Το δικαίωμα πρόσβασης των πολιτών

ΥΠΟΓΡΑΦΗ ΣΥΝΤΑΚΤΗ Γράφει η ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΤΖΑΜΠΑΖΗ*

Η σύμβαση AARHUS αφορά την πρόσβαση στις περιβαλλοντικές πληροφορίες, τη συμμετοχή του κοινού στη λήψη αποφάσεων και την πρόσβαση στη δικαιοσύνη για περιβαλλοντικά θέματα. Είναι ιδιαίτερα έντονη η ανάγκη για πλήρη και ολοκληρωμένη εφαρμογή της συνθήκης σε όλα τα κράτη-μέλη. Η σπουδαιότητά της είναι καθοριστική για τη μετέπειτα πορεία της περιβαλλοντικής πολιτικής στα κράτη-μέλη. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην ανάγκη για ολοκληρωμένη παροχή ηλεκτρονικά ψηφιοποιημένης πληροφορίας, γεγονός που θα θέσει τις βάσεις για μία σωστή υλοποίηση της συμμετοχής του πολίτη σε όλες τις διαδικασίες περιβαλλοντικού ελέγχου και ευαισθητοποίησης. Έτσι θα ομαλοποιηθούν γρήγορα τα προβλήματα της γραφειοκρατίας, τα οποία αποτελούσαν μέχρι τώρα βασική τροχοπέδη σε όλες τις παρόμοιες προσπάθειες για την πρόσβαση σε περιβαλλοντικές πληροφορίες. Αρκετά μεγάλη σημασία έχει η άμεση και έντονη ανταπόκριση του δημόσιου τομέα σε όλες τις πτυχές της έκθεσης και των προτεινόμενων ενεργειών, αφού σε αρκετά κράτη ο δημόσιος τομέας είναι και ο πάροχος του μεγαλύτερου όγκου της περιβαλλοντικής πληροφορίας. Οι κοινωνικοί εταίροι και τα μέρη της σύμβασης οφείλουν:

* Να λαμβάνουν τα απαιτούμενα νομοθετικά, κανονιστικά ή άλλα μέτρα.

* Να επιτρέπουν στους δημόσιους υπαλλήλους και τις δημόσιες αρχές να συνδράμουν και να παρέχουν οδηγίες στους πολίτες, ώστε να διευκολύνουν την πρόσβαση των πολιτών στις πληροφορίες και στη δικαιοσύνη, καθώς και τη συμμετοχή τους στη διαδικασία λήψης αποφάσεων.

* Να προωθούν την οικολογική παιδεία και την ευαισθητοποίηση του κοινού στα περιβαλλοντικά προβλήματα.

* Να αναγνωρίζουν και να υποστηρίζουν τις ενώσεις, ομάδες ή οργανισμούς που εργάζονται για την προστασία του περιβάλλοντος.

Σε όλες τις παραπάνω πτυχές της σύμβασης εστιάζει η έκθεση Korhola, η οποία αντιμετωπίζει με προσοχή και σύνεση τα πολύπλοκα σημεία ενός τέτοιου εγχειρήματος. Αυτή η δουλειά δεν πρέπει να μείνει απλώς ένα κείμενο, αλλά να συνδυαστεί με την απαραίτητη σοβαρότητα από τα κράτη-μέλη και με την ενίσχυση των μηχανισμών ελέγχου, ώστε εκτός από το νομικό επίπεδο της έκθεσης να υλοποιηθεί και να γίνει συνείδηση και η πρωτογενής διάσταση του περιεχομένου, δηλαδή της συλλογής της πληροφορίας από τους παρόχους αλλά και της συμμετοχής των πολιτών στη λήψη αποφάσεων για περιβαλλοντικά ζητήματα, η οποία είναι επιβεβλημένη. Μετά την υπογραφή, την επικύρωση και την ενσωμάτωση της σύμβασης του AARHUS στις εθνικές νομοθεσίες των κρατών-μελών, οφείλει η Ε.Ε. να ελέγχει την εφαρμογή της, δεδομένου ότι σε αρκετές χώρες από αυτές που ήδη έχουν ενσωματώσει την οδηγία εξακολουθούν να αναφέρονται προβλήματα μη διάχυσης ή διάθεσης της περιβαλλοντικής πληροφορίας από τους αρμόδιους φορείς ακόμη και σε καίρια και επείγοντα ζητήματα (μεταξύ αυτών και η Ελλάδα). Σε πρόσφατη επίσκεψη της αντιπροσωπείας της επιτροπής περιβάλλοντος του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου στην Ελλάδα διαπιστώθηκε η έλλειψη ενημέρωσης και από τις ΜΚΟ που συμμετείχαν στις συνεδριάσεις αλλά και από τα μέλη της αντιπροσωπείας.

Εξετάζοντας αναλυτικότερα τη σύμβαση διαπιστώνει κανείς ότι με την εφαρμογή της οι πολίτες έχουν νομικά κατοχυρωμένο δικαίωμα πρόσβασης σε περιβαλλοντικές πληροφορίες που διαθέτουν οι δημόσιες αρχές. Αυτό καλύπτει μεγάλο εύρος θεμάτων, την ποιότητα της ατμόσφαιρας και των υδάτων, τη βιοποικιλότητα, την ενέργεια και τα επίπεδα θορύβου, τα σχέδια και τις πολιτικές ανάπτυξης, και περιλαμβάνει τις επιπτώσεις τους στην ανθρώπινη υγεία, την ασφάλεια και το περιβάλλον. Άτομα και οργανώσεις μπορούν να υποβάλουν αίτημα στη σχετική δημόσια αρχή στη χώρα τους ή αλλού στην Ένωση. Οι αρχές έχουν προθεσμία ενός μηνός, για να απαντήσουν, και δεν μπορούν να αρνηθούν παρά για εξαιρετικούς λόγους, όπως είναι η εθνική ασφάλεια.