Συνδέει το Κυπριακό με την ένταξη της Τουρκίας ΡΑΪΑ ΜΟΥΖΕΝΙΔΟΥ

Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ποίησης της Πρώτης Μεταπολεμικής Γενιάς

Ο Βέλγος υπουργός Εξωτερικών συναντήθηκε χθες με τον Κύπριο ομόλογό του στην Λευκωσία

Ερωτευμένη με τον Σαίξπηρ!

α) Απουσία ηγετικών φυσιογνωμιών: παρά τη μεγάλη ποιητική παραγωγή στην Ελλάδα της μεταπολεμικής περιόδου δεν αναδείχτηκε κάποια ηγετική μορφή.

Η επίλυση του Κυπριακού αποτελεί προϋπόθεση για την πλήρη ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, υπογράμμισε χθες ο Βέλγος υπουργός Εξωτερικών Κάρελ ντε Γκουχτ (Karel De Gucht) σε δηλώσεις του ύστερα από συνομιλίες με τον Κύπριο ομόλογό του Γιώργο Ιακώβου στη Λευκωσία.

"Με αφορμή τον Σαίξπηρ: Λέγε με Ιουλιέτα…" είναι ο τίτλος του έργου με το οποίο η Ράια Μουζενίδου ανοίγει το καινούργιο θέατρο "Δίπυλον"

Το γεγονός αυτό οφείλεται, σύμφωνα με τους μελετητές, στη γοητεία που συνέχιζε ακόμα να ασκεί η ποίηση του Μεσοπολέμου και της γενιάς του '30.

Ο Βέλγος υπουργός, ο οποίος πραγματοποιεί επίσκεψη στην Κύπρο, είπε επίσης πως η Τουρκία πρέπει να εκπληρώσει όλες τις υποχρεώσεις της έναντι της Ε.Ε. και έκανε ιδιαίτερη αναφορά στο πρωτόκολλο της Άγκυρας για επέκταση της τελωνειακής ένωσης της Τουρκίας με όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε., συμπεριλαμβανομένης της Κύπρου.

ΓΙΩΡΓΟΣ Δ. Κ. ΣΑΡΗΓΙΑΝΝΗΣ

Την περίοδο αυτή συνεχίζουν να δεσπόζουν στην ποίηση οι ποιητές που στη δεκαετία του '30 υπήρξαν καινοτόμοι: Σεφέρης, Ελύτης, Ρίτσος, Εμπειρίκος και Εγγονόπουλος.

Για το θέμα των δύο κανονισμών για τους Τουρκοκύπριους (του χρηματοδοτικού και του απευθείας εμπορίου) εξέφρασε την ευχή να εξευρεθεί λύση, προτείνοντας πρώτα την εφαρμογή του χρηματοδοτικού κανονισμού και μετά τη συζήτηση πάνω στον κανονισμό για το απευθείας εμπόριο.

"Θα ντρεπόμουν να ανοίξω ένα καινούργιο θέατρο με μία από τα ίδια", λέει η Ράια Μουζενίδου, που αρχίζει με ένα "παιχνίδι" πάνω στο "Ρωμαίος και Ιουλιέτα" του Σαίξπηρ

Από τις νέες ποιητικές φωνές που εμφανίστηκαν η κριτική ξεχώρισε «ώριμα ποιήματα» και όχι «ώριμους ποιητές», όπως γράφτηκε χαρακτηριστικά.

Απαντώντας σε ερώτηση είπε πως δεν προγραμματίστηκε ούτε θα λάβει χώρα συνάντηση του ιδίου με τον Τουρκοκύπριο ηγέτη Μεχμέτ Αλί Ταλάτ.

"Είναι ένας "διάλογος" με τον Σαίξπηρ, ειδικά με το έργο του "Ρωμαίος και Ιουλιέτα", ένας διάλογος με θέμα τον έρωτα".

Πολλοί από τους ποιητές αυτούς ασκούσαν επίσης τη λογοτεχνική κριτική και αρκετοί ήσαν συνεργάτες ή και διευθυντές περιοδικών.

Ο Βέλγος υπουργός έγινε δεκτός από τον πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Τάσσο Παπαδόπουλο.

Κάθεται πλάι μου, σε μια από τις κερκίδες του θεάτρου στον πάνω όροφο του "Διπύλου" της.

Περιοδικά που φιλοξένησαν την ποίησή τους ήταν κυρίως τα Νέα Γράμματα, η Επιθεώρηση Τέχνης, τα Ελεύθερα Γράμματα και ο Κοχλίας, αλλά και η Νέα Εστία, τα Πειραϊκά Γράμματα, τα Καλλιτεχνικά Νέα και ο Αιώνας μας.

Ο καγκελάριος της Αυστρίας Βόλφγκαγκ Σιούσελ, γνωστός για τις επιφυλάξεις του σχετικά με την ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε., διαβεβαίωσε χθες πως η πόρτα μένει ανοικτή για την Άγκυρα, έστω και αν οι διαπραγματεύσεις θα είναι δύσκολες.

Όλα είναι ακόμα άνω-κάτω.

β) Γλωσσική ανανέωση: η ποίηση της Πρώτης Μεταπολεμικής Γενιάς επηρεάστηκε από τη νεοτερικότητα της προηγούμενης γενιάς, της οποίας τα διδάγματα αφομοίωσε.

«Η πόρτα παραμένει ανοικτή, σύμφωνα με τις αποφάσεις που έχουν ληφθεί στο παρελθόν.

Τελευταίες προετοιμασίες για τον ωραίο λειτουργικό χώρο που δημιούργησε στου Ψυρή, πλάι στην πλατεία Κουμουνδούρου, και που εγκαινιάζεται την Παρασκευή με το καινούργιο έργο που έγραψε η ίδια με τη συνεργασία του Γιώργου Χασάπογλου στους διαλόγους και του συντρόφου της Λευτέρη Παπαδόπουλου στους στίχους και που ανεβάζει στο θέατρο του ισογείου - το "Δίπυλον" έχει δύο Σκηνές.

Παρ' όλα αυτά ανανεώθηκε γλωσσικά χωρίς εξάρσεις και ριζοσπαστισμούς.

Αλλά πρέπει να είμαστε προσεκτικοί όσον αφορά τη συμμόρφωση προς τους ευρωπαϊκούς κανόνες», δήλωσε ο καγκελάριος στη διάρκεια συνέντευξης Τύπου, κατά την οποία έκανε δηλώσεις σχετικά με την εξάμηνη αυστριακή προεδρία της Ε.Ε.

Κουρασμένη από την εξαντλητική προσπάθεια μηνών, φορτωμένη με τις τελευταίες δοκιμές, η Ράια Μουζενίδου βρίσκει λίγο χρόνο να μου μιλήσει πριν αρχίσει την πρόβα της.

Οι ποιητές χρησιμοποίησαν τη γλώσσα πιο πολύ με την κυριολεκτική της σημασία περιορίζοντας κατά το δυνατόν την αμφισημία.

Ο καγκελάριος επέμεινε στην ιδιαίτερη σημασία που πρέπει να δοθεί στην ικανότητα της Ε.Ε. να απορροφήσει την Τουρκία.

Πρόκειται για έναν θίασο που ανεβάζει το "Ρωμαίος και Ιουλιέτα" του Σαίξπηρ.

Η ποίησή τους είναι χαμηλών τόνων που επηρεάζεται από το αίσθημα της απώλειας και της διάψευσης.

«Δεν πρέπει να παραφορτώσουμε την Ευρώπη», δήλωσε, προσθέτοντας πως δεν ήταν φρόνιμο να «καθοριστεί μια ημερομηνία για το τέλος των διαπραγματεύσεων πριν ακόμη αυτές αρχίσουν».

Η ηθοποιός που παίζει την Ιουλιέτα παθαίνει ένα ατύχημα και αγωνίζονται να την αντικαταστήσουν μέσα σε ένα διήμερο γιατί επείγονται να αρχίσουν, επειδή ο παραγωγός έχει κλεισμένες παραστάσεις.

«Η δική μας γενιά, χτυπημένη από παντού, έμεινε ουσιαστικά στις στήλες του περιθωρίου», γράφει ο Μανόλης Αναγνωστάκης.

Στο έργο θα δούμε τις σχέσεις των ανθρώπων που εμπλέκονται, πώς αντιδρούν σε σχέση με το κείμενο του Σαίξπηρ, πώς σε μια ομάδα λειτουργούν οι εγωισμοί αλλά και τι σκέφτεται ο καθένας για τον έρωτα…

Ο όρος «νεοτερική ποίηση» και «νεοτερικό ποίημα» αντιδιαστέλλεται προς την «παραδοσιακή ποίηση» και το «παραδοσιακό ποίημα» και αναφέρεται τόσο στη μορφή, όσο και στον χαρακτήρα. Τα γνωρίσματα του νεοτερικού ποιήματος είναι κυρίως ο ελεύθερος στίχος, η έλλειψη στροφών (συνήθως τα ποιήματα κατανέμονται σε ποιητικές ενότητες) και η έλλειψη ορισμένων ποιητικών συλλαβών στους στίχους. Πολλά νεοτερικά ποιήματα γράφονται με τρόπο που σχεδόν θυμίζει πεζό λόγο (πεζόμορφα ποιήματα). Η ποιητική γλώσσα θυμίζει την καθημερινή ομιλία και χαρακτηρίζεται από τολμηρότητα στην έκφραση. Πολύ συχνά το θέμα της νεοτερικής ποίησης δε φανερώνεται εύκολα. Γι' αυτό και την χαρακτήρισαν ποίηση κλειστή, δυσνόητη και ερμητική.

Διότι ο καθένας στον θίασο έχει τον ανεκπλήρωτο έρωτά του.

Με τα ποιήματά τους (συνήθως σύντομα, ολιγόστιχα) οι ποιητές εκφράζουν τα συναισθήματά τους: φόβο και αβεβαιότητα.

Η λύση ανάγκης που βρίσκεται, όταν διαπιστώνεται η υποκριτική ανεπάρκεια της καινούργιας Ιουλιέτας, είναι να παίξει και να κάνει την κίνηση η κοπέλα αλλά τα λόγια της να τα λέει off η στρουμπουλή Παραμάνα!

Ο φόβος τους περιγράφεται με τρόπο κρυπτικό και υπαινικτικό.

Όταν τα πράγματα κάπως διευθετούνται και τελειώνει η πρόβα, θα γίνει ένα ξέδομα με τραγούδι και χορό, όπου τα μέλη του θιάσου ανταλλάσσουν ατάκες του έργου που αφορούν όμως και τις σχέσεις τους - ένα μίνι μιούζικαλ.

Αντιπροσωπευτικοί ως προς αυτό είναι οι στίχοι του Μίλτου Σαχτούρη:

Το έργο τελειώνει με το τέλος της πρεμιέρας και με την Παραμάνα να λέει τα λόγια της Ιουλιέτας κλεισμένη στον… τάφο, αλλά και να αποδέχεται τον έρωτα του ανθρώπου "για όλες τις δουλειές του θιάσου" και να φεύγουν μαζί.

Δεν έχω γράψει ποιήματα- μέσα σε κρότους μέσα σε κρότους κύλησε η ζωή μου.

Θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε το έργο παρωδία;

Την μιαν ημέρα έτρεμα, την άλλη ανατρίχιαζα- Μέσα στο φόβο μέσα στο φόβο πέρασε η ζωή μου (…)

"Παρωδία, όχι.

(Από τη συλλογή «Τα φάσματα ή η χαρά στον άλλο δρόμο», 1958)

Κωμωδία, όμως, ναι.

γ) Θεματολογία: Τα θέματα που χρησιμοποιήθηκαν στην ποίηση της περιόδου προέρχονταν κυρίως από την εμπειρία του αγώνα, της αντίστασης, της φυλακής και της εξορίας.

Με στοιχεία δραματικά αλλά και στοιχεία μιούζικαλ.

Οι ποιητές στο έργο τους αναπολούσαν τη χαμένη αγωνιστικότητα και εξέφραζαν το αδιέξοδο μέσα στο οποίο βρέθηκαν εγκλωβισμένοι.

Δίνεται στους ηθοποιούς η δυνατότητα να αναπτύξουν τις ικανότητές τους σε μεγάλη γκάμα, να τραγουδήσουν, να χορέψουν…".

Οι ποιητές της περιόδου έχουν διακριθεί σύμφωνα με ορισμένες τάσεις που παρατηρούνται στην ποίησή τους.

Τι σας ώθησε να εγκαινιάσετε με το έργο αυτό το θέατρό σας;

Πιο συγκεκριμένα διακρίνονται: 1) σε εκείνους που η ποίησή τους έχει κοινωνική πρόθεση, επιδιώκει δηλαδή να παρουσιάσει την ανελέητη πραγματικότητα με τρόπο λιτό και απερίτεχνο και

"Το σχέδιο είναι να ανεβάσω του χρόνου και το "Ρωμαίος και Ιουλιέτα" του Σαίξπηρ και να παίζονται τα δύο έργα παράλληλα στον ίδιο χώρο.

2) σε εκείνους των οποίων η ποίηση εκφράζει μια υπαρξιακή αγωνία.

Δεν αξίζει να ξεκινούν καινούργια θέατρα χωρίς να έχουν να κάνουν προτάσεις.

Σε αυτούς πρέπει να προστεθούν και οι ποιητές που επιδιώκοντας κάτι το εντελώς νέο καταφεύγουν στους τρόπους του υπερρεαλισμού και των άλλων ανανεωτικών κινημάτων.

Αν συνεχίσω όπως τα 'χω στο μυαλό μου, δεν θα σταματήσω με τον Σαίξπηρ.

Η διάκριση ωστόσο αυτή δεν πρέπει να θεωρηθεί απόλυτη, γιατί τα όρια ανάμεσα στις δύο κατηγορίες παραμένουν ασαφή.

Είναι μια μεγάλη μου αδυναμία. Ερωτευμένη με τον Σαίξπηρ! Και αφού τον στέγασα εδώ δεν θα τον αφήσω να φύγει. Σκέφτομαι ν' ανεβάσω και άλλα έργα του. Να παίρνω από αυτά αφορμές, να φτιάχνω ένα άλλο έργο και μετά να ανεβάζω και το πρωτότυπο. Δύσκολη, βέβαια, δουλειά και πολυδάπανη…".

Εκτός από τη σκηνοθεσία αναλάβατε τη συγγραφή του κειμένου, αλλά και τα σκηνικά και τα κοστούμια. Δεν το θεωρήσατε παράτολμο;

"Το θεώρησα, το θεώρησα…". Γελάει. "Αλλά είναι ο χαρακτήρας μου έτσι. Νιώθω ότι μπορώ να τα κάνω όλα κι ας πεθάνω. Και τους φωτισμούς έχω κάνει! Και το βίντεο της παράστασης!". Γελάει πάλι.

Είστε συγκεντρωτική;

"Τι θα πει "συγκεντρωτική"; Με ενδιαφέρει όταν βλέπεις μια παράσταση ή μια ταινία να ξέρεις ότι είναι του Βογιατζή ή του Μαυρίκιου ή του Άλφα ή του Βήτα. Να έχει σφραγίδα. Να μην είναι σκορποχώρι. Και με ενδιαφέρει να μπορώ να συνεννοούμαι πολύ καλά με τους συνεργάτες μου. Αν δεν μπορώ… Επειδή ακριβώς δεν άντεχα, επειδή δεν είχα τον καιρό ούτε το κουράγιο να ακούω το μακρύ και το κοντό του καθενός, είναι που τα κάνω όλα. Κι ας ακούγεται οξύμωρο αυτό".

Στην παράσταση παίζουν: Κώστας Ανταλόπουλος, Νίκος Γιάννακας, Μαρία Γουλά, Στέλιος Δρίβας, Τέτα Κόλλια, Μέμος Μπεγνής, Γιάννης Παπαγιάννης, Χριστίνα Τσάφου. Μουσική: Μέμος Μπεγνής, Ηλίας Πιερράκος. Επιμέλεια χορογραφίας: Λίζα Μπάσοβα.

INFO

Στο "Δίπυλον" (Καλογήρου Σαμουήλ 2 - Διπύλου, Ψυρή, τηλ. 210-3229.771). Βραδινές: Τρίτη έως και Σάββατο 9 μ.μ. Απογευματινές: Σάββατο (λαϊκή) 6 μ.μ., Κυριακή 7 μ.μ. Τιμές: 18, (λαϊκή) 15, (φοιτητικό) 12 ευρώ.