Ποιοτικός εκσυγχρονισμός καταλυμάτων Σοστακόβιτς στο πόντιουμ και «Χοντροί άνδρες με φούστες» στον Τεχνοχώρο

9. Η οριστική λύση του Κρητικού Ζητήματος

Επιχειρησιακό πρόγραμμα "Ανταγωνιστικότητα" (ΕΠΑΝ) Μέτρο 2.2

Έργα Προκόφιεφ και Σοστακόβιτς ερμηνεύει στις 8.30 μ.μ. στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (Βασ. Σοφίας και Κόκκαλη 1, τηλ. 210-7282.333) η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών υπό τη διεύθυνση του Ρώσου, αλλά πολιτογραφημένου Αμερικανού, αρχιμουσικού Μαξίμ Σοστακόβιτς, γιου του μεγάλου συνθέτη Ντμίτρι Σοστακόβιτς. Εκείνο που δεν είχε κατορθώσει να λύσει η διπλωματία, το έλυσε ο πόλεμος.

Πράξη 2: "Ποιοτικός εκσυγχρονισμός καταλυμάτων που δεν εντάσσονται στον αναπτυξιακό νόμο"

Εισιτήρια: 35, 23, 16, 10, 5 ευρώ. Ευθύς μετά την έκρηξη των Βαλκανικών πολέμων (Οκτώβριος 1912) οι πύλες του ελληνικού Κοινοβουλίου άνοιξαν για τους Κρήτες βουλευτές, που έγιναν δεκτοί με εκδηλώσεις απερίγραπτου πατριωτικού ενθουσιασμού.

Επιλέξιμες επιχειρήσεις: Έργα Τσαϊκόφσκι και Νίκου Σκαλκώτα παρουσιάζει στις 8.30 μ.μ. στην Εθνική Λυρική Σκηνή (Ακαδημίας 56, τηλ. 210-3612.461) η Ορχήστρα Δωματίου της ΕΛΣ, υπό τη διεύθυνση του Ηλία Βουδούρη.

Ο Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων ανέγνωσε Ψήφισμα, σύμφωνα με το οποίο «η Ελλάς αποδέχεται όπως τον λοιπού ενυπάρχη κοινόν Κοινοβούλιον δια το ελεύθερον Βασίλειον και δια την νήσον Κρήτην».

α) Ενοικιαζόμενα επιπλωμένα δωμάτια ανεξαρτήτως κατηγορίας. Τις άριες ερμηνεύει η σοπράνο Σόνια Θεοδωρίδου (φωτογραφία).

Αλλά ο Βενιζέλος δεν προχώρησε περισσότερο, για να μη διαταράξει τις σχέσεις του με τις ευρωπαϊκές Δυνάμεις, εν όψει και του πολέμου που είχε αρχίσει.

β) Ενοικιαζόμενα επιπλωμένα διαμερίσματα ανεξαρτήτως κατηγορίας. Η συναυλία πραγματοποιείται με σκοπό την προβολή του εθελοντισμού εν όψει των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004.

Αρκέστηκε να αποστείλει στην Κρήτη ως Γενικό Διοικητή το φίλο του Στέφανο Δραγούμη, ο οποίος ανέλαβε τα καθήκοντα του στις 12 Οκτωβρίου 1912.

γ) Τουριστικές επιπλωμένες κατοικίες. Είσοδος ελεύθερη.

Τα γεγονότα εξελίχθηκαν ταχύτατα, καθώς ήταν πλέον ορατή η ήττα της Τουρκίας.

δ) Τουριστικές επιπλωμένες επαύλεις.

Ημέρα Ποίησης

Στην πράξη η ένωση είχε συντελεστεί και απλώς έμενε η επικύρωση της με την υπογραφή μιας διεθνούς συνθήκης.

ε) Ξενοδοχεία δ' και ε' κατηγορίας ή κατηγορίας 1.

«Καβάφης: ελληνικός και οικουμενικός» είναι το θέμα της συζήτησης που πραγματοποιείται στις 7.30 μ.μ. στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο (Βασ. Σοφίας 22, τηλ. 210-7294.926), στο πλαίσιο του εορτασμού της Παγκόσμιας Ημέρας Ποίησης.

Στις 14 Φεβρουαρίου 1913 αφαιρέθηκαν από το φρούριο της Σούδας οι σημαίες των Μ. Δυνάμεων και της Τουρκίας.

στ) Ξενοδοχεία και camping γ' κατηγορίας και άνω, αλλά με τον περιορισμό να μην έχουν επιχορηγηθεί κατά τη διάρκεια της τελευταίας πενταετίας από τον αναπτυξιακό νόμο, όπως αυτός εκάστοτε ίσχυε (2601/98 3299/04), και να μην υπερβαίνουν σε δυναμικότητα τα μεν ξενοδοχεία τις 40 κλίνες, τα δε camping τις 100 θέσεις και ο προϋπολογισμός της πρότασης να μην υπερβαίνει τα 75.000 ευρώ.

Στη συζήτηση παίρνουν μέρος οι Γιάννης Δάλλας, Δημήτρης Δασκαλόπουλος, Dianna Haas και Κώστας Κουτσουρέλης.

Όλα τα σύμβολα της τουρκικής επικυριαρχίας, αλλά και της κηδεμονίας των Μ. Δυνάμεων, είχαν πλέον εξαφανιστεί από την Κρήτη.

Οι επιλέξιμες ενέργειες για κάθε πρόταση, ώστε να χρηματοδοτηθούν, ταξινομούνται στις ακόλουθες κατηγορίες:

Συντονίζει ο Άρης Μπερλής.

Η ευτυχής για την Ελλάδα έκβαση των Βαλκανικών πολέμων έδωσε και στο Κρητικό Ζήτημα την οριστική λύση του.

1. Βελτίωση/αναβάθμιση κτιριακών εγκαταστάσεων.

«Ζωντανά»

Με το άρθρο 4 της Συνθήκης του Λονδίνου (30 Μαΐου 1913) ο σουλτάνος παραιτήθηκε από όλα τα δικαιώματα του στην Κρήτη, την οποία παραχωρούσε στις Μ. Δυνάμεις της Ευρώπης.

2. Εκσυγχρονισμός κινητού εξοπλισμού εσωτερικών χώρων.

Η Σαβίνα Γιαννάτου ξεκινά απόψε τις εμφανίσεις της στο «Ζοοm»

Με ιδιαίτερη συνθήκη ειρήνης μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας (14 Νοεμβρίου 1913) ο σουλτάνος παραιτήθηκε από κάθε δικαίωμα του στην Κρήτη, η οποία έτσι εντάχθηκε στην ελληνική επικράτεια ως οργανικό και αναπόσπαστο τμήμα της.

3. Έργα διαμόρφωσης περιβάλλοντος χώρου.

«Πάω να πω στο σύννεφο» είναι ο τίτλος της μουσικής παράστασης της Σαβίνας Γιαννάτου, που ξεκινά απόψε στο «Ζοοm» (Κυδαθηναίων 39, τηλ. 210-3225920).

Οι Μ. Δυνάμεις αποδέχθηκαν σιωπηρά τη λύση αυτή, δηλώνοντας απλώς ότι έλαβαν γνώση των ενεργειών της ελληνικής κυβέρνησης.

4. Επενδύσεις σε ηλεκτρονικό εξοπλισμό.

Ο Μιχάλης Κακέπης εμφανίζεται στον «Συρμό» (Κολωνού και Οδυσσέως 14, τηλ. 210-5203.661).

Ένα μήνα αργότερα, την 1η Δεκεμβρίου 1913, κηρύχθηκε και επίσημα η ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα, με την παρουσία του τότε βασιλιά Κωνσταντίνου και του πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου.

5. Έργα εξοικονόμησης και υποκατάστασης της συμβατικής ενέργειας.

Τραγούδια από τη νέα του δισκογραφική δουλειά, αλλά και παλαιότερες, παρουσιάζει ο Κώστας Παυλίδης «Στη σκιά του φεγγαριού» (Ασκληπιού 91, τηλ. 210-3641.031).

Η ελληνική σημαία υψώθηκε στο ιστορικό φρούριο του Φιρκά και, στη θέση, όπου άλλοτε κυμάτιζε η τουρκική σημαία, στήθηκε μαρμάρινη επιγραφή, που έγραφε:

6. Έργα προστασίας περιβάλλοντος, ασφάλειας και υγιεινής.

Ελληνικά και ξένα, παλιά και σύγχρονα τραγούδια ερμηνεύει η Γεωργία Βεληβασάκη στο καφενείο «Σεβάχ» (Λ. Πεντέλης και Πριάμου 3, Βριλήσσια, τηλ. 210-8046.648).

ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ ΕΝ ΚΡΗΤΗ 1669-1913 ΗΤΟΙ, 267 ΕΤΗ, 7 ΜΗΝΕΣ, 7 ΗΜΕΡΑΙ ΕΤΗ ΑΓΩΝΙΑΣ

Απαραίτητος όρος, προκειμένου οι προτάσεις που θα υποβληθούν στο πλαίσιο αυτού του προγράμματος να είναι επιλέξιμες, είναι να περιλαμβάνουν ενέργειες τουλάχιστον τριών από τις παραπάνω κατηγορίες.

Θέατρο

Υποστολή της τουρκικής σημαίας

Μέγιστος προϋπολογισμός επένδυσης 75.000 ευρώ και ποσοστό επιδότησης 50% για όλη την Ελλάδα.

Το έργο του Νίκι Σίλβερ «Χοντροί άντρες με φούστες» παρουσιάζει στο θέατρο «Τεχνοχώρος» (Μαυρομιχάλη 161, τηλ. 210-6420.522) η ομάδα Theaterdal, σε σκηνοθεσία Ράνιας Οικονομίδου.

ΓΛΩΣΣΑΡΙΟ

Ειδικά για προτεινόμενες επενδύσεις που περιλαμβάνουν ενέργειες οι οποίες ανήκουν τουλάχιστον σε μία από τις κατηγορίες 5 "Έργα εξοικονόμησης και υποκατάστασης της συμβατικής πρωτογενούς ενέργειας και εξοικονόμησης ύδατος", 6 "Έργα προστασίας του περιβάλλοντος και της υγείας πελατών και προσωπικού", 7 "Έργα διαμόρφωσης χώρων για προσβασιμότητα από ΑΜΕΑ" και οι οποίες καλύπτουν αθροιστικά τουλάχιστον το 20% του συνολικού προϋπολογισμού, θα δοθεί μπόνους στο ποσό χρηματοδότησης και έτσι ο συνολικός προϋπολογισμός της προτεινόμενης για ενίσχυση από το πρόγραμμα επένδυσης μπορεί να ανέλθει συνολικά στο ποσό των 100.000,00 ευρώ.

Μετάφραση Χριστίνας Μπάμπου - Παγκουρέλη, σκηνικά - κοστούμια της Εύας Μανιδάκη, μουσική Ανρί Κεργκομάρ.

Αμειψισπορά: Η εναλλαγή καλλιέργειας στο ίδιο έδαφος (π.χ. τον ένα χρόνο σιτηρά, τον επόμενο ψυχανθή), για να εξασφαλίζονται καλύτερες γεωργικές αποδόσεις.

Προθεσμία υποβολής επενδυτικών σχεδίων μέχρι 30.6.2006.

Συμπόσιο

Άτακτοι (κοιν. Τσέτες): Τούρκοι αντάρτες που χτυπούσαν αιφνιδιαστικά τα ελληνικά στρατιωτικά αποσπάσματα και προέβαιναν σε βιαιότητες εις βάρος του άμαχου πληθυσμού.

Διήμερο επιστημονικό συμπόσιο με θέμα «Νεοελληνική Επιστολογραφία (16ος - 19ος αιώνας)» αρχίζει στις 7.30 μ.μ. στο Μέγαρο της Ακαδημίας Αθηνών (Πανεπιστημίου 28).

Γκιουλχανέ: Προάστιο της Κωνσταντινούπολης από το οποίο πήρε το όνομα το αυτοκρατορικό διάταγμα «χάττι-Σερίφ του Γκιουλχανέ», 3 Νοεμβρίου 1839.

Το συμπόσιο διοργανώνει το Κέντρο Ερεύνης του Μεσαιωνικού και Νέου Ελληνισμού της Ακαδημίας.

Το διάταγμα περιλάμβανε ουσιώδεις διακηρύξεις για τους υπηκόους της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.

CD

Γκιριτλής: Κρητικός (τουρκ).

To CD «Δέσπω» (Λύρα) με την ομώνυμη όπερα του Παύλου Καρρέρ και άλλα έργα για ορχήστρα ή για φωνή και ορχήστρα παρουσιάζεται στις 7.30 μ.μ. στην Παλαιά Βουλή (Σταδίου 13).

Η προσωνυμία δόθηκε στον Μουσταφά Ναϊλή Πασά για τη μακρόχρονη παραμονή του στη διοίκηση της Κρήτης.

Μιλούν οι Βύρων Φιδετζής και Νικίας Λούντζης.

De facto et de jure: Λατινικοί όροι.

Βιβλίο

De facto: Κατάσταση που διαμορφώνεται εκ των πραγμάτων.

«Στον λήγοντα των αστεριών» (Εκδόσεις Λιβάνη) είναι ο τίτλος της ποιητικής συλλογής της Σταυρούλας Δημητρίου που παρουσιάζει στις 6.30 μ.μ. στη Στοά του Βιβλίου ο Κώστας Γεωργουσόπουλος.

De jure: Κατάσταση που απορρέει από το Δίκαιο.

Διαβάζει η Ελένη Χατζηαργύρη.

Επάλληλα δικαιώματα επί της γης: Διαφορετικά δικαιώματα που ασκούνται ταυτόχρονα στο ίδιο έδαφος από διαφορετικά φυσικά ή νομικά πρόσωπα (π.χ. δικαίωμα ψιλής κυριότητας, δικαίωμα κατοχής, νομής, ενοικίασης κ.τ.λ.).

Την ποιητική συλλογή της Αθηνάς Παπαδάκη «Ο θάνατος και η κόρη» (Εκδόσεις Καστανιώτη) παρουσιάζουν στις 8 μ.μ. στον χώρο «Θεμιστοκλέους 104» (πληροφορίες στο τηλ. 210-3301.208) οι Κώστας Γεωργουσόπουλος, Άννα Κατσιγιάννη και Χρόνης Μπότσογλου.

Ζουρίδες: Στην Κρήτη ζουρίδες αποκαλούν τις νυφίτσες.

Εκθέσεις

θηραϊκή γη: Πέτρωμα, προϊόν ηφαιστειακής έκρηξης, που εξορύσσεται στη νήσο Θήρα.

Έκθεση έργων ζωγραφικής του Λάμπρου Άλα, με θέμα τη γυναίκα, εγκαινιάζεται στην γκαλερί «Αργώ» (Μέρλιν 8, στο Κολωνάκι, τηλ. 210-3622.662).

Καραβανάδες-Ξυπόλυτοι: Χαρακτηρισμοί των κρητικών κομμάτων που αντιστοιχούσαν σε ιδεολογική διάκριση.

Έκθεση ζωγραφικής του Φαίδωνα Πρατικαλάκι με τίτλο «Καταρράκτες Αγγέλων» εγκαινιάζεται στον «Αστρολάβο» (Ξανθίππου 11, στη Δεξαμενή, τηλ. 210- 7294.342).

Ξυπόλυτοι ήταν οι φιλελεύθεροι και Καραβανάδες οι συντηρητικοί.

ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ

Οι προσωνυμίες δόθηκαν από τους αρχηγούς των αντιπάλων παρατάξεων.

Ζωγραφικές δημιουργίες της Ειρήνης Ηλιακοπούλου παρουσιάζονται από απόψε στην Γκαλερί Ζουμπουλάκη (Πλ. Κολωνακίου 20, τηλ. 210-3608.278).

Μεγάλος αρπεντές: (τουρκ. arbede), στάση, ανταρσία, μεγάλο κακό, συμφορά. Παναγία η Κλεφτρίνα: Παναγία-προστάτις των κλεφτών = πειρατών. Πραιτοριανοί: Επίλεκτο σώμα του ρωμαϊκού στρατού. Είχαν ως κύριο έργο τους την ασφάλεια του αυτοκράτορα. Παρενέβαιναν ποικιλότροπα στα πολιτικά πράγματα της Ρώμης. Ρύθμιζαν την αυτοκρατορική εξουσία και αρκετές φορές προκάλεσαν πολιτικές κρίσεις. Διαλύθηκαν από τον Μ. Κωνσταντίνο. Σελμπεσιά: Τούρκικη λέξη που σημαίνει την απαγωγή, την κυριαρχία. Σοσιαλδημοκρατία: Κομματική τάση, η οποία επιζητεί το συνδυασμό των αρχών του σοσιαλισμού με εκείνες της δημοκρατίας. Σφαιρίδιο: Μικρή σφαίρα από μολύβι, που χρησιμοποιούσαν οι ψηφοφόροι αντί για ψηφοδέλτιο. Για τελευταία φορά σφαιρίδια χρησιμοποιήθηκαν στις εκλογές της 1ης Νοεμβρίου 1920. Οι εκφράσεις «έφαγε μαύρο» και «το έριξα δαγκωτό» σχετίζονται με τη χρήση των σφαιριδίων κατά τη διαδικασία της ψηφοφορίας. Ταξικό κόμμα: Είναι το κόμμα που εκπροσωπεί κατά κύριο λόγο ή αποκλειστικά τα συμφέροντα μιας κοινωνικής τάξης. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ Βιβλία αναφοράς Αγριαντώνη Χριστίνα, Οι απαρχές της εκβιομηχάνισης στην Ελλάδα τον 19ο αιώνα, Αθήνα, Ιστορικό Αρχείο Εμπορικής Τραπέζης, 1986. Dakin Douglas, Η ενοποίηση της Ελλάδας, 1770-1923, Αθήνα, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, 1984. Δερτιλής Γιώργος, Το ζήτημα των Τραπεζών (1871-1873). Οικονομική και πολιτική διαμάχη στην Ελλάδα του Ιθ' αιώνα, Αθήνα, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, 1989. Dertilis Georges, Agriantoni Chr. (sous la direction de), Banquiers, usuriers et paysans: r?seaux de cr?dit et strat?gies du capital en Gr?ce, 1780-1930, Paris, La D?couverte, 1988. Δερτιλής Γ.Β., Κωστής Κ. (επιμέλεια), θέματα νεοελληνικής ιστορίας (18ος-20ος αιώνας), Αθήνα, Κομοτηνή, Σάκκουλας, 1991. Δερτιλής Γ.Β., Κωστής Κ. (επιμέλεια), Εκσυγχρονισμός και βιομηχανική επανάσταση στα Βαλκάνια τον 19ο αιώνα, Αθήνα, θεμέλιο, 1980. Καλλιβρετάκης Λεωνίδας, Η δυναμική του αγροτικού εκσυγχρονισμού στην Ελλάδα του 19ου αιώνα, Αθήνα, Μορφωτικό Ινστιτούτο Αγροτικής Τραπέζης, 1990. Κωστής Κ., Αγροτική οικονομία και Γεωργική Τράπεζα, Αθήνα, 1987. Μαυρογορδάτος Γ., Χατζηϊωσήφ Χ. (επιμέλεια), Βενιζελισμός και αστικός εκσυγχρονισμός, Ηράκλειο, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 1988. Παναγιωτόπουλος Β. (επιμέλεια), Εκσυγχρονισμός και βιομηχανική επανάσταση στα Βαλκάνια τον 19ο αιώνα, Αθήνα, 1980. Παπαγιαννάκης Λευτέρης, Οι ελληνικοί σιδηρόδρομοι, Αθήνα, 1982. Παπαθανασόπουλος Κ., Εταιρεία Ελληνικής Ατμοπλοΐας (1855-1872). Τα αδιέξοδα του προστατευτισμού, Αθήνα, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, 1988. Σκοπετέα Έλλη, Η δύση της ανατολής. Εικόνες από το τέλος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, Αθήνα, Γνώση, 1992. Χατζηϊωσήφ Χρήστος, Η γηραιά σελήνη. Η βιομηχανία στην ελληνική οικονομία, 1830-1940, Αθήνα, θεμέλιο, 1993. Χουλιαράκης Μ., Γεωγραφική, διοικητική και πληθυσμιακή εξέλιξις της Ελλάδος, 1821-1971, Αθήνα, Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών, 1973. Ψαλιδόπουλος Μιχάλης (επιμέλεια), Κείμενα για την ελληνική βιομηχανία τον 19ο αιώνα. Φυσική εξέλιξη και προστασία, Αθήνα, Πολιτιστικό Τεχνολογικό Ίδρυμα ΕΤΒΑ, χ.χ. Κλασικά Βερναρδάκης Α.Ν., Περί του εν Ελλάδι εμπορίου, Αθήνα, 1885 (ανατυπώθηκε στην Αθήνα το 1990 από το Βιβλιοπωλείο του Δ. Ν. Καραβιά). Bickford-Smith R.A.H., Η Ελλάδα την εποχή του Γεωργίου Α', Αθήνα, Ειρμός, 1993 (πρωτοεκδόθηκε το 1893). Καραβίδας Κ.Α., Αγροτικά. Μελέτη συγκριτική, Αθήνα, 1931 (ανατυπώθηκε στην Αθήνα το 1978 από τις εκδόσεις Παπαζήση). Μανούλας Αλέξανδρος, Πολιτειογραφικαί πληροφορίαι περί Ελλάδος, Αθήνα, 1867 (ανατυπώθηκε στην Αθήνα το 1980 από το Βιβλιοπωλείο του Δ.Ν. Καραβιά). Μανούλας Αλέξανδρος, Απογραφή της ελληνικής βιομηχανίας, Αθήνα, 1893. Mora?tinis Petros, La Gr?ce telle qu' elle est!, Paris, Ath?nes, Berlin, 1877 (ανατυπώθηκε στην Αθήνα το 1987 από το Βιβλιοπωλείο του Δ.Ν. Καραβιά). Σπηλιωτόπουλος Στάθης, Ιστορία της Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος, Αθήνα, Ίκαρος, 1949. Β. Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (1821-1936) Αλιβιζάτος Νίκος, Οι πολιτικοί θεσμοί σε κρίση. 1922-1974. Όψεις της ελληνικής εμπειρίας, Αθήνα 1983. Αναστασιάδης Γιώργος, Ο διορισμός και η παύση των κυβερνήσεων στην Ελλάδα. Από την «αρχή της δεδηλωμένης» στο Σύνταγμα του 1975, Θεσσαλονίκη 1981. Ασπρέας Γεώργιος Κ., Πολιτική ιστορία της νεωτέρας Ελλάδος. 1821-1921, Αθήνα 1924-1930. Βακαλόπουλος Απόστολος, Ιστορία του Νέου Ελληνισμού. 8 τομ., Θεσσαλονίκη 1961-1988. Βεντήρης Γεώργιος, Η Ελλάς του 1910-1920, Αθήνα 1970. Βερέμης Θάνος, Οι επεμβάσεις του στρατού στην ελληνική πολιτική. 1916-1936, Αθήνα 1983. Βερέμης Θάνος / Δημητρακόπουλος Οδυσσέας (επιμ.), Μελετήματα γύρω από τον Βενιζέλο και την εποχή του, Αθήνα 1980. Γρηγοριάδης Φοίβος, Διχασμός - Μικρά Ασία. 1909-1930. Ιστορία μίας εικοσαετίας. 2 τομ., Αθήνα 1971. Dakin Douglas, Η ενοποίηση της Ελλάδας. 1770-1923. Μτφ. Ξανθόπουλος Α., Αθήνα 1982. Δαφνής Γρηγόριος, Τα ελληνικά πολιτικά κόμματα, Αθήνα 1961. — Η Ελλάς μεταξύ δύο πολέμων. 1923-1940. 2 τομ., Αθήνα 1955. Αερτιλής Γιώργος, Κοινωνικός μετασχηματισμός και στρατιωτική επέμβαση. 1880-1909, Αθήνα 31985 Δημητρίου Μιχάλης, Το ελληνικό σοσιαλιστικό κίνημα, Αθήνα 1985. Ενεπεκίδης Πολύχρονης, Η δόξα και ο διχασμός. Από τα μυστικά αρχεία της Βιέννης 1908-1916, Αθήνα 1962. Εκδοτική Αθηνών, Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. IB-IE, Αθήνα 1977. Καρανικόλας Γιώργος, Νόθες εκλογές στην Ελλάδα 1844-1961, Αθήνα 1963. Καρολίδης Παύλος, Σύγχρονος ιστορία των Ελλήνων και των λοιπών λαών της Ανατολής από το 1821 μέχρι το 1921. 7 τομ., Αθήνα 1922-1929. Κοντογιώργης Γεώργιος (επιμ.), Κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις στην Ελλάδα, Αθήνα 1977. Κορδάτος Γιάννης, Ιστορία της νεώτερης Ελλάδας. 5 τομ., Αθήνα 1957 κ. ε. Μαρκεζίνης Σπυρίδων, Πολιτική ιστορία της Νεωτέρας Ελλάδος. 12 τομ. Αθήνα 1966. Μαυρογορδάτος Γιώργος / Χατζηιωσήφ Χρήστος (επιμ.), Βενιζελισμός και αστικός εκσυγχρονισμός, Ηράκλειο 1988. Μελάς Σπύρος, Η επανάσταση του 1909, Αθήνα 1972. Παπακοσμάς Βίκτωρ, Ο στρατός στην πολιτική ζωή της Ελλάδος. Το πραξικόπημα του 1909 και οι επιπτώσεις του μέχρι σήμερα, Αθήνα 1981. Πετρίδης Παύλος, Πολιτικές δυνάμεις και συνταγματικοί θεσμοί στην νεώτερη Ελλάδα 1844-1936, Θεσσαλονίκη 1984. Σβώλος Αλέξανδρος, Τα ελληνικά Συντάγματα 1822-1972, Αθήνα 1972. Σπουρδαλάκης Μιχάλης, Για τη θεωρία και τη μελέτη των πολιτικών κομμάτων, Αθήνα 1990. Στασινόπουλος Ε. Κ., Κόμματα και εκλογές στην Ελλάδα (1821-1985), Αθήνα 1985. Σωτηρέλλης Γιώργος, Σύνταγμα και εκλογές στην Ελλάδα 1864-1909. Ιδεολογία και πράξη της καθολικής ψηφοφορίας, Αθήνα 1991. Φίλιας Βασίλης, Κοινωνία και εξουσία στην Ελλάδα. Η νόθα αστικοποίηση 1800-1864, Αθήνα31985. Χέριγκ Γκούνναρ, Τα πολιτικά κόμματα της Ελλάδας. 1821-1936. Μτφ. Παρασκευόπουλος Θ., Αθήνα (Μ.Ι.Ε.Τ., υπό έκδοση). Γ. ΤΟ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (1821-1930) α. Για τους πρόσφυγες το 19ο αιώνα Βακαλόπουλος Α., Πρόσφυγες και προσφυγικόν ζήτημα κατά την Επανάστασιν του 1821, Θεσσαλονίκη 1939 (πληροφορίες και για την καποδιστριακή και την οθωνική περίοδο). Δημάκης Ι., Η πολιτειακή μεταβολή του 1843 και το ζήτημα των αυτοχθόνων και ετεροχθόνων, Αθήνα 1991. Ζωγράφος Α., Ιστορία της ελληνικής γεωργίας, τόμ. 1, Αθήνα 1976 (β' έκδοση), σ. 542587 (για την αποκατάσταση προσφύγων κατά την Επανάσταση και την καποδιστριακή περίοδο). Μάμουκας Α., Τα κατά την Αναγέννησιν της Ελλάδος. Ήτοι συλλογή των περί την αναγεννωμένην Ελλάδα συνταχθέντων πολιτευμάτων, νόμων και άλλων επισήμων πράξεων από του 1821 μέχρι του τέλους 1832, τόμ. 9, Αθήνα 1841 (τα σχετικά ψηφίσματα για τους πρόσφυγες της Γ' Εθνικής Συνέλευσης)· τόμ. 11, Αθήνα 1852 (οι προτάσεις για τους πρόσφυγες στη Δ' Εθνική Συνέλευση). Παπαδόπουλος Σ., Οι επαναστάσεις του 1854 και του 1878 στην Μακεδονία, Θεσσαλονίκη 1970. Πρωτοψάλτης Ε., Πρόσφυγες κατά την Ελληνικήν Επανάστασιν, Νέα Εστία 44 (1948), σ. 1154-1157, 1237-1241 και 1298-1303. Σκοπετέα Ε., Το «Πρότυπο βασίλειο» και η Μεγάλη Ιδέα. Όψεις του εθνικού προβλήματος στην Ελλάδα (1830-1880), Αθήνα 1988 (για το ζήτημα των αυτοχθόνων και ετεροχθόνων). β. Για τους πρόσφυγες στον 20ό αιώνα Αγγελομάτης Χ., Χρονικόν μεγάλης τραγωδίας (Το έπος της Μικράς Ασίας), Αθήνα 1971 (β' έκδοση). Αιλιανός Μ., Το έργον της ελληνικής περιθάλψεως, Αθήνα 1921. Αναγνωστοπούλου Σ., Μικρά Ασία, 19ος αι. - 1919. Οι Ελληνορθόδοξες κοινότητες, Αθήνα 1997. Αναστασιάδου Ι., Ο Βενιζέλος και το Ελληνοτουρκικό σύμφωνο φιλίας του 1930, στον τόμο: Μελετήματα γύρω από τον Βενιζέλο και την εποχή του, Αθήνα 1980, σ. 309-426. Γιαννακόπουλος Γ., Οι Μικρασιάτες πρόσφυγες στην Ελλάδα. Βιβλιογραφικό δοκίμιο, Δελτίο Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών 9 (1992), σ. 283-291. Γκιξελή Β., Η κοινωνική ένταξη των αστών προσφύγων στην πόλη, Δελτίο Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών 9 (1992), σ. 61-77. — Κοινωνικοί μετασχηματισμοί και προέλευση της κοινωνικής κατοικίας στην Ελλάδα (1920-1930), Αθήνα 1984. Αρίτσα Μ., Πρόσφυγες και εκβιομηχάνιση, στον τόμο: Ελευθέριος Βενιζέλος. Κοινωνία - Οικονομία - Πολιτική στην εποχή του (επιμ. Θ. Βερέμης - Γ. Γουλιμή), Αθήνα 1989, σ. 27-70. Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας, Επιστημονικό συμπόσιο: Ο Ξεριζωμός και η άλλη Πατρίδα. Οι προσφυγουπόλεις στην Ελλάδα, Αθήνα 1999. Ζαμπαθάς Χ., Οι εκ Μικράς Ασίας Ελληνορθόδοξοι πρόσφυγες, Αθήνα 1969. Η Έξοδος, τόμ. Α' Μαρτυρίες από τις επαρχίες των δυτικών παραλίων της Μικρασίας (επιμ. Φ. Αποστολόπουλος), Αθήνα 1980 - τόμ. Β' Μαρτυρίες από τις επαρχίες της κεντρικής και νότιας Μικρασίας (επιμ. Γ. Μουρέλος), Αθήνα 1982. Κοινωνία των Εθνών, Η εγκατάσταση των προσφύγων στην Ελλάδα, Αθήνα 1997. (Μετάφραση του απολογισμού δράσης της ΕΑΠ το 1926 για τα τρία πρώτα χρόνια λειτουργίας της). Κοντογιάννης Π., Γεωγραφία της Μικράς Ασίας, Αθήνα 1995 (ανατύπωση της έκδοσης του 1921). Ladas S., The exchange of minorities. Bulgaria, Greece and Turkey, Νέα Υόρκη 1952. Mavrogordatos G., Stilborn Republic. Social coalitions and party strategies in Greece, 1922-1936, Μπέρκλεϋ 1983. Μιχελή Λ., Προσφύγων βίος και πολιτισμός. Από τις πόλεις της Ελάσσονος Ασίας στα τοπία της παράγκας και του πισσόχαρτου, Αθήνα 1992. Morgenthau Η., Η Αποστολή μου στην Αθήνα. Το έπος της εγκατάστασης, Αθήνα 1994. Νοταράς Μ., Η αγροτική αποκατάστασις των προσφύγων, Αθήνα 1934. — Εις την Ιωνίαν, Αιολίαν και Λυδίαν. Πριν πενήντα χρόνια, Αθήνα 1972. Πάλλης Α., Αναδρομή στο προσφυγικό ζήτημα, Μικρασιατικά Χρονικά 11 (1963), σ. 22-36. — Συλλογή των κυριωτέρων στατιστικών των αφορωσών την ανταλλαγήν των πληθυσμών και προσφυγικήν αποκατάστασιν μετά αναλύσεως και επεξηγήσεων, Αθήνα 1929. — Φυλετικές μεταναστεύσεις στα Βαλκάνια και διωγμοί του Ελληνισμού (1912-1924), Δελτίο Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών 1 (1977), σ. 75-87. Παναγιωταρέα Α., Κυδωνιάτες αστοί και πρόσφυγες, Θεσσαλονίκη 1994. Petropoulos D., The Balkan exchange of minorities and its impact upon Greece, Παρίσι 1962. Πετρόπουλος Γ., Η υποχρεωτική ανταλλαγή των πληθυσμών: ελληνοτουρκικές ειρηνευτικές διευθετήσεις (1922-1930), στον τόμο: Ελευθέριος Βενιζέλος. Κοινωνία-οικονομία-πολιτική στην εποχή του (επιμ. Θ. Βερέμης - Γ. Γουλιμή), Αθήνα 1989, σ. 439-473. Προσφυγική Ελλάδα. Φωτογραφίες από το Αρχείο του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών (επιμ. Γ. Γιαννακόπουλος), Αθήνα 1992. Πρωτονοτάριος Α., Το προσφυγικόν πρόβλημα από ιστορικής, νομικής και κρατικής απόψεως, Αθήνα 1929. Σβολόπουλος Κ., Η απόφαση για την υποχρεωτική ανταλλαγή των πληθυσμών μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας, Θεσσαλονίκη 1981. Τενεκίδης Τ., Οι συνθήκες των Σεβρών και Λωζάννης ορόσημο στην ιστορία του Μικρασιατικού Ελληνισμού, Αθήνα 1986. Τσουλούφης Α., Η ανταλλαγή ελληνικών και τουρκικών πληθυσμών και η εκτίμηση των εκατέρωθεν εγκαταλειφθεισών περιουσιών, Αθήνα 1989. Υπουργείο Περιθάλψεως. Η Περίθαλψις των προσφύγων 1917-1920. (Δυτική Θράκη, Ανατολική Θράκη, Μικρά Ασία, Βόρειος Ήπειρος, Ανατολ. Μακεδονία, Νότιος Ρωσία, Πόντος, Ρουμανία, Δωδεκάνησα), Αθήνα 1920. Υπουργείο Περιθάλψεως. Το έργον των αποστολών του Υπουργείου Περιθάλψεως (Πόντος, Κωνσταντινούπολις, Σμύρνη, Μακεδονία), Αθήνα 1920. α. Μακεδονία Βακαλόπουλος Α. - Μαραβελάκης Μ., Αι προσφυγικού εγκαταστάσεις εν τη περιοχή Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη 1955. Βακουφάρης Π., Ελευθερία - Ν. Κορδελιό. «Πατρίδες» τότε και τώρα, Θεσσαλονίκη 1997. Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού, Η Καλαμαριά στο Μεσοπόλεμο (1920-1940). Πρόσφυγες. Δημιουργώντας τη νέα Πατρίδα, Θεσσαλονίκη 1998. Κοντογιώργη Ε., Αγροτικές προσφυγικές εγκαταστάσεις στη Μακεδονία: 1923-1930, Δελτίο Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών 9 (1992), σ. 47-59. β. Αττική Λεοντίδου Λ., Πόλεις της σιωπής. Εργατικός αποικισμός της Αθήνας και του Πειραιά (1909-1940), Αθήνα 1989. Τζόκας Σ., Καισαριανή. Η φυσιογνωμία μιας πόλης, Αθήνα 1998. γ. Νησιά Αιγαίου Ανδριώτης Ν., «Το μικρό ταξίδι». Η άφιξη και εγκατάσταση των Μικρασιατών προσφύγων στις Οινούσσες, Αθήνα 1998. Αφιέρωμα στα 70 χρόνια από τη Μικρασιατική καταστροφή (επιμ. Χ. Λάνδρος) στο περιοδικό «Απόπλους» (της Σάμου), έτος 3, τεύχος 9 (Φθινόπωρο-Χειμώνας 1992), σ. 33-64. Αφιέρωμα στα 70 χρόνια από τη Μικρασιατική καταστροφή στο περιοδικό «Συριανά γράμματα», έτος 5, τεύχος 19 (Ιούλιος 1992), σ. 173-239. δ. Κρήτη Ανδριώτης Ν., Η άφιξη και εγκατάσταση των Μικρασιατών προσφύγων στην Κρήτη και ειδικότερα στο Ηράκλειο, στον τόμο «Ο Μίτος της Αριάδνης». Ξετυλίγοντας την ιστορία της πόλης του Ηρακλείου, Ηράκλειο 1999, σ. 127-136. Μαρτυρίες προσφύγων σχετικά με τους οικισμούς στη Μικρά Ασία, την έξοδο τους από τις εστίες τους το 1922 και την εγκατάσταση τους στην Ελλάδα έχουν συγκεντρωθεί στο Αρχείο Προφορικής Παράδοσης του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών. Συνεργάτες του Κέντρου από το 1930 έως το 1970 συνέλεξαν πληροφορίες σε όλα τα μέρη της Ελλάδας, όπου είχαν εγκατασταθεί πρόσφυγες. Το υλικό αυτό ταξινομήθηκε κατά οικισμούς και ευρύτερες περιοχές της Μικράς Ασίας και αποτελείται από 150.000 σελίδες που αναφέρονται σε 1375 οικισμούς. Παράλληλα, το Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών διαθέτει φωτογραφικό αρχείο και ειδική βιβλιοθήκη. Δ. ΤΟ ΚΡΗΤΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΑΠΟ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΨΗ ΚΑΤΑ ΤΟ 19ο ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού ΑΙΩΝΑ Βενέρης Τιμ., Το Αρκάδι δια των αιώνων, Αθήναι 1938. Δετοράχης Θεοχ., Ιστορία της Κρήτης, Αθήνα 1986 (Ηράκλειο, 1990). — Βιβλιογραφία της Κρητικής Ιστορίας, περιοδικό «Παλίμψηστον» τ. 3, 1986, 232-233. — Η επανάσταση του Θερίσου (1905), εφ. Απογευματινή (Εγκυκλοπαίδεια -Προσφορά). Ελλάδα-20ός Αιώνας. Τόμος Β'. Τα γεγονότα, 10-16. — Σφραγίδες Κρητικής Ελευθερίας (1821-1898). Έκδοση για την εκατονταετηρίδα της Κρητικής Ελευθερίας (1898-1998), Ηράκλειο 1998. Έκδοση της Εταιρίας Κρητικών Ιστορικών Μελετών. Εκδοτική Αθηνών, Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. ΙΓ', ΙΔ', Αθήνα 1977. Ζαμπέλιος Σπ. - Κριτοβουλίδης Κ., Ιστορία των επαναστάσεων της Κρήτης (συμπληρωθείσα υπό Ιω. Κονδυλάκη), εν Αθήναις 21971. Καλλιατάκη Κ., Αγγλία και Κρήτη 1868, Κρητικά Χρονικά 25, 1973, 229-277. — Η εσωτερική κατάσταση στην Κρήτη 1868-1877, Αθήνα 1984 (διδ. διατριβή). Κόκκινος Διον., Η ελληνική επανάστασις, τ. 1-6, Αθήναι 1950 (1967-1969). Κούνδουρος Μ., Ιστορικοί και διπλωματικοί αποκαλύψεις. Η απελευθερωτική επανάστασις της Κρήτης και η αρμοστεία αυτής, εν Αθήναις 1921. Κρήτη. Ιστορία και Πολιτισμός (έκδοση Συνδέσμου τοπικών ενώσεων Δήμων και Κοινοτήτων Κρήτης), τ. Β', Ηράκλειο 1988. Κριάρης Παν. Κ., Ιστορία της Κρήτης (Νέα) από των αρχαιοτάτων μέχρι των καθ' ημάς χρόνων, τ. Γ', εν Αθήναις 1937. Κριτοβουλίδης Κ., Απομνημονεύματα του περί της αυτονομίας της Ελλάδος πολέμου των Κρητών, εν Αθήναις 1859 (Χανιά, 1912). — Παράρτημα εις τα Απομνημονεύματα του περί της Αυτονομίας της Ελλάδος πολέμου των Κρητών, Αθήνησι 1860. Μακράκη Λιλή, Ελευθέριος Βενιζέλος (1864-1910). Η διάπλαση ενός εθνικού ηγέτη, Αθήνα 1992 (έκδοση ΜΙΕΤ). Μουρέλλος Ιω., Ιστορία της Κρήτης, Ηράκλειο 1950. Παπαντωνάκης Γ., Η διπλωματική ιστορία της κρητικής επαναστάσεως του 1866, εν Αθήναις 1926. Πρεβελάκης Ελ., Η μεγάλη Κρητική Επανάσταση 1866-1869, Αθήνα 1966. Πρεβελάκης Ελ. - Πλαγιαννάκου-Μπεκιάρη Β., Η Κρητική Επανάστασις 1866-1869, Εκθέσεις των εν Κρήτη προξένων της Ελλάδος, 1-2, Αθήναι 1970. Ξανθουδίδης Στέφ., Επίτομος Ιστορία της Κρήτης, εν Αθήναις 1909. Σβολόπουλος Κ., Ο Ελευθέριος Βενιζέλος και η πολιτική κρίσις εις την Αυτόνομον Κρήτην, Αθήναι 1974. Σκανδάμης Α. Σ., Ο Πρίγκιψ Γεώργιος. Η ζωή και το έργον του, Αθήναι 1955. Σταυρινίδης Νικ., Ο καπετάν Μιχάλης Κόρακας και οι συμπολεμιστές του, τ. Α' - Γ', Ηράκλειον 1971-1974. Σταυρινού Μιράντα, Η αγγλική πολιτική και το Κρητικό Ζήτημα (1839-1841), Αθήνα 1986. Τσιριντάνης Αλ., Η πολιτική και διπλωματική ιστορία της εν Κρήτη Εθνικής Επαναστάσεως 1866-1869, τόμοι 3, Αθήναι 1950-1951. Τωμαδάκης Ν. Β., Τα εν Κρήτη πολιτεύματα (1821-1824) (Μιχαήλ Αφεντούλιεφ, Μανόλης Τουμπάζης, Πέτρος Σκυλίτζης - Ομηρίδης και Γ. Καλαμαράς), Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, 15, 1961, 3-51. Ψιλάκης Β., Ιστορία της Κρήτης, τ. Γ', εν Χανίοις 1909. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ…………………………………………………………..7 Εισαγωγή …………………………………………………………12 Α. Η Ελληνική Οικονομία μετά την Επανάσταση ………………………….13 1. Τα δημογραφικά δεδομένα …………………………………………13 2. Οι παραγωγικές δυνάμεις μέσα και έξω από την Ελλάδα και η «Μεγάλη Ιδέα».17 Β. Η Ελληνική Οικονομία κατά το 19ο αιώνα ……………………………19 1. Το εμπόριο …………………………………………………….19 2. Η εμπορική ναυτιλία …………………………………………….22 3. Η διανομή των εθνικών κτημάτων …………………………………..25 4. Η εκμετάλλευση των ορυχείων ……………………………………..27 5. Η δημιουργία τραπεζικού συστήματος ……………………………….28 6. Η βιομηχανία …………………………………………………..31 7. Τα δημόσια έργα ………………………………………………..33 8. Το δίκτυο των σιδηροδρόμων ………………………………………35 9. Τα εθνικά δάνεια………………………………………………..37 10. Η πτώχευση του 1893 και ο Διεθνής Οικονομικός Έλεγχος ……………..39 11. Το εξωελλαδικό ελληνικό κεφάλαιο ………………………………..40 Γ. Οι οικονομικές εξελίξεις κατά τον 20ό αιώνα ……………………….44 1. Το αγροτικό ζήτημα ……………………………………………..44 2. Τα πρώτα βήματα του εργατικού κινήματος …………………………..48 3. Οι οικονομικές συνθήκες κατά την περίοδο 1910-1922………………….50 4. Ο Α' Παγκόσμιος πόλεμος …………………………………………51 5. Η οικονομική ζωή κατά την περίοδο 1922-1936 ……………………….53 6. Η ελληνική οικονομία κατά την περίοδο του μεσοπολέμου……………….54 7. Οι μεγάλες επενδύσεις …………………………………………..54 8. Η Τράπεζα της Ελλάδος …………………………………………..55 9. Η κρίση του 1932 ……………………………………………….55 Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (1821-1936) Εισαγωγή …………………………………………………………60 Α. Εξωτερικός προσανατολισμός και πελατειακές σχέσεις (1821-1843) ………61 1. Πελατειακά δίχτυα επί τουρκοκρατίας ………………………………61 2. Η διαμόρφωση νέων δεδομένων κατά την Επανάσταση ……………………62 3. Τα πρώτα ελληνικά κόμματα ……………………………………….66 4. Τα κόμματα ως εκφραστές του πνεύματος της εποχής …………………..70 Β. Χειραφέτηση και Αναμόρφωση (1844-1880) ……………………………72 1. Το σύνταγμα του 1844 ……………………………………………72 2. Η παρακμή των «ξενικών» κομμάτων κατά την περίοδο της συνταγματικής μοναρχίας …………………………………………..75 3. Η «νέα γενιά» ………………………………………………….77 4. Η Εθνοσυνέλευση του 1862-1864 ……………………………………79 Γ. Δικομματισμός και εκσυγχρονισμός (1880-1909) ………………………82 1. Η εδραίωση του δικομματισμού …………………………………….82 2. Η οργάνωση των κομμάτων κατά το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα …….84 3. Από τη χρεοκοπία στο στρατιωτικό κίνημα στο Γουδί (1893-1909) ……….86 Δ. Ανανέωση - Διχασμός (1909-1922) ………………………………….91 1. Το κόμμα των Φιλελευθέρων ……………………………………….91 2. Τα αντιβενιζελικά κόμματα ……………………………………….94 3. Τα αριστερά κόμματα……………………………………………..95 4. Ο εθνικός διχασμός (1915-1922) …………………………………..95 5. Το Σοσιαλιστικό κόμμα……………………………………………99 Ε. Εκσυγχρονισμός και επεμβάσεις (1923-1936) ………………………..101 1. Οι συνέπειες της Μικρασιατικής καταστροφής ……………………….101 2. Τα κόμματα από το τέλος του Μικρασιατικού πολέμου μέχρι τη δικτατορία του Ι. Μεταξά ………………………………………….106 Επίλογος ………………………………………………………..113 ΤΟ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (1821-1930) ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΤΑ ΤΟ 19ο ΑΙΩΝΑ …………………………….118 Εισαγωγή ………………………………………………………..118 Α. Το προσφυγικό ζήτημα κατά την Ελληνική Επανάσταση (1821-1827) ………119 1. Πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία, την Κωνσταντινούπολη και την Κύπρο …….119 2. Πρόσφυγες από τον ελλαδικό χώρο …………………………………120 3. Πρόσφυγες από τα νησιά του Αιγαίου και την Κρήτη ………………….122 4. Η στάση της πολιτικής ηγεσίας απέναντι στο προσφυγικό ζήτημα ……….124 Β. Το προσφυγικό ζήτημα κατά την Καποδιστριακή περίοδο (1828-31) ………126 1. Η μέριμνα για τους πρόσφυγες ……………………………………126 2. Το ζητημάτων προσφύγων και η Δ' Εθνική Συνέλευση ………………….127 3. Αντιδράσεις …………………………………………………..129 Γ. Η αποκατάσταση των προσφύγων κατά την περίοδο της μοναρχίας τον Όθωνα (1833-1862) ……………………………………………….131 1. Η πρόνοια για τους πρόσφυγες κατά την Οθωνική περίοδο ……………..131 2. Η διαμάχη αυτοχθόνων και ετεροχθόνων……………………………..133 Δ. Πρόσφυγες και αλυτρωτικά κινήματα κατά το 19ο αιώνα………………..136 1. Θεσσαλία, Ήπειρος, Μακεδονία…………………………………….136 2. Κρήτη…………………………………………………………137 ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΤΑ ΤΟΝ 20ό ΑΙΩΝΑ…………………………….139 Εισαγωγή ………………………………………………………..139 Α. Προσφυγικά ρεύματα κατά την περίοδο 1914-1922……………………..140 1. Ο διωγμός του 1914 ( ο πρώτος διωγμός) …………………………..140 2. Άλλα προσφυγικά ρεύματα ………………………………………..141 3. Η περίθαλψη (1914-1921) ………………………………………..142 4. Η παλιννόστηση ………………………………………………..144 Β. Η Μικρασιατική καταστροφή ………………………………………146 1. Η έξοδος ……………………………………………………..146 2. Το πρώτο διάστημα ……………………………………………..148 3. Η Σύμβαση της Λοζάνης και η ανταλλαγή των πληθυσμών………………..151 Γ. Η αποκατάσταση των προσφύγων…………………………………….155 1. Η Επιτροπή Αποκαταστάσεως Προσφύγων………………………………155 2. Η αγροτική αποκατάσταση ………………………………………..158 3. Η αστική αποκατάσταση ………………………………………….159 Δ. Η αποζημίωση των ανταλλαξίμων και η Ελληνοτουρκική προσέγγιση 162 1. Η αποζημίωση των ανταλλαξίμων……………………………………162 2. Η ελληνοτουρκική προσέγγιση …………………………………….163 Ε. Η ένταξη των προσφύγων στην Ελλάδα ………………………………165 1. Η ενσωμάτωση των προσφύγων ……………………………………..165 2. Οι επιπτώσεις από την άφιξη των προσφύγων ………………………..168 ΤΟ ΚΡΗΤΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΑΠΟ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΨΗ ΚΑΤΑ ΤΟ 19ο ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ού ΑΙΩΝΑ Εισαγωγή ………………………………………………………..176 Α. Ο αγώνας της Εθνεγερσίας στην Κρήτη (1821-1830) …………………..177 Η πρώτη περίοδος (1821-1824) ………………………………………177 Β. Η περίοδος 1830-1866 …………………………………………..185 1. Η περίοδος της αιγυπτιοκρατίας (1830-1840) ……………………….185 2. Η επανάσταση του Χαιρέτη-Βασιλογεώργη (1841)………………………187 3. Τα γεγονότα κατά την περίοδο 1841-1866. Το κίνημα του Μαυρογένη ….188 Γ. Η μεγάλη Κρητική Επανάσταση τον 1866-1869 ………………………..189 1. Ο εθνικός χαρακτήρας της επανάστασης …………………………….189 2. Η έκρηξη της επανάστασης και η οργάνωση του αγώνα …………………190 3. Τα πολεμικά γεγονότα. Η διεθνής απήχηση ……………………….191 4. Το τέλος της μεγάλης κρητικής επανάστασης ………………………..193 5. Ο Οργανικός Νόμος της Κρήτης…………………………………….193 Δ. Το Κρητικό ζήτημα κατά την τελευταία περίοδο της τουρκοκρατίας (1869-1898) …………………………………………………………………..195 1. Η Κρήτη από το 1868 ως το 1878 ………………………………….195 2. Η επανάσταση του 1878 και η Σύμβαση της Χαλέπας …………………..196 3. Η Κρήτη στη δεκαετία 1878-1888 ………………………………….198 4. Η επανάσταση του 1889 και οι συνέπειες της ……………………….199 5. Η ιδέα της Μεταπολίτευσης. Η επανάσταση του 1895-1896……………199 6. Οι τελευταίες επαναστάσεις (1897-1898) …………………………..201 7. Ο ελληνοτουρκικός πόλεμος του 1897 και η λύση της αυτονομίας ……….203 8. Η μεγάλη σφαγή του Ηρακλείου και η λύση του Κρητικού Ζητήματος ……..204 Ε. Η περίοδος της αυτονομίας και η ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα ……..208 1. Η οργάνωση της Κρητικής Πολιτείας ……………………………….208 2. Η περίοδος της δημιουργίας ……………………………………..210 3. Τα πρώτα νέφη …………………………………………………210 4. Η επανάσταση του Θερίσου (1905)………………………………….211 5. Η αρμοστεία του Αλέξανδρου Ζαΐμη (1906-1908) ……………………..218 6. Η κατάλυση της Αρμοστείας στην Κρήτη. Το πρώτο ενωτικό Ψήφισμα των Κρητών …………………………………………………………….218 7. Τα γεγονότα των ετών 1909-1913 ………………………………….220 8. Η μετάκληση του Βενιζέλου στην Αθήνα και οι επιπτώσεις στο Κρητικό Ζήτημα ………………………………………………….220 9. Η οριστική λύση του Κρητικού Ζητήματος …………………………..221 Γλωσσάριο ……………………………………………………….223 Βιβλιογραφία …………………………………………………….225 Ευχαριστούμε την «Εκδοτική Αθηνών», το «Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών», την «Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων» και τη «Γεννάδειο Βιβλιοθήκη» που μας επέτρεψαν να χρησιμοποιήσουμε εικόνες και χάρτες από τις Εκδόσεις τους, για τις ανάγκες της διδασκαλίας του βιβλίου.