Quo Vadis?

Φαινόμενα

4.5 Ο θεσμός της οικογένειας

Η είσοδος 2006 βρήκε τη φίλαθλη Θεσσαλονίκη με τις ίδιες επιθυμίες, που την βρήκε και ο προηγούμενος χρόνος.

Δίκη με μάτια "διάπλατα" κλειστά

Η οικογένεια είναι ένας θεσμός που συναντάται σε όλες τις κοινωνίες. Όλοι ψάχνουν έναν… επενδυτή ή έστω νέες ιδιοκτησίες.

Μια νέα συνθήκη χρήσης της κάμερας επιβάλλει η απαγόρευσή της για λόγους ενημέρωσης, όχι όμως για λόγους ασφαλείας, στη δίκη για την τρομοκρατία, που θα απασχολήσει τον διάλογο για τη δημοκρατία

Οι βασικές του λειτουργίες είναι η δημιουργία, η ανατροφή και η προετοιμασία της νέας γενιάς για την κοινωνική της ζωή. Αυτό περιμένουν για ποδόσφαιρο και μπάσκετ οι οπαδοί του ΠΑΟΚ, το ίδιο ακριβώς και οι οπαδοί του Ηρακλή, νέα ιδιοκτησία θέλουν και οι οπαδοί της Καλαμαριάς, καλύτερη ιδιοκτησία θέλουν και για τον ποδοσφαιρικό Άρη οι περισσότεροι οπαδοί του.

ΠΟΠΗ ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΟΥ

Συνήθως η οικογένεια δημιουργείται με το γάμο, ο οποίος προσδιορίζεται από το νόμο, τη θρησκεία και τις παραδόσεις της κάθε κοινωνίας. Με εξαίρεση τον μπασκετικό Άρη, που υπάρχει ένα συγκεκριμένο (και διαφορετικό) μοντέλο ιδιοκτησίας, που δεν είναι κι άσχημο, όλες οι άλλες ιδιοκτησίες αμφισβητούνται έντονα.

Η δίκη για την τρομοκρατία εκτός του ότι εισάγει νέα δεδομένα στη δικαστική διαδικασία - αίθουσα φρούριο, συνθήκες υψίστης ασφαλείας, τεχνολογία παρακολούθησης - εισάγει νέα δεδομένα στον διάλογο για το ενημερωτικό θέαμα, με αφορμή την απαγόρευση της τεχνολογίας της ενημέρωσης

Στην Ελλάδα ο γάμος μπορεί να είναι θρησκευτικός ή πολιτικός. Εσείς μπορείτε να πείτε ότι είναι τυχαίο…

Βρισκόμαστε μπροστά σε ένα νέο φαινόμενο από τα πολλά που προστέθηκαν στον εγχώριο "πολιτισμό του ματιού" με αφορμή την υπόθεση της τρομοκρατίας, έτσι όπως εξελίχθηκε από τον περασμένο Ιούλιο μέχρι σήμερα.

Η μορφή της οικογένειας εξαρτάται από παράγοντες όπως το περιβάλλον, η παράδοση, ο χαρακτήρας της οικονομίας και της κοινωνίας ευρύτερα.

Είναι;

Βρισκόμαστε μπροστά στην απαγόρευση της τεχνολογίας της δημοσιότητας και όχι της ίδιας της δημοσιότητας. Στις παραδοσιακές κοινωνίες συναντάμε τη μορφή της εκτεταμένης οικογένειας, που συνήθως είναι πατριαρχική, δηλαδή αρχηγός της είναι ο μεγαλύτερος σε ηλικία άνδρας.

Σ' αυτή την πόλη βασιλεύει η αμφισβήτηση, η εύκολη κριτική και το ανάθεμα.

Δημοσιογράφοι θα είναι παρόντες μέσα στην αίθουσα (120 διαπιστευμένοι), άλλοι θα παρακολουθούν σε ειδικό χώρο από γιγαντο-οθόνες, αλλά ουδείς θα έχει την ευκολία να αναμεταδώσει όσα συμβαίνουν με εικόνα ή μαγνητοφωνημένα αποσπάσματα. Η εκτεταμένη οικογένεια περιλαμβάνει πολλές μικρότερες οικογένειες, συνήθως αδελφών, οι οποίες συγκατοικούν με τους γονείς.

Όλοι είναι άχρηστοι κι εγκληματίες.

Η τεχνολογία σε δράση, για να εμποδίσει τον ανεξέλεγκτο εαυτό της.

Στις οικογένειες αυτές εργάζονται όλα τα μέλη στην οικογενειακή επιχείρηση (αγροτική, κτηνοτροφική ή οικοτεχνία).

Άχρηστη η ιδιοκτησία του Απόλλωνα, που κρατά μια… συμπαθητική ομάδα στην Α' εθνική με 600 εισιτήρια.

Άραγε, αυτό σημαίνει ότι η δημοσιότητα θα επανέλθει σε κανόνες, που ο αγχωτικός ρυθμός της τεχνολογίας της ενημέρωσης έχει καταργήσει;

Οι δεσμοί των μελών είναι ισχυροί, εφόσον η οικογένεια έχει πολλές λειτουργίες: παράγει, εκπαιδεύει επαγγελματικά τα νέα μέλη, φροντίζει τα ασθενή, ανάπηρα και ηλικιωμένα μέλη της.

Εγκληματίας ο Σπανουδάκης γιατί θέλει να πουλήσει τον Καπετάνο του Ηρακλή των 3.000 εισιτηρίων μέσο όρο.

Για παράδειγμα, θα υποχρεώνονται πλέον να ακούσουν με υπομονή οι δημοσιογράφοι όσα διαδραματίζονται στην αίθουσα και κατόπιν να τα επεξεργαστούν με αντικειμενικότητα και νηφαλιότητα ή θα σπεύδουν πατείς με πατώ σε σημεία εκτός του κτιρίου για απευθείας συνδέσεις απ' όπου θα αναμεταδίδουν ό,τι κατάλαβαν, όπως το κατάλαβαν; Στις σύγχρονες κοινωνίες και στα αστικά κέντρα η κύρια μορφή της οικογένειας είναι η πυρηνική οικογένεια.

"Τον χασογκόλη Καπετάνο", που ο λαός του Ηρακλή χλεύαζε, μέχρι που έμαθε το ενδιαφέρον της ΑΕΚ και τώρα σκοπεύει να εξεγερθεί, αν πωληθεί.

Στην πραγματικότητα, η τεχνολογία της δημοσιότητας μπορεί να περιορίζεται στη συγκεκριμένη περίπτωση, αλλά δεν παύει να υπάρχει και το τηλεοπτικό θέαμα, που έχει διαμορφώσει τις ανάγκες του με βάση τις δυνατότητές της.

Η πυρηνική οικογένεια αποτελείται από τους συζύγους και τα παιδιά και κύριες λειτουργίες της είναι η ανατροφή και κοινωνικοποίηση των νέων σε συνθήκες ασφάλειας, φροντίδας και αγάπης αλλά και η συναισθηματική στήριξη των συζύγων.

Άχρηστη και η ιδιοκτησία του ΠΑΟΚ, που έστω και με χίλια ζόρια και με 600 εισιτήρια στα τελευταία παιχνίδια, καταφέρνει να συντηρεί μια ανταγωνιστική ομάδα, που αν μη τι άλλο, έχει πολύ μέλλον.

Είναι απίθανο να υποχωρήσει η τηλεόραση.

Σήμερα, άλλοι ειδικοί φορείς έχουν αναλάβει τις λειτουργίες της παραδοσιακής οικογένειας (οι επιχειρήσεις την παραγωγή αγαθών, τα νοσοκομεία τη φροντίδα των ασθενών, οι οίκοι ευγηρίας τους ηλικιωμένους, τα σχολεία και τα κέντρα επαγγελματικής κατάρτισης τη μετάδοση γνώσεων στους νέους).

Ο κόσμος ζητάει.

Θα εφεύρει μεθόδους να καλύψει το έλλειμμα. Συχνή μορφή πυρηνικής οικογένειας στις σύγχρονες κοινωνίες είναι η μονογονεϊκή οικογένεια, στην οποία τα παιδιά ζουν με τον ένα γονέα, εξαιτίας χηρείας, διαζυγίου ή μερικές φορές προσωπικής επιλογής.

Και καλά κάνει και ζητάει.

Ποιο κανάλι δεν θα καταφύγει σε γλαφυρές περιγραφές των τεκταινομένων;

Χαρακτηριστικό φαινόμενο πολλών σύγχρονων κοινωνιών είναι η υπογεννητικότητα, που οφείλεται σε διάφορους λόγους, όπως το υψηλό κόστος ανατροφής των παιδιών, η επαγγελματική καριέρα των συζύγων κ.ά.

Το ζητούμενο, όμως, είναι τι προσφέρει κανείς για να έχει και απαιτήσεις.

Αίφνης οι δημοσιογράφοι, οι παρόντες στη δίκη, θα έχουν το πλεονέκτημα της παρουσίας τους, ενώ η ανάγκη να γνωστοποιηθούν όσα "βλέπουν" θα διογκώνεται.

Η χαμηλή γεννητικότητα (1.3 παιδιά αναλογούν σε κάθε ελληνική οικογένεια και 1.4 στην Ενωμένη Ευρώπη) σε συνδυασμό με το υψηλό όριο ζωής, που διασφαλίζει η επιστημονική πρόοδος και οι κοινωνικές παροχές, κινδυνεύουν να μετατρέψουν πολλές δυτικές κοινωνίες, όπως η Ελλάδα, σε κοινωνίες γερόντων.

Στη Θεσσαλονίκη ένα μέρος του προβλήματος είναι το γεγονός, ότι ο φίλαθλος κόσμος έχει ξεφύγει προ πολλού, από τον πραγματικό του ρόλο.

Με δεδομένο, μάλιστα, ότι ειδικώς η συγκεκριμένη υπόθεση αναδείχθηκε μέσα από τηλεοπτικές σκηνοθεσίες, τις οποίες θαυμάσια αξιοποίησε τόσο η πλευρά των κρατουμένων - συνεντεύξεις σε εκπομπές, επιστολές, δηλώσεις συγγενών και φίλων - όσο και η πλευρά των Αρχών - διαρροές πληροφοριών, εικόνες τεθωρακισμένων αυτοκινήτων και αντρών με στολές και κουκούλες - δεν είναι δυνατόν να πιστέψουμε ότι η πραγματικότητα, που διαμόρφωσε το τηλεοπτικό θέαμα για τη συγκεκριμένη υπόθεση, δεν θα συνεχίσει να διαμορφώνεται με τις μεθόδους του θεάματος ερήμην των πραγματικών εικόνων και ήχων, δηλαδή ακόμη περισσότερο μυθοποιητική για πρόσωπα και καταστάσεις.

φωτ. 4.9 Η φλόγα των Ολυμπιακών Αγώνων στην Αθήνα, έσβησε το 2004 από ένα παιδί των παιδικών χωριών SOS. Η αγάπη είναι ο κύριος δεσμός της σύγχρονης οικογένειας. Η ανάγκη αυτής της αγάπης οδηγεί στην αντικατάσταση του θεσμού των ιδρυμάτων για τα παιδιά που στερούνται τους γονείς τους, από τα παιδικά χωριά SOS και τις ανάδοχες οικογένειες. Οι ανάδοχες οικογένειες αναλαμβάνουν την ανατροφή των παιδιών, ενώ στα παιδικά χωριά SOS 5-6 παιδιά αποτελούν μιαν οικογένεια με μιαν εθελόντρια ανάδοχη μητέρα www.sos_village.gr

Αυτόν, του θεατή στην κερκίδα.

Το γνωρίζουμε, πλέον, ότι στις σύγχρονες κοινωνίες οι κρίσεις που προκαλούνται από την υπερβολή των μέσων αξιοποιούνται από την πολιτική εξουσία για να εφαρμόσει αποφάσεις, επιτυγχάνοντας ευκολότερα τη συναίνεση γι' αυτές.

Οι περισσότεροι απ' αυτούς, που ασχολούνται ακόμη (γιατί οι πιο πολλοί έχουν ρίξει μαύρη πέτρα), έχουν μετατραπεί σε λογιστές, άλλοι έχουν γίνει Σέρλοκ Χόλμς και ψάχνουν πίσω απ' τις κουρτίνες, άλλοι έχουν γίνει προπονητές, που τα ξέρουν όλα κι άλλοι μέντιουμ: προβλέπουν ότι μια μέρα θα καταστραφούν όλα.

Η αίσθηση κινδύνου, για παράδειγμα, από την αυξανόμενη βία, νομιμοποιεί στη συνείδηση του πολίτη αυστηρά μέτρα αστυνόμευσης, την παρακολούθηση από κάμερες κ.λπ.

Θέλουν να έχουν άποψη για τα πάντα κι αυτή η άποψη να (εισ)ακούγεται.

Έτσι και στην αίθουσα του δικαστηρίου θα υπάρχουν κάμερες παρακολούθησης, όχι ενημέρωσης, άρα κάμερες στην υπηρεσία μιας μορφής ελέγχου, την ίδια ώρα που άλλες συμπληρωματικές μορφές ελέγχου, για την ολοκλήρωση της δημοκρατικής διαδικασίας, θα αποκλείονται.

Και σιχτιρίζουν και όσους δημοσιογράφους, δεν πηγαίνουν με τα νερά τους.

Με άλλα λόγια, έχουμε μια νέα συνθήκη χρήσης της κάμερας που είναι "παρακολούθηση - όχι ενημέρωση", θεσμοθετημένη αίφνης.

Quo vadis, που θα έλεγε και ο (Πολωνός, βραβευμένος με νόμπελ λογοτεχνίας) Χένρικ Σίνκιεβιτς…

Και παρά τις αφοριστικές προσεγγίσεις για τη χρήση της, δεν μπορεί να παραγνωρίσουμε ότι η λειτουργία της αποτελεί στην εποχή μας συστατικό στοιχείο του τρόπου με τον οποίο βλέπουμε και διαπραγματευόμαστε τον κόσμο.

Τα μέτρα τα οποία λαμβάνονται σε μία δημοκρατία, για την προστασία της μεν, αλλά χωρίς τον διάλογο και την ωριμότητα που απαιτεί η εφαρμογή τους, έχουμε ήδη διαπιστώσει ότι μπορεί να προκαλέσουν εντέλει διεύρυνση του σφάλματος που υποτίθεται ότι διορθώνουν. Ουδείς υποστηρίζει, ωστόσο, ότι η τεχνολογία θα έπρεπε να είναι ανεξέλεγκτη στην κάλυψη μιας τέτοιας δίκης και ότι αυτή θα έπρεπε να θέτει τους όρους του θεάματος.

Σε μια τηλεόραση, όμως, της οποίας το ανταγωνιστικό περιβάλλον προκαλεί παροξυσμικές κρίσεις της τηλε-ενημέρωσης και ένα τηλεοπτικό θέαμα υψηλής εφευρετικότητας στη σκηνοθεσία της ενημέρωσης, ποιος μπορεί να πει με βεβαιότητα ότι η απόλυτη απαγόρευση δεν θα προκαλέσει σπασμούς υπερβολής επηρεάζοντας τη λειτουργία του μιντιακού-πολιτικού συστήματος;