Οι αμυντικοί της Σιένα, Πορτανόβα και Γκασταλντέλο, σταμάτησαν τον Αντριάνο και η Ίντερ έφυγε χωρίς νίκη από την Τοσκάνη (0-0).

Μας "κόβει" χρόνια η καλοπέραση

Οι Τέχνες

ΙΤΑΛΙΑ: ΞΕΦΥΓΕ ΚΑΙ ΠΑΛΙ Η ΓΙΟΥΒΕΝΤΟΥΣ, ΓΚΕΛΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΝΤΕΡ

Κάπνισμα, παχυσαρκία και καθιστική ζωή μάς στέρησαν την πρωτιά στη μακροβιότητα

Ακόμα προφανέστερη είναι η ελληνική επιρροή στην τέχνη της ελληνορωμαϊκής περιόδου.

Πρόωρη στέψη για την "κυρία"

ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΚΟΥΚΛΑΚΗ

Οι πλούσιοι και ισχυροί Ρωμαίοι είχαν αρχίσει από τον 2ο αιώνα π.Χ. να συγκεντρώνουν πρωτότυπα ελληνικά έργα τέχνης ή να παραγγέλνουν αντίγραφα ονομαστών έργων για να στολίσουν τους ναούς, τα δημόσια κτίρια και τις επαύλεις τους.

Από πολύ νωρίς στο 2006 ξεδιάλυνε ο… γρίφος για τον πρωταθλητή Ιταλίας.

Η ευημερία μάς κόβει χρόνια! Κάπνισμα, παχυσαρκία και καθιστική ζωή στερούν σήμερα τη χώρα μας από την πρωτιά στη μακροβιότητα.

Νέες δημιουργίες της εποχής παρατηρούνται στην αρχιτεκτονική και στην τέχνη του πορτρέτου.

Η Γιουβέντους ξεκίνησε με τον πλέον εντυπωσιακό τρόπο τη νέα χρονιά κι όχι μόνο νίκησε, αλλά εκμεταλλευόμενη και την γκέλα της Ίντερ, αύξησε τη διαφορά της στην κορυφή της serie A. Ενώ πριν από 30 χρόνια οι Έλληνες ήταν οι μακροβιότεροι άνθρωποι του κόσμου, σήμερα κατέχουν μετά βίας τη 10η θέση.

Όμως και αυτές οι δημιουργίες αποτελούν συνέχεια και εξέλιξη των επιτευγμάτων της κλασικής και ελληνιστικής εποχής.

Στη Σικελία η Γιούβε δεν κέρδισε μόνο τρεις βαθμούς, αλλά κι έναν παίκτη, αφού ο Άντριαν Μούτου "αναστήθηκε"!

Την πρωτιά έχουν τώρα οι Ιάπωνες και ακολουθούν οι Ισλανδοί, οι Σουηδοί και οι Ελβετοί.

Αρχιτεκτονική:

Ο Ρουμάνος σκόραρε δύο φορές και οδήγησε τη Γιουβέντους σε νίκη - μισό πρωτάθλημα επί της Παλέρμο με 1-2, αφού οι "μπιανκονέρι" απέδειξαν με τον πιο εμφατικό τρόπο στους διώκτες τους, ότι δεν προτίθενται να χαρίσουν το 29ο "σκουντέτο" τους. Κάθε ημέρα καταγράφονται στην Ελλάδα 20 θάνατοι που σχετίζονται με το υπερβολικό σωματικό βάρος.

Στην αρχιτεκτονική νέα, ελαφριά και πιο εύπλαστα υλικά, όπως τα τούβλα -οπτές πλίνθοι- και χυτό τσιμέντο αντικαθιστούν συχνά τον λίθο και έτσι διευκολύνεται η κατασκευή μεγάλων οικοδομών που στεγάζονται με θόλους και καμάρες.

Η Ίντερ, πάλι, άφησε δύο πολύτιμους βαθμούς στην Τοσκάνη.

Κι αυτό γιατί περισσότεροι από τους μισούς ενήλικες Έλληνες είναι υπέρβαροι, ενώ το ποσοστό παχυσαρκίας φθάνει μέχρι και 33%.

Οι ίδιοι αρχιτεκτονικοί ρυθμοί συνεχίζονται σε πολύπλοκους συνδυασμούς που ανταποκρίνονται ικανοποιητικότερα στο «αυτοκρατορικό» πνεύμα του μεγάλου και ισχυρού κράτους.

Μετά από έξι διαδοχικές νίκες, οι "νερατζούρι" κόλλησαν στο 0-0 με τη Σιένα κι έχασαν έδαφος, όπως και η Φιορεντίνα, που δεν πέρασε από την Καλαβρία (1-1 με τη Ρετζίνα).

Την ίδια στιγμή, στις ηλικίες άνω των 35, το 1/3 των Ελληνίδων είναι υπέρβαρες.

Μεγάλες πλατείες που περιβάλλονται από στοές και στις οποίες συχνά κτίζονται ναοί αφιερωμένοι στη λατρεία των αυτοκρατόρων –fora- λαμπρύνουν τη Ρώμη και άλλες πόλεις, υδραγωγεία, γέφυρες και μεγάλοι δρόμοι με στοές αποσκοπούν στην ύδρευση και επικοινωνία των κέντρων της αυτοκρατορίας μεταξύ τους, κολοσσιαία λουτρά αποτελούν κέντρα πολιτιστικών εκδηλώσεων και επικοινωνίας (βλ. και παράθεμα «Οι Ρωμαίοι και τα δημόσια έργα», σελ. 124), τα θέατρα μετατρέπονται σε αμφιθέατρα για ναυμαχίες, μονομαχίες και θηριομαχίες, πολυτελή ανάκτορα και επαύλεις κτίζονται παντού.

Στον ίσιο δρόμο επέστρεψε η Ρόμα, που πέρασε από το Τρεβίζο (0-1 την ουραγό της serie A), ενώ σαρωτική ήταν η συμπολίτισσα Λάτσιο κόντρα στην Άσκολι (4-1).

Τα ποσοστά θα μπορούσαν να μεταφραστούν ως εξής: ένας στους 10 πρόωρους θανάτους στη χώρα μας οφείλεται στην παχυσαρκία!

Η Πύλη του Αδριανού στην Αθήνα (2ος αιώνας μ.Χ.). Βρισκόταν στο σημείο που από την αρχαία πόλη -του Θησέα-, περνούσε ο επισκέπτης στη νεότερη πόλη που έκτισε ο Αδριανός. Ήταν στολισμένη με κορινθιακούς κίονες και με τα αγάλματα του Θησέα και του Αδριανού. Από πεντελικό μάρμαρο, ύψος 18 και πλάτος 13 μ.

Όσο για τη Λιβόρνο, πέτυχε τη νίκη της αγωνιστικής στη Σαμπντόρια (0-2, δύο γκολ ο κορυφαίος πέρσι σκόρερ του καμπιονάτο, Κριστιάνο Λουκαρέλι) κι εδραιώθηκε στην 5η θέση με την τέταρτη νίκη της σε πέντε εβδομάδες, διεκδικώντας με αξιώσεις ακόμη και θέση στο Τσάμπιονς λιγκ!

Η μεγαλύτερη έρευνα

Τοιχογραφία στην Πομπηία με παράσταση αμφιθεάτρου (59μ.Χ).

Η 18η αγωνιστική: Σιένα - Ίντερ 0-0, Τρεβίζο - Ρόμα 0-1 (34' Ακουιλάνι), Κάλιαρι - Ουντινέζε 2-1 (38' αυτ. Σενσίνι, 87' Λαντζέλα - 23' Σενσίνι), Κιέβο - Λέτσε 3-1 (20', 53' Πελισιέρ, 90' Τζανκέτα - 29' Ντελ Βέκιο), Έμπολι - Μεσίνα 1-3 (34' Αλμιρόν - 7', 60' Μουσλίμοβιτς, 75' Ντι Νάπολι), Λάτσιο - Άσκολι 4-1 (29' Ντι Κάνιο, 34' Μουντιγκάι, 73' Πάντεφ, 81' Τάρε - 14' Γκουάνα), Σαμπντόρια - Λιβόρνο 0-2 (7', 90' Κριστιάνο Λουκαρέλι), Ρετζίνα - Φιορεντίνα 1-1 (12' Αλεσάντρο Λουκαρέλι - 13' Γιόργκενσεν), Παλέρμο - Γιουβέντους 1-2 (12' Τερλίτσι - 15', 34' Μούτου).

Τα παραπάνω στοιχεία προκύπτουν από τη μεγαλύτερη ιατρική έρευνα που έγινε ποτέ στη χώρα μας (στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Συνεργασίας Ιατρικής και Κοινωνίας - ΕΠΙΚ).

Τμήμα της αψίδας του Γαλέριου στη Θεσσαλονίκη (4ος αιώνας μ.Χ.). Ήταν στολισμένη με ανάγλυφες πλάκες που εξιστορούσαν τα πολεμικά κατορθώματα του αυτοκράτορα Γαλέριου εναντίον των Περσών. Κοντά υπήρχε και το ανάκτορο του Γαλέριου.

Τα παρουσίασε χθες ο καθηγητής Υγιεινής και Επιδημιολογίας στα Πανεπιστήμια Αθηνών και Χάρβαρντ κ. Δημήτρης Τριχόπουλος σε διάλεξή του με θέμα "Η υγεία των Ελλήνων: σήμερα και αύριο", στην Ακαδημία Αθηνών. Τοιχογραφίες και ψηφιδωτά που συχνά αντιγράφουν ονομαστά έργα της ελληνικής τέχνης διακοσμούν όλα αυτά τα κτίρια και μας δίνουν μια εικόνα των χαμένων πρωτότυπων έργων.

Στη μελέτη - που συνεχίζεται - συμμετέχουν 28.000 άνδρες και γυναίκες από διάφορες περιοχές της χώρας.

Αναστηλωμένη αυλή και περιστύλιο της οικίας των Βετίων στην Πομπηία (1ος αιώνας μ.Χ.)

Και ενώ όλο και περισσότεροι Έλληνες έχουν παραπανήσια κιλά, μόνο το 6,5% δηλώνει ότι κάνει δίαιτα για να αντιμετωπίσει την παχυσαρκία.

Το σύμπλεγμα του Λαοκόοντα (1ος αιώνας μ.Χ.). Το διάσημο αυτό έργο που επηρέασε μεγάλους καλλιτέχνες του ευρωπαϊκού μπαρόκ είχε στηθεί σε συγκρότημα κτιρίων που αποτελούσαν την κατοικία του αυτοκράτορα Τίτου στη Ρώμη. Ο ιερέας του Απόλλωνα στην Τροία, Λαοκόων, τιμωρείται από τους θεούς διότι συμβούλεψε τους Τρώες να μη δεχθούν τον Δούρειο Ίππο: ένα τεράστιο φίδι αγκαλιάζει θανάσιμα τον Λαοκόοντα και τους γιους του.

Από την ηλικία των 55 και μετά κάνει την εμφάνισή της και η υπέρταση, καθώς και ο σακχαρώδης διαβήτης.

Πορτρέτο Ρωμαίου αξιωματούχου (1ος αιώνας π.Χ.). Ο Ρωμαίος παριστάνεται πολύ ρεαλιστικά και με την παραμικρή ρυτίδα που άφησε ο χρόνος στο πρόσωπο του. Ο ρεαλισμός των ρωμαϊκών πορτρέτων ξεκίνησε από την πιστή απεικόνιση των προγόνων των ρωμαίων πολιτών (Αθήνα, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο).

Τα ποσοστά υψηλής αρτηριακής πίεσης στους άνδρες φθάνουν έως και 51,5%, ενώ στις γυναίκες ξεπερνούν το 62%.

Εικονιστικό άγαλμα πορτραίτο του αυτοκράτορα Κλαυδίου στην Ολυμπία (1ος αιώνας π.Χ.). Ο αυτοκράτορας παριστάνεται όπως ο Δίας, με τον αετό στα πόδια του και το σκήπτρο -λείπει σήμερα- στο αριστερό χέρι. Το κεφάλι του αποτελεί εξιδανικευμένο πορτρέτο του αυτοκράτορα (Μουσείο Ολυμπίας).

Όπως ανέφερε ο καθηγητής Τριχόπουλος, πολλοί συνηθίζουν να παίρνουν φάρμακα για την υπέρταση μόνο όταν νιώσουν δυσφορία ή ζάλη.

Γλυπτική:

Αυτό όμως δεν αποτελεί σωστή αντιμετώπιση της πάθησης.

Στη γλυπτική είναι Έλληνες γλύπτες που αναζήτησαν εργασία στη Ρώμη και που έδωσαν τον τόνο δημιουργώντας εκτός από αντίγραφα και νέα έργα αναμειγνύοντας τεχνοτροπίες της ελληνικής τέχνης - εκλεκτικά έργα.

Τα υψηλότερα ποσοστά διαβήτη παρατηρούνται στις ηλικίες 55-64 (16,6% στους άνδρες, 15% στις γυναίκες).

Τα ρωμαϊκά πορτρέτα αποτελούν ίσως την πιο χαρακτηριστική γλυπτική δημιουργία των Ρωμαίων.

Η κακή χοληστερόλη

Άλλοτε έντονα ρεαλιστικά και άλλοτε πιο κοντά στα έργα της κλασικής εποχής χάρισαν έξοχες απεικονίσεις προσωπικοτήτων τόσο των δημοκρατικών χρόνων όσο και των αυτοκρατόρων και των μελών της οικογένειας τους.

Αύξηση της (κακής) χοληστερόλης παρατηρείται μετά τα 45.

Για την απεικόνιση τους χρησιμοποιούνται τα σώματα κλασικών αγαλμάτων θεών σε συνδυασμό με το πορτρέτο του αυτοκράτορα ή άλλων προσωπικοτήτων, μερικές φορές με αντιαισθητικό αποτέλεσμα.

Εδώ οι γυναίκες είναι περισσότερες από τους άνδρες.

Εκτός από τα αγάλματα αναπτύσσεται και το ιστορικό ανάγλυφο, με απεικονίσεις σημαντικών ιστορικών γεγονότων, όπως τα πολεμικά κατορθώματα των αυτοκρατόρων πάνω στον κορμό κολοσσιαίων κιόνων και θριαμβικών τόξων.

Παράλληλα, όπως συμπεραίνει η μελέτη, περισσότεροι από τους μισούς άνδρες μέχρι την ηλικία των 55 χρόνων έχουν επικίνδυνα χαμηλά επίπεδα "καλής" χοληστερόλης (HDL).

Ως επιτάφια μνημεία, εκτός από τις ανάγλυφες στήλες χαμηλής συνήθως καλλιτεχνικής αξίας, κυριαρχούν οι ανάγλυφες μαρμάρινες σαρκοφάγοι με μυθολογικές-αλληγορικές παραστάσεις, καθώς και οι μαρμάρινες οστεοθήκες*, ενώ οι αυτοκράτορες θάβονται σε εντυπωσιακά μαυσωλεία*.

Από την ηλικία αυτή και μετά αυξάνονται και οι θάνατοι από στεφανιαία νόσο.

Πορτρέτο της αυτοκράτειρας Αγριππίνας της νεότερης από το Μητρώο της Ολυμπίας (1ος αιώνας π.Χ.). Απεικονίζεται πιθανότατα η σύζυγος του Κλαυδίου και μητέρα του Νέρωνα. Το σώμα της αυτοκράτειρας είναι στον τύπο κλασικού αγάλματος του 4ου αιώνα π.Χ., ενώ το κεφάλι έχει την κόμμωση της εποχής της αυτοκράτειρας και το πρόσωπο τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της (Μουσείο Ολυμπίας).

Και ενώ η άσκηση συμβάλλει στη μείωση των καρδιαγγειακών παθήσεων και καταπολεμά το περιττό βάρος, οι Έλληνες δεν φαίνεται να την προτιμούν ιδιαίτερα.

Ερωτήσεις- Δραστηριότητες

Μόλις ένας στους 10 άνδρες ασκείται συστηματικά.

1. Που οφείλεται η μεγάλη ανάπτυξη της τέχνης του ρωμαϊκού πορτρέτου;

Το αντίστοιχο ποσοστό στις γυναίκες φθάνει μετά βίας το 7,5%.

Να συγκριθεί το άγαλμα του Σοφοκλή (εικ. σελ. 108) με το άγαλμα του Κλαυδίου στην Ολυμπία (εικ. σελ. 135). Όπως ανέφερε ο καθηγητής Τριχόπουλος, όλοι οι παραπάνω παράγοντες σχετίζονται με το γεγονός ότι οι Έλληνες έπαυσαν να είναι οι μακροβιότεροι του κόσμου. 2. Σε τι διαφέρει το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου (εικ. σελ. 112) από το Κολοσσαίον στη Ρώμη (εικ. σελ. 133); Ενώ μέχρι το 1965 η Ελλάδα είχε την πρωτιά, σήμερα κατέχει τη 10η θέση. 3. Αναζητήστε πληροφορίες για το υδραγωγείο του Αδριανού και το Ωδείο του Ηρώδη του Αττικού στην Αθήνα. Πρώτοι είναι οι Ιάπωνες και ακολουθούν κυρίως οι κάτοικοι της Βόρειας Ευρώπης. 4. Για ποιους λόγους ανέπτυξαν οι Ρωμαίοι ιδιαίτερα το οδικό δίκτυο;

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΡΙΧΟΠΟΥΛΟΣ:

Τι γνωρίζετε για την Εγνατία οδό;

"Οι Έλληνες δεν έχουν πια εμπιστοσύνη στους γιατρούς"

5. Να αναζητηθούν ρωμαϊκά κτίρια στην ιδιαίτερη πατρίδα σας και να περιγραφούν.

Δημήτρης Τριχόπουλος, καθηγητής Υγιεινής και Επιδημιολογίας στα Πανεπιστήμια Αθηνών και Χάρβαρντ

Χάσαμε την πρωτιά γιατί άλλαξε δραματικά ο τρόπος ζωής μας. Είχαμε την καλύτερη και πιο υγιεινή διατροφή του κόσμου και την εγκαταλείψαμε προς χάριν της κατανάλωσης τροφών που μας ήρθαν από αλλού.

Την ίδια ώρα, έχει παύσει να υπάρχει ο συνεκτικός ιστός μεταξύ γιατρού και πολιτών. Οι Έλληνες δεν έχουν πια εμπιστοσύνη στους γιατρούς.

Η επαφή μαζί τους έχει γίνει πλέον ένα είδος συναλλαγής και όχι η ουσιαστική επαφή που ήταν πριν από κάποια χρόνια, όταν ο γιατρός ήταν ο πιο κοντινός άνθρωπος μετά την οικογένειά μας.

ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΑΦΑΤΟΣ:

"Τα παιδιά μας τρέφονται και ζουν όπως τα παιδιά της Νέας Υόρκης"

Αντώνης Καφάτος, καθηγητής Προληπτικής Ιατρικής και Διατροφής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης

Χάσαμε την πρωτιά, γιατί σήμερα κυρίως οι νέοι και τα παιδιά τρέφονται και ζουν όπως τα παιδιά της Νέας Υόρκης!

Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι το κορεσμένο λίπος σήμερα καταλαμβάνει το 16%-18% της συνολικής ενέργειας που προσλαμβάνουμε (ενώ κάποτε ήταν μόλις 7%).

Αυτά που ακούγονται συνεχώς περί μεσογειακής διατροφής, η οποία κάνει καλό στην υγεία, δεν είναι παρά μια καλά οργανωμένη διαφημιστική καμπάνια. Δεν μπορεί να καταναλώνουμε ελαιόλαδα μαζί με κρέας πέντε φορές την εβδομάδα.

Η καθεαυτή μεσογειακή διατροφή είναι πιο απλή. Στηρίζεται στο λάδι, το ψωμί, τα όσπρια και το κρέας, αλλά μία φορά τον μήνα. Πριν από μερικές δεκαετίες είχαμε αυτήν τη διατροφή. Σήμερα, την έχουν υιοθετήσει άλλες χώρες. Και το αποτέλεσμα; Στην Ελλάδα αυξήθηκαν οι θάνατοι από έμφραγμα κατά 24%, στη Φινλανδία μειώθηκαν κατά 70%. Και η καθιστική ζωή που υιοθετούν οι περισσότεροι Έλληνες στις ημέρες μας είναι αναμενόμενο κάποια στιγμή να επηρεάσει αρνητικά τη μακροβιότητά μας.

ΠΑΥΛΟΣ ΤΟΥΤΟΥΖΑΣ:

"Επιμένουμε να τρώμε πολύ, να καπνίζουμε και να μην ασκούμαστε"

Παύλος Τούτουζας, καθηγητής Καρδιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών

Χάσαμε την πρωτιά διότι επιμένουμε να τρώμε πολύ, να καπνίζουμε και να μην ασκούμαστε. Κι αυτό, παρά τα απολύτως τεκμηριωμένα επιστημονικά στοιχεία που κατά καιρούς βλέπουν το φως της δημοσιότητας και αποδεικνύουν πως η παχυσαρκία και το κάπνισμα αποτελούν βασικούς κινδύνους για την καρδιά και τη γενικότερη υγεία μας, ενώ η σωματική άσκηση μπορεί να φέρει πολύ θετικά αποτελέσματα.

Ωστόσο, από τη χαμένη μακροβιότητα των Ελλήνων δεν μπορεί κανείς να εξαιρέσει και το γεγονός ότι κάθε χρόνο χιλιάδες νέοι άνθρωποι πεθαίνουν στους δρόμους, σε τροχαία ατυχήματα.