ΟΙ ΔΙΑΙΤΗΤΕΣ ΤΗΣ 22ης ΑΓΩΝΙΣΤΙΚΗΣ

"Το Τσίρκο"

Ντέρμπι με Κασναφέρη

"To Τσίρκο" (The Circus, 1927), φιλμ μεταβατικό ανάμεσα στην τελειότητα της τσαπλινικής γραφής που αντιπροσωπεύει "Ο Χρυσοθήρας" (1925) και την κυριαρχία του λυρικού πάνω στο κωμικό, που αντιπροσωπεύουν "Τα φώτα της πόλης" (1930), δεν ανήκει στα αριστουργήματα του μεγάλου κλόουν.

Ο κλήρος έπεσε στον εμπειρότερο.

Ωστόσο, σε αντιστάθμισμα έχουμε εδώ μια έξοχη και βολική σύνοψη των καταστάσεων, μέσα απ' τις οποίες ο αλήτης Σαρλώ (σύμβολο αξεπέραστο του δυναστευμένου, αλλά με ανεξάντλητα αποθέματα ικανότητας για επιβίωση ατόμου) έρχεται σε σχέση με τον κόσμο για να ταράξει προσωρινά την ισορροπία του και να φανερώσει, έτσι, τα πρόχειρα καλυμμένα χάσματά του.

Απόντος του Κύρου Βασάρα που θα σφυρίξει τον τελικό κυπέλλου Αιγύπτου, το όνομα του Γιώργου Κασναφέρη (φωτογραφία) στο ντέρμπι Παναθηναϊκού - ΑΕΚ για την 22η αγωνιστική προκάλεσε ανακούφιση στα μέλη της ΚΕΔ, που εξαρχής όρισαν στην κληρωτίδα δύο ακόμη έμπειρους διαιτητές: τους Ζωγράφο και Φινοκαλιώτη.

Οι καταστάσεις αυτές είναι:

Ο Κασναφέρης έχει σφυρίξει φέτος σε δύο αναμετρήσεις την ΑΕΚ (με Ακράτητο και Αιγάλεω), ενώ για πρώτη φορά, φέτος, θα διευθύνει αγώνα του Παναθηναϊκού.

1) Η πείνα.

Στην αναμέτρηση Ιωνικού - ΠΑΟΚ κληρώθηκε ο Φλαμπούρης (Αθήνας), στο παιχνίδι Καλαμαριάς - Λάρισας ο Δέτσης (Αθήνας) και στον αγώνα Ατρόμητου - Ηρακλή ο Μαζαράκος (Αρτας).

Ο Σαρλώ είναι μόνιμα πεινασμένος κι ό,τι κάνει, το κάνει πάντα παρακινημένος απ' την πείνα.

ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ οι διαιτητές της 22ης αγωνιστικής της Α' εθνικής: Καλλιθέα - Λεβαδειακός: Κάκος (Κέρκυρας), Γούκος, Δάλλας (Ηπείρου), Ατρόμητος - Ηρακλής: Μαζαράκος (Αρτας), Μπερσής,Τσούκας (Αρκαδίας), Πανιώνιος - Ακράτητος: Νταμπώσης (Πιερίας), Κωτσιαντής (Ημαθίας), Τζούνας (Κοζάνης), Ξάνθη - Αιγάλεω: Παμπορίδης (Κιλκίς), Ρόντσης (Καστοριάς), Κωνσταντάρας (Καβάλας), Παναθηναϊκός - ΑΕΚ: Κασναφέρης, Ιωσηφόγλου (Αθηνών), Μαυρόπουλος (Θεσσαλονίκης), Καλαμαριά - Λάρισα: Δέτσης, Γενναίος, Αρκουμάνης (Αθηνών), Ιωνικός - ΠΑΟΚ: Φλαμπούρης (Αθηνών), Καλάβρια (Αν. Αττικής), Χριστόπουλος (Αθηνών), Ολυμπιακός - ΟΦΗ: Τεροβίτσας (Αιτ/νίας), Φίτσας (Πρέβεζας), Πάνου (Αιτ/νίας).

2) Αν και πεινασμένος ο Σαρλώ είναι πάντα ιππότης - της "ελεεινής μορφής", αλλά πάντως, ιππότης. Η πείνα δεν φθείρει τις αξίες. 3) Αν και ιππότης της ελεειvής μορφής, ο Σαρλώ δεν χάνει ποτέ, μα ποτέ την αξιοπρέπειά του. 4) Αν και στο τέλος της ιστορίας βρίσκεται και πάλι πεινασμένος, δεν χάνει ποτέ, μα ποτέ την αισιοδοξία του. Διότι προσωρινά τα βόλεψε χάρη στη γενική επιστράτευση όλων των δεδομένων της ευφυΐας, αλλά και όλων των ανακλαστικών των βαλμένων στην υπηρεσία του ενστίκτου της επιβίωσης. (Αυτό που πάσχει τελικά στα φιλμς του Τσάπλιν, αλλά που ποτέ δεν ηττάται, είναι ακριβώς το ένστικτο της επιβίωσης. Άλλωστε, σ' αυτήν την "πάσχουσα αισιοδοξία" χρωστάμε την πρωτοφανή στην ιστορία της τέχνης δημοτικότητά του).

Όλα αυτά είναι καταφάνερα στο "Τσίρκο" και ίσως υπέρ το δέον απλοποιημένα και χοντρά, πράγμα που δεν συμβαίνει στις προηγούμενες ταινίες του.

Το ίδιο απλοποιημένα και χοντρά είναι και τα σταθερά και μόνιμα κωμικά του ευρήματα (δεν μιλάμε για γκαγκς*, γιατί τα αμιγώς οπτικά κωμικά ευρήματα του Τσάπλιν δεν έχουν ρόλο πρωταγωνιστικό, όπως π.χ. στον Κήτον). Το γέλιο, που εδώ βγαίνει τρανταχτό και αβίαστο, αποσπάται απ' το θεατή με τους δυο κύριους τσαπλινικούς τρόπους: 1) Με τη σοφή εκμετάλλευση της διαλεκτικής σχέσης "δύναμη-αδυναμία": Ο αδύνατος Σαρλώ είναι πάντα δυνατότερος απ' τους εξ ορισμού δυνατούς, π.χ. τους πλούσιους και τους χωροφύλακες. Δεν υπάρχει περίπτωση να την πάθει ο Σαρλώ από ένα δυνατό. Ο πανάρχαιος μύθος του Δαυίδ και του Γολιάθ, κωμικά μεταπλασμένος, δίνει στον Τσάπλιν καταπληχτικά κωμικά αποτελέσματα. 2) Με την αντιστροφή της λειτουργίας των αντικειμένων. Π.χ. τα παπούτσια αντί να ευκολύνουν, δυσκολεύουν το βάδισμα, η καρέκλα αντί για υποστύλωμα των οπισθίων γίνεται εργαλείο βασανισμού κτλ. Ή και αντίστροφα: ο άνθρωπος γίνεται αντικείμενο-ρομπότ. Αυτές οι απροσδόκητες και απροετοίμαστες αντιστροφές είναι ο πιο παλιός και ο καλύτερα δοκιμασμένος τρόπος λειτουργίας του κωμικού - τρόπος που μελετήθηκε έξοχα απ' τον Μπερξόν στο Γέλιο.

Εν ολίγοις: "Το Τσίρκο" μπορεί να μην έχει τη λεπτότητα άλλων τσαπλινικών δημιουργών, είναι ωστόσο μια πλήρης τσαπλινική κωμωδία, που σίγουρα βοηθάει στην κατανόηση και την αντιμετώπιση του συνόλου του έργου του.

(Από τον ημερήσιο Τύπο)

* γκαγκς: (αγγλ.) gags: αστεία, καλαμπούρια