Πίσω από τα πράγματα

ΜΙΚΕΛΑ ΧΑΡΤΟΥΛΑΡΗ

Τι κάνει ο πρωθυπουργός αργά τη νύχτα στο σπίτι του; Αυτό αναρωτιέται ο ποιητής Γιάννης Κοντός στην «Υποτείνουσα της Σελήνης» (Κέδρος). Την 11η συλλογή του, που πατά στα παλιά γνωστά χνάρια του, βγαλμένα μέσα από τη ζωή και τα πράγματα της καθημερινότητας στην πόλη. Μόνο που ο Κοντός ξέρει να δίνει πνοή περιπέτειας σ' αυτή τη μονοτονία. Βγάζει, λοιπόν ο πρωθυπουργός τις κάλτσες, μάς λέει, «… και είναι σαν να/ απεκδύεται την εξουσία. Κρατά/ σημειώσεις για την επομένη. Πίνει/ μεταλλικό νερό. Κλείνει τα κινητά τηλέφωνα. / Δεν πεινάει. Πονάει το στομάχι του. /…/ Νιώθει ναυτία, λες και πετάει/ με υπερηχητικό αεροπλάνο προς τις ΗΠΑ. / Θα ήθελε να ήταν παιδί - αλλά ας αφήσουμε αυτά - /…/ Πάντα ήθελε την περιπέτεια, αλλά είναι/ σε ένα τέλμα και βουλιάζει. / …/ Φόβος τον καταλαμβάνει για τη μέρα/ που έρχεται. Έχει ένα αδιόρατο τικ/ στο κάτω χείλος, που, όταν είναι μόνος, / γίνεται εντονότερο. Τώρα δεν έχει δύναμη/ να τραβήξει τις κουρτίνες και πέφτει/ η νύχτα βροχή μέσα στο δωμάτιο. / Παρά την αδυναμία του, με κόκκινο/ μολύβι σβήνει το όνομα του υπουργού. / Ανεμοστρόβιλος σηκώνεται στο κρεβάτι του/ και δεν μπορεί να πλαγιάσει. Ανεβάζει πυρετό/ από την αγωνία. / Πυρετός είναι η εξουσία μέσα του. / Υποδύεται τον αδιάφορο και πέφτει/ στον γκρεμό του ύπνου, με το χέρι του/ να αιωρείται πάνω από τις αποφάσεις».

Να, όμως και ο Αττίλας, «σ' ανήσυχο ύπνο βυθισμένος/ σχέδια κλώθει για των εχθρών του το χαμό/ να εξουθενώσει τον Αέτιο με τις δολοπλοκίες/ τον Θεοδώριχο με τη διπλωματία να συντρίψει. / Σε δίλημμα μεγάλο των Ούννων ο αρχηγός/ μέσα σε λήθαργο πυρετικό διστάζει/ ν' αφήσει τους πολιτικούς λύση να δώσουν/ ή μήπως άλλη μια φορά να προελάσει. / Δεν του ταιριάζουνε καθόλου οι συζητήσεις/ κι άλλωστε οι κατάσκοποι τού λεν'/ πως οι αντίπαλοί του τονε τρέμουν φανερά/ πόλεμος δεν κερδίζεται μύτη δίχως ν' ανοίξει…». Έτσι τον «βλέπει» ο ποιητής Δημήτρης Χουλιαράκης στη «Ζωή Κλεμμένη» (Το Ροδακιό), μια συλλογή… ταξιδιωτικής ποίησης στον χώρο και στον χρόνο, με ποιήματα σαν δημοσιογραφικές ανταποκρίσεις εμπνευσμένα από δραματικά ιστορικά γεγονότα ή τραγικές μορφές. Όπως ο Ιούδας ή ο Ρόμελ, η Αχμάτοβα ή ο Μπάιρον, ο Λουμούμπα ή ο Χίλαρι… Εκεί και ο Αττίλας (ή μήπως ο Μπους;) που μοιάζει να συνεχίζει έναν σιωπηρό διάλογο με τον Κώστα Σημίτη, τις παραμονές μιας δίκης και ενός πολέμου που θα τους κρίνει στον χρόνο.

Ο ποιητής δεν είναι πια «η ένοχη συνείδηση της εποχής του». Έγινε η σκοτεινή συνείδησή της «αυτό το σκοτάδι που η ίδια η εποχή, επιθυμώντας να το εξοστρακίσει, επιβάλλει ως κανόνα και νόμο», επισημαίνει από την πλευρά του ο Θανάσης Χατζόπουλος στους «Αναγραμματισμούς στη σιωπή» (Πόλις), το καινούργιο βιβλίο του με σύντομα και αιχμηρά δοκίμια, που σχολιάζουν με παραβολές και αλληγορίες καίρια ζητήματα ποιητικής: Το πώς π.χ. ο ποιητής «βλέπει με το πλάι», συλλαμβάνει δηλαδή με την άκρη του ματιού του, ό,τι βρίσκεται «έξω από όσες ιδέες και πράγματα μάς στοιχειώνουν τον νου και μας τυφλώνουν». Το πώς εξοντώνεται η ιδιαιτερότητα του καθενός, με το life style στη ζωή και, αντίστοιχα, με τη λογοτεχνική ορθότητα στην τέχνη. Το πώς οι οπαδοί ενός συγγραφέα, στο όνομα της εμβάθυνσης και της ανάλυσης του έργου του, το λεηλατούν, το καρπώνονται, το κανιβαλίζουν και τελικά το απονεκρώνουν. Να ένας τρόπος να μιλήσεις για μια ποίηση δεμένη με τη ζωή.

Κοντός, Χουλιαράκης, Χατζόπουλος. Είκοσι χρόνια και ένα Κρατικό Βραβείο χωρίζουν τον πρώτο από τους άλλους δύο. Διαφέρουν σε πολλά κι όμως συναντώνται. Γιατί και οι τρεις αναζητούν την εποχή μας στις ιδιωτικές οδούς.