Του Στέλιου Αγγελούδη

Άσκηση

Παρακάτω δίνονται τα θέματα με τα οποία ασχολείται ο κριτικός στην πρώτη παράγραφο.

Στο έλεος της νταλίκας

Να επισημάνετε τα θέματα στα οποία επικεντρώνει την προσοχή του στις υπόλοιπες παραγράφους. Η Ελλάδα στα δύο. Στο τέλος με βάση τους πλαγιότιτλους των παραγράφων μπορείτε να έχετε μα συνολική εικόνα των θεμάτων στα οποία αναφέρεται ο κριτικός. Μια νταλίκα δίπλωσε στα Τέμπη ύστερα από μια ασθενή χιονόπτωση και το συμβάν αυτό ήταν αρκετό να διακοπεί η συγκοινωνία στο βασικό, για να μην πω μοναδικό αυτοκινητόδρομο που διασχίζει τη χώρα.

Ο Βαρίκας επισημαίνει: Τι επιχειρεί στο έργο του ο K. Πολίτης.(Ο στόχος του συγγραφέα) Τη "βιογραφία" μιας εποχής και μιας κοινωνίας βασισμένη στην πραγματικότητα και στολισμένη με φανταστικά επεισόδια επιχειρεί στο νέο του μυθιστόρημα "Στου Χατζηφράγκου" ο Κοσμάς Πολίτης. Πώς δικαιολογείται ο τίτλος του μυθιστορήματος του Κ. Πολίτη. (Ο τίτλος του έργου) Η πολιτεία που υπαινίσσεται είναι η οριστικά χαμένη, εδώ και σαράντα χρόνια, για τον Ελληνισμό πρωτεύουσα της Ιωνίας, μια από τις λαϊκές συνοικίες της οποίας -όπου και διαδραματίζονται τα σημαντικότερα συμβεβηκότα του βιβλίου- ονοματίζει και ο τίτλος του μυθιστορήματος. Από πού αντλεί το θέμα του ο συγγραφέας. ("Η πρώτη ύλη του μυθιστορήματος") Παιδικές αγαπημένες μνήμες, εξωραϊσμένες κάποτε από την απόσταση του χρόνου, αλλά και κοιταγμένες μέσα από το φακό της πικρής εμπειρίας, που ο συγγραφέας απεκόμισε από την κατοπινή πορεία του στη ζωή, στην ίδια αυτή πολιτεία και στην ελεύθερη Ελλάδα, συνθέτουν το μυθιστόρημα. Τι αποτελεί την πρωτοτυπία και την έλξη του βιβλίου. (Η πρωτοτυπία και έλξη του βιβλίου) Ό,τι αποτελεί την πρωτοτυπία και την έλξη του βιβλίου είναι ότι στον ευρύτατο πίνακα που στήνει μπροστά μας, εκείνο που κυριαρχεί δεν είναι η "επίσημη" όψη, καθετί που η ιστοριογραφία και η παράδοση μας έχουν επιβάλει σαν "σμυρναϊκή ζωή", αλλά οι καθημερινοί άνθρωποι με τις καθημερινές έγνοιες και μικροχαρές τους, με τις αντιλήψεις τους, ακόμη και με τα παραστρατήματα και με τα ανόητα καμώματά τους, όπως μας εξομολογείται και ο ίδιος ο συγγραφέας. Τι προσφέρει στην αφήγηση η στενή σύνδεση με την πραγματικότητα και η αναφορά σε προσωπικά βιώματα. (Η σχέση της αφήγησης με την πραγματικότητα) Η στενή αυτή σύνδεση με την πραγματικότητα δίνει αυθεντικότητα στην αφήγηση, όπως και η έμμεση ή άμεση αναφορά σε προσωπικά βιώματα, από τα οποία και αποκλειστικά φαίνεται να αντλεί, της προσφέρει τη βαθύτερη εκείνη συγκίνηση, που μονάχα η εξομολόγηση επιτυγχάνει.

Την αδυναμία και ανικανότητα της κρατικής μηχανής έχει πλέον αποδεχθεί ο πολίτης αυτής της χώρας ως αυτονόητη κατάσταση.

Συνήθως μια λογοτεχνική κριτική παρουσιάζει συνοπτικά την υπόθεση του έργου και τα κύρια πρόσωπα.

Αλλά, ειλικρινά, ακόμη και σήμερα απορώ, επειδή δεν πρόκειται περί ανικανότητας αλλά περί βλακείας ή εγκληματικής ολιγωρίας.

Πώς ερμηνεύετε την απουσία αυτών των στοιχείων από την κριτική του Β. Βαρίκα;

Σε μια χώρα με σπάνια ακραία καιρικά φαινόμενα, το πρώτο χιόνι του χειμώνα είναι ικανό να αποκαλύψει τη γύμνια του κράτους. Σε επίπεδο οργάνωσης, σχεδιασμού και υλικών μέσων, με μόνη ελπίδα τη γνωστή φιλότιμη προσπάθεια αστυνομικών, πυροσβεστών και του στρατού.

Η επιδείνωση του καιρού ήταν γνωστή με κάθε λεπτομέρεια μία εβδομάδα πριν από την εκδήλωσή της. Μας ξέφυγε λίγο στο χρόνο ελεύσεως, αλλά αυτό μάλλον είναι λεπτομέρεια και μάλιστα θετική, παρέχοντας επιπλέον χρόνο προετοιμασίας. Ωστόσο, όπως φάνηκε περίτρανα, το ζήτημα δεν είχε να κάνει με το χρόνο εκδήλωσης του φαινομένου αλλά με τη διάθεση αντιμετώπισής του. Κατά την κυβέρνηση, η ετοιμότητα της κρατικής μηχανής βρισκόταν σε υψηλό επίπεδο και έτοιμη να αντιμετωπίσει την αναμενόμενη κακοκαιρία. Το συμβάν της νταλίκας που διχοτομεί την Ελλάδα πότε στα Τέμπη και πότε στη Μαλακάσα δεν μπορεί παρά να αποτελεί ένα αναμενόμενο περιστατικό, άρα αντιμετωπίσιμο. Τι συμβαίνει τελικά, αναρωτιέται ο μέσος νους. Δεν υπήρχε η δυνατότητα στις τρεις επικίνδυνες περιοχές του εθνικού δικτύου να υπήρχε ετοιμότητα, ώστε αμέσως να αντιμετωπισθεί το πρόβλημα; Μήπως πάλι στράφηκε το ενδιαφέρον των πολιτών στους μερικούς εκατοντάδες που αποκλείστηκαν στα Τέμπη και μαζί απομακρύνθηκε η σκέψη μας από τη δεινή μας οικονομική συνθήκη;

Μου έρχεται στο νου η ενημέρωση που μας έκανε δήμαρχος βορειοευρωπαϊκής χώρας, όπου έξι μήνες δεν υπάρχει ήλιος και όλη η πόλη παραμένει καλυμμένη πλήρως με χιόνια. Παρ' όλα αυτά, η κρατική μηχανή αποδίδει στην εντέλεια. Τι φταίει, λοιπόν, που στο κεντρικό οδικό δίκτυο της χώρας ξεπάγιασαν οικογένειες, προϊόντα κινδύνευσαν και πολίτες ταμπουρώθηκαν;

Ωχαδελφισμός, προχειρότητα, η γνωστή ελληνική νοοτροπία και η έλλειψη σχεδίου. Όλα μαζί, αν τα αθροίσει κανείς, δημιουργούν το ελληνικό αποτέλεσμα, την ελληνική πατέντα, κατά την οποία μια νταλίκα είναι ικανή να διαλύει μια ολόκληρη χώρα και έναν κρατικό μηχανισμό να παραλύει στο δίπλωμά της. Ας μην επεκταθούμε στα της περιοχής μας, διότι την κατάσταση λίγο πολύ την ζήσαμε όλοι. Φανταστείτε, ωστόσο, να διαρκούσε η χιονόπτωση περισσότερες ώρες, δεν μιλάμε για μέρες, γιατί είναι εφιαλτική η σκέψη, τι θα γινόταν. Είναι τραγελαφικό, την εποχή της υπερσύγχρονης τεχνολογίας οι Έλληνες να βρίσκονται στο έλεος μιας ολιγόωρης χιονόπτωσης και στις ελλιπείς προετοιμασίες της κρατικής μηχανής.