Ραντεβού με τη μοναξιά του κόσμου στην πλατεία Κολωνακίου Ι. ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Στέκομαι έξω στο δρόμο. Σύμφωνα με τα λεξικά, περιγράφω σημαίνει παριστάνω με λόγο προφορικό ή γραπτό (ή και με κινήσεις) ένα πρόσωπο, ένα πράγμα, ένα γεγονός, μια ενέργεια, μια κατάσταση πραγματική ή φανταστική. Βρέχει άλλοτε απαλά, άλλοτε βίαια. Το αντικείμενο μπορεί να είναι στατικό, π.χ. ένα τοπίο, ένα κτίριο, ένα μνημείο, ένας ζωγραφικός πίνακας ή ένα γλυπτό· μπορεί όμως να συμβαίνει με μια πράξη ή ένα φυσικό φαινόμενο. Το φως των ηλεκτρικών λαμπτήρων φωτίζει τη ροή του ύδατος. Γενικά τα αντικείμενα της περιγραφής οι περιπτώσεις κατά τις οποίες θέλουμε να δώσουμε την εικόνα του σε κάποιον άλλον. Πλατεία Κολωνακίου, αργά το βράδυ. Η περιγραφή, πέρα από το γενικό στόχο έχει και έναν ειδικότερο σκοπό. Κόσμος πηγαινοέρχεται… Άλλοτε, όπως στη περιγραφής, ξεκινάει από την ανάγκη του για επικοινωνία, άλλοτε βοηθάει τον επιστήμονα με μεγαλύτερη σαφήνεια, όπως συμβαίνει στην περίπτωση ενός επιστημονικού πειράματος ή με τη δημοσίευση. Κόσμος πολυτελείας, καθημερινός, γνώριμος ή απόμακρος… Πολύ συχνά, επίσης η περιγραφή εξυπηρετεί ανάγκες της καθημερινής ζωής. Δυο νέοι με διαλυμένο το σώμα από ναρκωτικούς παραδείσους προσπερνούν αδιάφοροι για ό,τι τους περιβάλλει. Τέτοια παραδείγματα μπορούμε να βρούμε σε ποικίλα έντυπα και έγγραφα: -στις εφημερίδες (μικρές αγγελίες, ανακοινώσεις -σε διάφορα ενημερωτικά φυλλάδια (π.χ. κατά του καρκίνου) -σε διαφημιστικά φυλλάδια για την αγορά -σε έντυπα με οδηγίες για την κατασκευή μιας συσκευής, ενός παιχνιδιού, κτλ. -σε καταλόγους μουσείων -σε επίσημα έγγραφα, δικόγραφα, συμβολαιογραφικές πράξεις για αγοραπωλησίες κτλ. Θλίψη και οδύνη επισκέπτονται την ψυχή σου.

Η γλωσσική ποικιλία που χρησιμοποιείται σε είναι ανάλογη με το σκοπό και το πρόσωπο στο οποίο απευθύνεται η περιγραφή· ποικίλλει, δηλαδή από απλό και καθημερινό ύφος έως το πιο επίσημο.

Όμως αθέατα εξορκίζονται από το νερό που ρέει και μεταβάλλεται βαθμιαία σε αίσθημα βαθύ και εμπειρία που σε καθηλώνει εκεί, μέσα και έξω, εδώ και τότε, να παρατηρείς και να θυμάσαι, ωσάν κάθε σταγόνα να σου ανοίγει παράθυρα προς τα μέσα ή προς τα έξω και να σύρονται ένα ένα τα παραπετάσματα της αναισθησίας και της λήθης.

Μικρός, όχι περισσότερο από δώδεκα, σε κινηματογράφο. Έξω νεροποντή. Μέσα να προβάλλεται ο "Πύργος των καταιγίδων". Δράμα ερωτικό, αυθεντικής εμπειρίας από τα κατάβαθα της ανθρώπινης ψυχής. Ο ήρωας αναζητά διέξοδο από το θάνατο της αγαπημένης του στον πύργο των καταιγίδων, τον έρημο πλέον και άδειο. Εδώ η ψυχή σου συγκρούεται με τον εαυτό της, ωθούμενη από τη βροχή έξω και το δράμα μέσα στον λαϊκό κινηματογράφο.

Πώς, αλήθεια, η πάνινη οθόνη μεταμορφώνεται σε ένσαρκη οθόνη της πραγματικότητας γύρω σου τότε και τώρα; Πώς, αλήθεια, η υψηλή τέχνη σε πάει κατευθείαν στο "θέμα" που θα σε δεσμεύσει για όλη σου τη ζωή;

Από τον πύργο των καταιγίδων των παιδικών σου χρόνων τα πίπτοντα από τους ουρανούς ύδατα θα σε ταξιδέψουν στη γεμάτη ρέοντα ύδατα τέχνη του Ταρκόφσκι. Αλλά μήπως και μερικά περιστατικά του δικού μας ασπρόμαυρου κινηματογράφου δεν σε ταξιδεύουν ομοίως; Βέβαια η δική μας μεγάλη τέχνη ήταν το θέατρο κυρίως και η συνέχειά του σε όλες τις στιγμές της ζωής μας. Ποίηση, τραγούδι, μοιρολόι, ύμνος, προσευχή, χορός ή, έτσι τυχαία, ας πούμε Όμηρος, Καραϊσκάκης, Μακρυγιάννης, Κοσμάς Αιτωλός, Παπαδιαμάντης, Καζαντζάκης, Σεφέρης, Ελύτης, Πεντζίκης, Νέο Κύμα, Αγγέλα και Γιώργης Παπάζογλου…

Ακόμη κάθεσαι ακίνητος ως κολόνα στην πλατεία Κολωνακίου και αφήνεις τη βροχή να σε ταξιδεύει, ενώ μέσα σου βλέπεις ένα δάκρυ, ακούς μια ευχή: Αχ, να 'ταν να βρει τούτος ο κόσμος γύρω σου τη χαρά του και την καρδιά του!

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΠΑΥΛΟΥ, καθηγητή ΔΠΘ