Παράλληλη Αναζήτηση
ΤΟ 37ο …. ΘΥΜΑ !
Η εξήγηση για την ευρύτερη μελαγχολία της κοινωνίας δεν αποκλείεται να βρίσκεται στην «πυραμίδα των αναγκών»
Επεξεργασία
Το μυστικό της ευτυχίας
1. Διηγηθείτε με συντομία το κείμενο α'.
Τα προβλήματα δεν δημιουργούνται πλέον από τις ελλείψεις
Υπογραμμίστε τις λέξεις με τις οποίες ο άγγελος χαιρετά τη Μαρία.
Μετά από τις γιορτές των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς και πριν να μπούμε στο Φεβρουάριο, όπου υπάρχουν και τα καρναβάλια του λαού, κατά τον πολλαπλά "μακρύ" και βαρύ Ιανουάριο παράγονται πολλές ειδήσεις.
Ποιο μήνυμα της φέρνει;
Την τεχνική τους ήδη την αναλύσαμε πολλές φορές από αυτά τα σημειώματα.
Από τότε που κατοικήθηκε ο κόσμος, η μάχη για την επιβίωση έγινε το πιο πιεστικό πρόβλημα του ανθρώπου. Σήμερα όμως, κάτι ξεχωριστό συμβαίνει στον αναπτυγμένο κόσμο. Πρώτη φορά στην ιστορία, τα προβλήματα της κοινωνίας δημιουργούνται όχι από ελλείψεις, αλλά από αφθονία.
2. Τι είχε υποσχεθεί ο Θεός στους πρωτόπλαστους μετά το βαρύ σφάλμα τους; Δεν είναι μόνον τα τηλεοπτικά δελτία των οχτώ, αλλά και η επιλογή της περιόδου (να μην λείπει ο κόσμος σε διακοπές, να μην υπάρχουν χαλαρά τριήμερα, να μην είναι καλοκαίρι, να μην, να μην, να μην).
Καλύτερες εποχές; «Σιέστα» του Πoλ Γκoγκέν (1894)
Τι σχέση έχει αυτή η υπόσχεση με το μήνυμα του αγγέλου; (βλ. και Ερμ. 1) Τότε ακριβώς "σκηνοθετούνται" κάποιες ειδήσεις ή κάποιες άλλες που εκρατούντο στην κατάψυξη (όπως η νοικοκυρά κάνει με τα τρόφιμα), "φουρνίζονται" στα τηλεοπτικά παράθυρα και εξέρχονται "φρέσκες" και προς άγρα τηλεθέασης και για να τονίσουν οι μεγαλοδημοσιογράφοι των ιδιωτικών καναλιών που συνδιαχειρίζονται την πολιτική με τους θεσμικούς.
Τόσα αυτοκίνητα, που δεν έχουμε δρόμους να τα οδηγήσουμε, τόσα τρόφιμα, που πάσχουμε από παχυσαρκία, τόσα να αγοράσουμε, να δούμε, να κάνουμε, που δεν βρίσκουμε χρόνο να τα απολαύσουμε.
3. Έχουμε παρακολουθήσει μέσα από όλη την ιστορία της Παλαιάς Διαθήκης ότι ο Θεός πάντοτε ζητούσε την ελεύθερη συγκατάθεση, δηλ. τη σύμφωνη θέληση του ανθρώπου. Αυτή περίπου η συνταγή κρατιέται απαρέγκλιτα, υπό τον όρο πως δεν θα σκάσουν αιφνιδιαστικά γεγονότα, που εκ των πραγμάτων είναι αναμφισβήτητες ειδήσεις με ουσία και περιεχόμενο.
Γιατί να μην είμαστε όμως λίγο περισσότερο ευγνώμονες, και γιατί όχι, λίγο περισσότερο ευτυχισμένοι;
Υπογραμμίστε στο κείμενο α' όλες τις αντιδράσεις και τα λόγια της Μαρίας που δείχνουν πώς η ίδια συνεργάστηκε εδώ.
Ο σεισμός των 6,9 Ρίχτερ δεν ήταν αναμενόμενος, ενώ η επικίνδυνη εξάπλωση της γρίπης των πουλερικών ίσως ήταν αναμενόμενη, αλλά δεν ήταν γνωστή η ταχύτητά της.
Τη θέση μας αυτή είχε προβλέψει από το 1930 ο Βρετανός οικονομολόγος Τζον Μέιναρντ Κέινς.
4. Διηγηθείτε με συντομία το κείμενο β'. Ούτε μπορούσε να προβλέψει κανείς πως ο κύριος Μαρκογιαννάκης θα διέπραττε τέτοιο φραστικό ολίσθημα.
Σε ένα δοκίμιο με τον τίτλο «Οικονομικές δυνατότητες για τα εγγόνια μας» παρατηρούσε ότι στο μέλλον το πραγματικό πρόβλημα του ανθρώπου θα ήταν το πώς θα χρησιμοποιήσει την αποδέσμευσή του από τiς βασικές οικονομικές ανάγκες, ώστε να ζει αρμονικά, συνετά και «καλά».
Τι προβλήματα είχε να αντιμετωπίσει ο Ιωσήφ ως άνθρωπος της εποχής του;
Ο Τσουχράι στη μνημειώδη ταινία του είχε μιλήσει για τον "41ο", στην περίπτωσή μας είχαμε την 36η απώλεια.
Σήμερα, επισημαίνει ο βραβευμένος αρθρογράφος Ρίτσαρντ Τόμκινς στη «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς», οι μελέτες για την ευτυχία σε ΗΠΑ, Βρετανία και ηπειρωτική Ευρώπη δείχνουν ότι τα επίπεδά της έχουν μείνει στάσιμα ή, σε ορισμένες περιπτώσεις, φθίνουν τα τελευταία 30 χρόνια.
Χαρακτηρίστε τον από τη στάση του (βλ. και Ερμ. 5 και 8).
Και φυσικά αυτή η ιστορία με τις παρακολουθήσεις και τις απαγωγές δεν είχε ξεδιαλυθεί σωστά και σε βάθος.
Ένας λόγος είναι ασφαλώς ότι τα οφέλη της «ευημερίας» δεν έχουν εξαπλωθεί.
5. Στο ευαγγελικό κείμενο του μαθήματος ποια ασυνήθιστα, ανατρεπτικά, νέα και απελευθερωτικά γεγονότα και λόγια - σε σχέση με τον Θεό, τους ανθρώπους και τη ζωή - μπορούμε να επισημάνουμε; Θα έγραφα για Πακιστανγκέιτ, αν δεν ήταν ήδη γνωστό πως αυτή η χώρα είναι πολλαπλά διάτρητη, διαθέτοντας μια καμένη γούνα από πολλές απόψεις.
Η εξήγηση για την ευρύτερη μελαγχολία της κοινωνίας δεν αποκλείεται επίσης να βρίσκεται στην «πυραμίδα των αναγκών», όπως τις ιεράρχησε ο Αβραάμ Μάσλοου, ψυχολόγος που μελέτησε την συμπεριφορά, το 1943.
Διατυπώστε τα και σημειώστε τους στίχους, όπου αυτά υπάρχουν.
Η επαναφορά στην επικαιρότητα της περιβόητης επιχείρησης "Κόκκινη προβιά" δεν είναι ανεπίκαιρη, παρόλο ότι η ηλικία της ξεπερνάει τα 50 χρόνια.
Ο Μάσλοου διαβεβαίωσε ότι το ισχυρότερο κίνητρο του ανθρώπου είναι η ανάγκη για την επίτευξη αισθήματος πληρότητας.
(Σημείωση: Η εργασία αυτή θα γίνεται σε όλα τα μαθήματα που έχουν ευαγγελικά κείμενα).
Ίσως οι αποκαλύψεις να μη γίνονται σε μια τυχαία χρονική στιγμή και αυτό θα το μάθουμε σύντομα από άλλες εξελίξεις.
Κάτω από αυτό, υπάρχουν άλλα επίπεδα αναγκών, το κάθε ένα από τα οποία πρέπει να ικανοποιηθεί για να προχωρήσει το άτομο στο ιεραρχικά ανώτερο.
Ευαγγελισμός. Φορητή εικόνα του 16ου αι. από τη Μονή Διονυσίου, Άγιον Όρος. (Στην εικόνα του Ευαγγελισμού της Ανατολικής Εκκλησίας ο άγγελος κρατάει σκήπτρο. Συμβολίζει την εξουσία που του έδωσε ο Θεός, για να μεταφέρει το θέλημά του. Στην αντίστοιχη εικόνα της Δυτικής Εκκλησίας ο άγγελος κρατάει κρίνο, σύμβολο της καθαρότητας και της αγνότητας).
Το πρόβλημα, λοιπόν, δεν είναι τι έγινε πριν από μισό αιώνα, αυτό θα είχε μόνον ιστορική αξία. Στη βάση της πυραμίδας του Μάσλοου είναι οι κύριες ανάγκες για τη διαβίωση: νερό, τροφή, υλικές ανέσεις. Το θέμα είναι πως αποδεικτικά στοιχεία και αναφορές σε ονόματα "βάζουν" στο παιγνίδι της συναλλαγής με ξένους πράκτορες και ξένες δυνάμεις και πολιτικούς πέραν από το χώρο που θα μπορούσε να υποθέσει κάποιος. Ακολουθούν ανάγκες ασφάλειας.
Υπήρχε μια πρωτοφανής εμπλοκή που μόλις στο τέλος της δεκαετίας του '80 άρχισε να ξεκαθαρίζει με την ανακάλυψη υπερχιλίων κρυπτών με οπλισμό.
Ύστερα έρχεται η αγάπη και το αίσθημα τoυ να ανήκεις κάπου, να νιώθεις αποδεκτός στην οικογένεια, την κοινωνία, την εργασία.
Οι αποκαλύψεις ξεπερνούν τον ερευνητικό χαρακτήρα.
Η ανάγκη για εκτίμηση και αυτοεκτίμηση έπεται και στην κορυφή τοποθετείται αυτό που ο Μάσλοου αποκαλούσε αυτoπραγμάτωση, η κατάσταση κατά την οποία ο άνθρωπος νιώθει ευτυχής από την επίτευξη όλων εκείνων που θα μπορούσε να γίνει.
Παράλληλα, δε δείχνουν απλά και μόνον την εξάρτηση της "υπερήφανης" Ελλάδας από τον ξένο παράγοντα. Ο πλούτος. Αυτό θα ήταν το λιγότερο. Τα χρήματα σαφώς είναι σημαντικός παράγοντας για την ικανοποίηση των προϋποθέσεων ώστε να νιώσει κάποιος ευτυχής. Αποδεικνύουν περίτρανα πως Έλληνες διάφορων αποχρώσεων αλλά και ασχολιών υπήρξαν όχι μόνον υπονομευτές της εθνικής ανεξαρτησίας αλλά και προβοκάτορες τραγικών γεγονότων (εισβολή Κύπρου, γεγονότα Γοργοπόταμου, βομβιστικές ενέργειες και προδικτατορική ένταση) και έδρασαν ως πέμπτη φάλαγγα. Το πρόβλημα είναι ότι τόσο το ίδιο το άτομο όσο και οι κυβερνήσεις έχουν καταλήξει να πιστεύουν ότι η μεγαλύτερη ευημερία είναι το κλειδί για «περισσότερη ευτυχία», ακόμη και πέρα από το σημείο που τα βασικά επίπεδα των ανέσεων έχουν επιτευχθεί. Και φυσικά, όπως τα ιστορικά συγγράμματα αποδεικνύουν, ΠΟΤΕ δεν υπήρξε κομμουνιστικός κίνδυνος για τη χώρα μας. Η πυραμίδα του Μάσλοου λέει το αντίθετο. Εφαρμόσθηκε πλήρως η συμφωνία της Γιάλτας και η "δοκιμή" του αποτυχημένου εμφυλίου πολέμου το επιβεβαίωσε. Και από τις έρευνες που γίνονται σήμερα διαπιστώνεται ότι ισχύει: ενώ οι άνθρωποι χαμηλότερων εισοδημάτων γίνονται ευτυχέστεροι όταν αυξάνονται τα εισοδήματά τους, μόλις φτάσουν σε ένα μέσο επίπεδο οικονομικής άνεσης - της τάξης των 10.000 ευρώ το χρόνο - η περαιτέρω αύξηση των εισοδημάτων φέρνει πολύ λιγότερη επιπλέον ευτυχία.
Γιατί τώρα, λοιπόν, αυτές οι αποκαλύψεις; Επί πενήντα χρόνια κυβερνήσεις χρησιμοποίησαν το ακαθάριστο εθνικό προϊόν ως μονάδα μέτρησης της ευημερίας. Υποθέτω για να επέλθει μια πλήρης αποδιάρθρωση και απαξίωση της πολιτικής σκηνής. Το μεγάλο πρόβλημα όμως είναι ότι το ΑΕΠ μετρά πράγματα στα οποία μπορεί να δοθεί νομισματική αξία. Και ποιο μπορεί να είναι το επόμενο βήμα; Όχι εκείνα που γίνονται περισσότερο σημαντικά μόλις απαντηθούν οι βασικές ανάγκες. Φοβάμαι πολύ πως το 37ο θύμα αυτής της γενικευμένης αναταραχής θα είναι η δημοκρατία όχι ως εκτροπή αλλά θεσμική καταβαράθρωση. Για πολλούς, για παράδειγμα, ο χρόνος είναι τόσο πολύτιμος που χαρακτηρίζεται «το νέο χρήμα», όμως το ΑΕΠ δεν τον υπολογίζει. Δεν είναι μικρή απώλεια!
Στο ίδιο πλαίσιο, ετήσια αύξηση 3% του ΑΕΠ θα μας έφερνε σε 10 χρόνια στο απίστευτο σημείο τού να είμαστε «καλύτερα» 19 φορές απ' ό,τι σήμερα. Πώς όμως θα χρησιμοποιούσαμε τον επιπλέον πλούτο; Θα είχαμε 19 φορές περισσότερα αυτοκίνητα, σπίτια, διακοπές; Θα ήμασταν έστω και λίγο ευτυχέστεροι; Ή μήπως θα είχαμε εκτεθεί σε διαφημίσεις 19 φορές περισσότερο από σήμερα, και θα είχαμε βρεθεί με 19 φορές περισσότερα καταναλωτικά αγαθά, βιώνοντας κατάθλιψη 19 φορές πιο βαριά;
Αμφιλεγόμενες κινήσεις. Η συνεχής προσπάθεια για αύξηση της παραγωγικότητας θα μπορούσε να οδηγήσει στην άσκηση πίεσης για την εφαρμογή υποχρεωτικών ορίων στις ώρες εργασίας, ώστε να ενθαρρύνονται οι πολίτες να περνούν περισσότερο χρόνο με τις οικογένειές τους. Τέτοιες αμφιλεγόμενες κινήσεις θα έβρισκαν πιο πρόσφορο το έδαφος μεταξύ κεντροαριστερών υποστηρικτών της κοινωνικής αναδόμησης, παρά μεταξύ των υπέρμαχων του καπιταλισμού της ελεύθερης αγοράς. Όμως, όπως προέβλεψε ο Κέινς, καθώς οδεύουμε προς μια μεταϋλιστική εποχή, η ευτυχία κινείται πιο ψηλά στην πολιτική και πολιτιστική ατζέντα.
