλάπαγκος

ΡΕΝΑ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

Ο συνωστισμός στα δύο αεροδρόμια των νησιών είναι πρωτοφανής. Ο έλεγχος αυστηρότατος, εξονυχιστικός. Λόγοι ασφαλείας τον επέβαλαν, όχι για την αποφυγή κάποιας τρομοκρατικής επίθεσης, αλλά μιας οικολογικής καταστροφής.

Νησιά Γκαλάπαγκος. Πουλιά, ερπετά, ζώα της θάλασσας, κυκλοφορούν χωρίς κανέναν ενδοιασμό κοντά σε στρατιές ανθρώπων

Η όλη διαδικασία επαναλαμβάνεται κατά την άφιξη. "Υπάρχει μια πραγματική απειλή από είδη που εισβάλλουν από ξένες χώρες" λέει ο Φερνάντο Εσπινόζα, διευθυντής του σταθμού του Δαρβίνου, στα νησιά Γκαλάπαγκος. Πέντε εκατομμύρια δολάρια υποσχέθηκε η κυβέρνηση για τον εκσυγχρονισμό των συστημάτων υγειονομικού καθαρισμού. Σε αυτά έχουν εναποθέσει τις ελπίδες τους οι τοπικοί αξιωματούχοι για την προστασία τους από τα "ξένα είδη": γάτες και σκύλους, έντομα που φτάνουν με τα φορτία τροφίμων ή τις αποσκευές, αλλά και φυτά, που μπορεί να κολλήσουν στους τροχούς του αεροπλάνου ή στα υποδήματα των ταξιδιωτών. Το κουνούπι που μεταφέρει πυρετό είναι πηγή ιδιαίτερης ανησυχίας, το ίδιο και το περίεργο σκαθάρι που εντόπισαν τα τελευταία χρόνια.

Πρωτοεμφανίστηκε στα νησιά το 1982 και δείχνει ιδιαίτερη αδυναμία στα φυτά και τους θάμνους που παρέχουν τροφή και καταφύγιο στα αυτόχθονα πουλιά και έντομα.

Η επιμόρφωση. "Για να κερδίσουμε αυτήν τη μάχη, πρέπει να πείσουμε τον κόσμο που ζει εδώ να συνεργαστεί με μας" λέει η Πάολα Ντίαζ, βοηθός στο Ίδρυμα Δαρβίνου, που χρηματοδοτείται από την κυβέρνηση και από ιδιώτες. Η επιμόρφωση του λαού είναι ζωτικής σημασίας για την επιβίωση του μοναδικού οικοσυστήματος, επισημαίνουν επιστήμονες που μελετούν την περιοχή. Πριν από 40 χρόνια, ο συνολικός πληθυσμός των νησιών Γκαλάπαγκος στον Ειρηνικό Ωκεανό, δυτικά του Ισημερινού, έφτανε τους 2.000. Ύστερα από το τουριστικό κύμα, όμως, στα τέλη της δεκαετίας του 1960, αυξήθηκε απότομα, κυρίως από κατοίκους του Ισημερινού που είδαν στην περιοχή αυτή μία διέξοδο από τη φτώχεια. Σήμερα, ο πληθυσμός περιορίζεται αυστηρά στους 18.640 κατοίκους και κατοικεί στο 3% της Γης που δεν προσδιορίζεται ως Εθνικό Πάρκο.

Εκεί οι εικόνες καθηλώνουν. Μια καφετιά κουκουβάγια, ζαρωμένη και ακίνητη στην υπήνεμη πλευρά ενός βράχου που καλύφθηκε πρόσφατα από λάβα, κοιτά ατάραχη προς τη θάλασσα, την ώρα που δεκάδες φωτογραφικές μηχανές την απαθανατίζουν ως έργο μιας τέχνης ξεχωριστής, όσο και η φύση. Ακούγονται φωνές. Οι τουρίστες αναζητούν την καλύτερη δυνατή θέα. "Θα πετάξει σε λίγο", λέει ο φυσιογνώστης Ραμίρο Τομάλα, που τους συνοδεύει εκείνο το πρωί. "Είναι ώρα να αναζητήσει την τροφή της". Και είναι μια δήλωση που προκαλεί έκπληξη στους επισκέπτες από τη Βόρεια Αμερική, την Ευρώπη και την Ασία. Κάθε κουκουβάγια που σέβεται τον εαυτό της, σκέφτονται, πετά τη νύχτα.

Ο κίνδυνος. Σύμφωνα με μία πρόσφατη έρευνα, το 62% του συνολικού πληθυσμού των ιγκουάνα σε ένα νησί των Γκαλάπαγκος πέθανε μέσα σε έναν χρόνο

Μόνο που βρίσκονται στα Γκαλάπαγκος. Και αυτό το μέρος της Γης είναι συνώνυμο της έκπληξης.

Εικόνες. Η μοναδική άγρια φύση των νησιών βοήθησε τον Δαρβίνο, πριν από 150 και πλέον χρόνια, να διαμορφώσει τη θεωρία του για την εξέλιξη των ειδών μέσω της φυσικής επιλογής. Σήμερα, η θεωρία αυτή αποτελεί τον θεμέλιο λίθο για την επιστημονική σκέψη που ερευνά τις ρίζες της ζωής. Πουλιά, ερπετά, ζώα της θάλασσας, κυκλοφορούν χωρίς κανέναν ενδοιασμό κοντά σε στρατιές ανθρώπων, λες και σκοπός τους είναι να διαδοθεί το μήνυμα, μέσω των επισκεπτών, σε όλα τα μήκη και πλάτη της Γης, πως εδώ η ζωή είναι αλλιώς.

Τα σπάνια είδη. Στο νησί Ισαμπέλα, το μεγαλύτερο στο Αρχιπέλαγος, όπου ο άνθρωπος πρωτοπάτησε το 1535 - σύμφωνα με τα ιστορικά αρχεία - οι κατσίκες έχουν τροποποιήσει τη διατροφή τους ώστε να περιλαμβάνει αυγά χελώνας. Στο νησί Γουλφ, έχει εμφανιστεί ένας σπίνος Δράκουλας, διαφορετικός από τα 13 είδη του πουλιού (ξεχωρίζουν από το ράμφος τους) που είχε ανακαλύψει ο Δαρβίνος κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του το 1835. Το πουλί αυτό έχει εγκαταλείψει τις διατροφικές συνήθειες που έχουν οι συγγενείς του στα άλλα νησιά, σπόρους ως επί το πλείστον, και πλέον τρέφεται με το… αίμα μεγαλύτερων πουλιών. Τα άλλα της οικογένειας, τα θαλασσοπούλια, προσαρμοσμένα στον δύσκολο ανταγωνισμό για τον επιούσιο, έχουν αναπτύξει μεγαλύτερα μάτια και πλέον ψαρεύουν τη νύχτα. "Και πού αλλού", όπως λέει ο κ. Τομάλα, "μπορείς να βρεις σαύρες που κολυμπούν στη θάλασσα;".

Παρά τα μέτρα ασφαλείας που έχουν ληφθεί ώστε να παραμείνουν αναλλοίωτα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του περιβάλλοντος των "ειρηνικών" νησιών, το 2001 μια πετρελαιοκηλίδα άφησε ανεξίτηλα το σημάδι της στην περιοχή. Τα περισσότερα ζώα δεν επλήγησαν αμέσως. Μια πρόσφατη επιστημονική έρευνα όμως έδειξε ότι το 62% του συνολικού πληθυσμού των ιγκουάνα σε ένα νησί πέθανε μέσα σε ένα χρόνο. Για "κρίσιμες στιγμές" στα Γκαλάπαγκος μιλά μια άλλη έκθεση ειδικών. Ή θα επιβληθούν αυστηρά μέτρα υγειονομικού καθαρισμού και μετανάστευσης ή τα νησιά θα καταλήξουν σε κάτι σαν παιδικές χαρές για τουρίστες.