Δοκιμάσαμε και προτείνουμε

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΙΝΕΜΑ

Τι είναι η ενέργεια;

ΑΙΣΘΗΤΟΣ 1997

Η "εκδίκηση" των μικρών ηρώων

Στην καθημερινή ζωή με τη λέξη ενέργεια εννοούμε μία πράξη ή μία δραστηριότητα.

ΜΑΥΡΟΜΜΑΤΗ

Οι μικροί ήρωες στο σινεμά παίρνουν την "εκδίκησή" τους! Χάρη στην ταινία "Δύσκολοι αποχαιρετισμοί: ο μπαμπάς μου", με πρωταγωνιστή τον 9χρονο Γιώργο Καραγιάννη, με θέμα - σύμπτωση… - ανάλογο της πρώτης ελληνικής φιξιόν παραγωγής που παίχθηκε σε κινηματογραφική αίθουσα, το 1925, με ηρωίδα ένα κοριτσάκι

Για παράδειγμα ενεργητικός είναι ο άνθρωπος που καταγίνεται με ποικίλες δραστηριότητες.

Λευκός Παγγαιορείτικος Τοπικός Οίνος

ΠΑΥΛΟΣ ΚΑΓΙΟΣ

Στη φύση οι μεταβολές δεν είναι αποτέλεσμα πάντα ανθρώπινης δραστηριότητας: ένα σώμα κρυώνει, θερμαίνεται ή κινείται και αυτό δεν οφείλεται κατ' ανάγκην σε ανθρώπινη παρέμβαση.

Κατάγεται από: την περιοχή του Παγγαίου όρους στη Καβάλα, όπου οι αμπελώνες απλώνονται στις χαμηλές πλαγιές του βουνού μέχρι την ακρογιαλιά.

Ο Βασιλάκης Καΐλας του "Λουστράκου" είναι ο σταρ των μικρών πρωταγωνιστών στην ιστορία του εγχώριου σινεμά καθώς έχει εμφανιστεί σε 117 ταινίες!

Στη φυσική η λέξη ενέργεια έχει εντελώς διαφορετικό νόημα από το συνηθισμένο.

Φτιάχτηκε από: τη γαλλική ποικιλία Sauvignon Blanc η οποία έχει αποσπάσει… αδιαφιλονίκητους "τίτλους ευγένειας".

Ο θάνατος του πατέρα "δένει" το φιλμ του Δήμου Βρατσάνου "Της μοίρας το αποπαίδι" - 1925 - και τους "Δύσκολους αποχαιρετισμούς: ο μπαμπάς μου" της Πένυς Παναγιωτοπούλου με τον 7χρονο - την εποχή των γυρισμάτων - και εννιά τώρα, Γιώργο Καραγιάννη.

Ας δούμε κάποιες απλές μεταβολές και το πώς τις περιγράφουν οι φυσικοί με την έννοια της ενέργειας.

Το βρήκαμε: φρέσκο και νευρικό με το χαρακτηριστικό πλούτο του Sauvignon στο στόμα.

Ερμηνεία που βραβεύτηκε στο Φεστιβάλ του Λοκάρνο με τη Χρυσή Λεοπάρδαλη, ενώ ποτέ στην ιστορία του εγχώριου σινεμά δεν έχει δοθεί ανάλογο βραβείο σε παιδί - εκτός από επί μέρους διακρίσεις - και οι φετινοί 50 "σοφοί" της επιτροπής των Κρατικών Βραβείων του ΥΠΠΟ τον αγνόησαν. Μία μπάλα πέφτει πάνω σε μία σειρά από ακίνητες ξύλινες κορύνες (Εικ. 2.7).

Με όμορφο και επίμονο ποικιλιακό άρωμα που θυμίζει έντονα τα ώριμα καλοκαιρινά φρούτα (πεπόνι, ανανά, ροδάκινο).

Καμιά… κλωνοποίηση δεν στέκεται ικανή - ευτυχώς - να γιατρέψει την απώλεια του γονιού και το θέμα αυτό απασχολεί τα δύο παραπάνω φιλμ - κι ας έχουν μεταξύ τους απόσταση 77 ετών! Η ταχύτητα της μειώνεται, ενώ ταυτόχρονα οι κορύνες εκσφενδονίζονται.

Στο τραπέζι βάλτε το πλάι σε: πιάτα θαλασσινών και κρέατα με λευκές αρωματικές σάλτσες.

Τα πρώτα παιδιά που εμφανίζονται σε ελληνική ταινία είναι τα… πριγκιπόπουλα της βασιλικής οικογένειας - το 1912 σε ταινία επικαίρων του Ζόζεφ Χεπ - αλλά η αρχή της επαφής του κοινού με ελληνική φιξιόν ταινία σε αίθουσα γίνεται με το μελόδραμα "Της μοίρας το αποπαίδι". Σε αυτή τη μεταβολή λέμε ότι αρχικά η κινούμενη μπάλα έχει κινητική ενέργεια, ενώ οι ακίνητες κορύνες δεν έχουν.

Τιμάται: 2.500 δρχ.

Μια ταινία με ηρωίδα μια κοπελίτσα, που μετά τον θάνατο του πατέρα της ζει μέσα στη στέρηση, έμελλε να σημαδέψει τη μοίρα του εγχώριου κινηματογράφου επί δεκαετίες αφού εκατοντάδες ταινίες είχαν ως πρωταγωνιστές μικρά παιδιά που απέφεραν μεγάλα κέρδη στους "δημιουργούς". Κατά τη σύγκρουση τους κινητική ενέργεια μεταφέρεται από τη μπάλα στις κορύνες. Και, φυσικά, ποτέ δεν ψηφίστηκε ένας νόμος που να προστατεύει την παρουσία παιδιών ή νέων στον ελληνικό κινηματογράφο!

Όταν κρατάμε τη χορδή του τόξου τεντωμένη ασκούμε σ' αυτή δύναμη. "Ο πρώτος θεσμός για τον παιδικό και νεανικό κινηματογράφο στη χώρα μας δημιουργήθηκε το 1997 με το Διεθνές Φεστιβάλ Ολυμπίας για Παιδιά και Νέους από τη μη κερδοσκοπική εταιρεία Νεανικό Πλάνο" αναφέρει ο Δημήτρης Σπύρου και αξίζει να πούμε ότι βιβλίο "Το παιδί στον ελληνικό κινηματογράφο", που έχει εκδώσει το φεστιβάλ το οποίο διευθύνει, μας στάθηκε πολύτιμο εργαλείο. Τότε λέμε ότι η χορδή έχει δυναμική ενέργεια. Και πριν από δύο χρόνια το πρόγραμμα "Πάμε σινεμά;" του Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης και του ΥΠΠΟ συνέβαλε ακόμα πιο αποφασιστικά σ' αυτόν τον τομέα - αν και δεν υπάρχει, ακόμα, νόμος για την ουσιαστική προστασία του παιδιού στον ελληνικό κινηματογράφο, όπως και στο θέατρο ή άλλες μορφές τέχνης. Η παραμορφωμένη χορδή δεν έχει κινητική ενέργεια, ωστόσο ασκεί στο βέλος δύναμη. Το 1930 καθιερώνεται στην Ελλάδα ο "προληπτικός έλεγχος", η… λογοκρισία, δηλαδή, προκειμένου να δοθεί άδεια λήψης σκηνών. Το βέλος (Εικ. 2.8) είναι ακίνητο, δεν έχει κινητική ενέργεια. Η Κοινωνία των Εθνών συνέταξε το '34 ένα κείμενο που όριζε το περιεχόμενο του "Κατάλληλου για παιδιά και νέους". Όταν αφήσουμε την χορδή και το βέλος, η χορδή παύει να είναι παραμορφωμένη και το βέλος εκτινάσσεται. Στην Ελλάδα δημιουργήθηκε το '35 το Γραφείο Μορφωτικού Κινηματογράφου, μα την επόμενη χρονιά έγινε όργανο προπαγάνδας του Μεταξά. Η χορδή δεν έχει πλέον δυναμική ενέργεια ενώ το βέλος αποκτά κινητική ενέργεια. Το '55 δημιουργείται υπό την αιγίδα της UNESCO το Διεθνές Κέντρο Κινηματογράφου για Παιδιά και Νέους - ανάμεσα στους σκοπούς του και η "κριτική, δημιουργική σκέψη των νέων".

Σε αυτή τη μεταβολή λέμε ότι η δυναμική ενέργεια της χορδής μετατρέπεται σε κινητική ενέργεια του βέλους.

Αλλά για το εκπαιδευτικό σύστημα της Ελλάδας εκείνης της περιόδου αυτές οι διατάξεις ήταν "ψιλά γράμματα".

Στις προηγούμενες μεταβολές μεταφέρεται κινητική ενέργεια από την κινούμενη μπάλα στις ακίνητες κορύνες και η δυναμική ενέργεια της χορδής μετατρέπεται σε κινητική ενέργεια του βέλους.

"Το ωραιότερο παιχνίδι της ζωής μου"

Γενικά, σε κάθε μεταβολή, λέμε ότι, ενέργεια μεταφέρεται από ένα σώμα σε άλλο ή μια μορφή ενέργειας μετατρέπεται σε άλλη. Και ξαφνικά, οι ανήλικοι πρωταγωνιστές στο ελληνικό σινεμά, πήραν την… εκδίκησή τους έπειτα από δεκαετίες υποτίμησης της προσφοράς τους.

Εικόνα 2.6 Καθώς θερμαίνουμε το έμβολο κινείται και η θερμοκρασία του νερού αυξάνεται.

Ο μικρός Γιώργος Καραγιάννης σήκωσε ψηλά και ενθουσιασμένος τη Χρυσή Λεοπάρδαλη του Φεστιβάλ του Λοκάρνο για την ερμηνεία του στο φιλμ "Δύσκολοι αποχαιρετισμοί: ο μπαμπάς μου" της Πένυς Παναγιωτοπούλου!

Εικόνα 2.7 Κατά τη σύγκρουση μεταφέρεται κινητική ενέργεια από τη μπάλα στις κορύνες.

"Είναι το ωραιότερο παιχνίδι που έχω παίξει στη ζωή μου, η εποχή των γυρισμάτων της ταινίας!

Εικόνα 2.8 Η παραμορφωμένη χορδή του τόξου έχει δυναμική ενέργεια.

Ποτέ δεν πρόκειται να ξεχάσω εκείνες τις ατέλειωτες ώρες και τα… στοιχήματα που έβαζα για τους φακούς που χρησιμοποιούσε σε κάθε πλάνο ο Δημήτρης Κατσαΐτης, ο διευθυντής φωτογραφίας της ταινίας. Ούτε τις συνεχείς κουβέντες με την Πένυ για τον χαρακτήρα του Ηλία - του ήρωα της ταινίας. Για να τον γνωρίσω καλύτερα, μάλιστα, έμαθα σχεδόν και όλους τους άλλους ρόλους", λέει ο Γιωργάκης Καραγιάννης!

Πόσο μοιάζει ο χαρακτήρας του Ηλία της ταινίας με τον δικό σου χαρακτήρα;

"Σχεδόν καθόλου. Εγώ δεν είμαι απομονωμένος και μοναχικός σαν τον Ηλία. Τον καταλαβαίνω ως ένα σημείο γιατί έχει πεθάνει ο μπαμπάς του, αλλά κουράζει πολύ τη μητέρα του έτσι εχθρικά που της συμπεριφέρεται. Εμένα μου αρέσει το παιχνίδι, λατρεύω το ποδόσφαιρο και αγαπώ τα μαθηματικά, αντί την έκθεση που αρέσει στον Ηλία".

Όταν μεγαλώσεις, θα ήθελες να γίνεις ηθοποιός;

"Μπα, πιο πολύ διευθυντής φωτογραφίας θα ήθελα να γίνω - και περισσότερο απ' όλα ποδοσφαιριστής"!

Ο Βασιλάκης των 117 ταινιών!

Από τα μέσα της δεκαετίας του '50, τα φιλμ με παιδιά σε πρωταγωνιστικούς ρόλους αυξάνονται, για να έρθει η έκρηξη της δεκαετίας του '60 με εκατοντάδες ταινίες, μέσα από τις οποίες θα εμφανιστούν τα παιδιά-θαύματα του ελληνικού κινηματογράφου. Ο σταρ των μικρών ηθοποιών είναι αδιαφιλονίκητα ο Βασιλάκης Καΐλας που έχει παίξει σε 117 ταινίες! Αμέσως μετά έρχονται ο Γιαννάκης Καλατζόπουλος και η αδελφή του Μίρκα. Ακολουθούν η Μαιρούλα Ευαγγέλου, ο Βαγγέλης Ιωαννίδης, οι αδελφές Μπέλα και Ρένα Αδαμοπούλου - η πρώτη, μάλιστα, ανεδείχθη Μις Κόσμος ως παιδί και η δεύτερη ως ενήλικη έκανε καριέρα μοντέλου - η Σόφη Ζανίνου και δεκάδες άλλα που ήσαν λιγότερο γνωστά.

Ανάμεσά τους, "Ο λουστράκος" Βασιλάκης Καΐλας της Μαρίας Πλυτά, της πρώτης Ελληνίδας σκηνοθέτιδος του ελληνικού κινηματογράφου, είναι στην κορωνίδα καθώς είχε πλημμυρίσει με δάκρυα τα μάτια όλης της Ελλάδας στις αρχές του '60!

Μελοδράματα που… συναγωνίζονταν τον ινδικό κινηματογράφο - ποιος σημερινός 50ρης σινεφίλ μπορεί να ξεχάσει το "Γη ποτισμένη με ιδρώτα" με τη Ναργκίς; - και μερικοί τίτλοι αρκούν για να μας θυμίσουν όχι μόνο την εγχώρια κινηματογραφική πραγματικότητα, αλλά και το ελληνικό κοινωνικό γίγνεσθαι εκείνης της περιόδου, με τη μετανάστευση και την ανέχεια σε πρώτο πλάνο: "Δυο μάνες στον σταυρό του πόνου", "Θυσιάστηκα για το παιδί μου", "Το παιδί του δρόμου", "Η μικρή ζητιάνα", "Ορφανή στους πέντε δρόμους", "Θέλω πίσω το παιδί μου", "Χωρίς μητέρα" κ.ά., κ.ά. Αυτό, πάντως, που ισχύει, γενικά, και στον ξένο κινηματογράφο - σπάνια παιδιά-θαύματα κατάφεραν να έχουν και μεγάλοι σπουδαία καριέρα - επαληθεύτηκε και στον δικό μας κινηματογράφο.

INFO

Στην πρώτη εβδομάδα προβολής του στις αίθουσες, το φιλμ της Πένυς Παναγιωτοπούλου "Δύσκολοι αποχαιρετισμοί: ο μπαμπάς μου" έχει κόψει πάνω από 10.000 εισιτήρια.