ΣΤΑ ΤΙΡΑΝΑ ΜΠΙΛΙΑΝΑ ΠΛΑΒΣΙΤΣ

12.1 Αντιστοιχία Δικαιωμάτων και Υποχρεώσεων

Συγκέντρωση διαμαρτυρίας έξω από την πρεσβεία μας

"Γλίτωσε" με μόνο 11 χρόνια φυλακή

Όπως είδαμε στον πίνακα, τα δικαιώματα του ατόμου κατοχυρώθηκαν στα σύγχρονα κράτη σταδιακά, με την εξέλιξη των δημοκρατικών πολιτευμάτων:

Συγκέντρωση διαμαρτυρίας έξω από την ελληνική πρεσβεία στα Τίρανα πραγματοποίησαν χθες περίπου 100 νεαροί, διαμαρτυρόμενοι για τη δολοφονία 18χρόνου Αλβανού τα ξημερώματα της Πρωτοχρονιάς, στο Ρέθυμνο της Κρήτης.

Μπιλιάνα Πλάβσιτς. Η πρώην "σιδηρά κυρία" της Βοσνίας, άκουσε σκυθρωπή την καταδίκη της

• Τα ατομικά δικαιώματα (ατομικές ελευθερίες, ισότητα) και τα πολιτικά δικαιώματα (συμμετοχή στην πολιτική ζωή) κατοχυρώνονται στα περισσότερα Συντάγματα από τον 18ο μέχρι και τις αρχές του 20ού αιώνα, με στόχο τον έλεγχο και περιορισμό της απόλυτης εξουσίας του μονάρχη και την προστασία του ατόμου.

Οι νεαροί φώναζαν αντιρατσιστικά συνθήματα και άναψαν 120 κεριά, "ένα για κάθε Αλβανό μετανάστη που έπεσε θύμα του ρατσισμού στην Ελλάδα τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια", όπως είπαν.

Δείχνοντας επιείκεια για τη μεταμέλειά της, το δικαστήριο του ΟΗΕ για τα εγκλήματα πολέμου στην Πρώην Γιουγκοσλαβία καταδίκασε χθες την Μπιλιάνα Πλάβσιτς σε κάθειρξη 11 ετών.

• Στις σύγχρονες κοινωνίες του 20ού αιώνα, το κοινωνικό κράτος (βλ. κεφ. 8.4) αναγκάζεται να παρέμβει για την προστασία του ανθρώπου από τη στέρηση των βασικών όρων ζωής. Τη συγκέντρωση διαμαρτυρίας διοργάνωσε η "Βουλή των Εφήβων" της Αλβανίας και ο πρόεδρός της, κ. Έντρι Σαμπάνι, ζήτησε να τηρηθεί ενός λεπτού σιγή σε όλα τα σχολεία της χώρας. Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο που συνεδριάζει στη Χάγη καταδίκασε την πρώην πρόεδρο των Σέρβων της Βοσνίας, μια καθηγήτρια πανεπιστημίου που έγινε εθνικίστρια πολιτικός, επειδή προώθησε μια βίαιη εκστρατεία φόνων, βιασμών και βασανιστηρίων εις βάρος μη Σέρβων στη διάρκεια του βοσνιακού πολέμου. Με αυτόν τον τρόπο κατοχυρώνονται τα κοινωνικά δικαιώματα (δικαιώματα στην υγεία, την παιδεία, την εργασία κ.ά.).

Τη λύπη του για το τραγικό συμβάν στο Ρέθυμνο εξέφρασε ο Αλβανός ΥΠΕΞ, κ. Μπεσνίκ Μουσταφάι, ο οποίος ανάμεσα σε άλλα δήλωσε πως "η καταδίκη των εγκληματιών πρέπει να θεωρηθεί ως μια στάση απέναντι στις ρατσιστικές πράξεις και εξυπηρετεί την περαιτέρω βελτίωση του κλίματος φιλίας μεταξύ των δύο λαών.

Η ποινή η οποία επιβλήθηκε στη γυναίκα που ήταν άλλοτε γνωστή ως "η σιδηρά κυρία της Βοσνίας", ήταν το αποτέλεσμα μιας προσπάθειας εξισορρόπησης των ειδεχθών εγκλημάτων που διέπραξε με τη μετέπειτα προσήλωσή της στην εθνική συμφιλίωση.

Όπως κάθε κοινωνικός ρόλος (κεφ. 3) προσδιορίζεται από ένα σύνολο δικαιωμάτων και υποχρεώσεων, έτσι και ο ρόλος του πολίτη συνδέεται με δικαιώματα αλλά και τις αντίστοιχες υποχρεώσεις. Επίσης, βοηθάει στην αύξηση της εμπιστοσύνης των Αλβανών μεταναστών προς τους ελληνικούς θεσμούς, ως ένα απαραίτητο στοιχείο για την ένταξή τους στην ελληνική κοινωνία". Ο πρόεδρος του δικαστηρίου, Ρίτσαρντ Μέι, κατά την ανάγνωση της απόφασης ανέφερε πως η Πλάβσιτς ενστερνίσθηκε και προώθησε "εγκλήματα εσχάτης σοβαρότητας" και "η υπερβολική επιείκεια θα ήταν εσφαλμένη". Ο πολίτης έχει το δικαίωμα να γίνονται σεβαστές οι πολιτικές και θρησκευτικές του πεποιθήσεις ή το άσυλο της κατοικίας του, αλλά έχει και την υποχρέωση να σέβεται και να προστατεύει τα αντίστοιχα δικαιώματα όλων των άλλων μελών της Πολιτείας.

Ο κ. Μουσταφάι δήλωσε ικανοποιημένος από τις ενέργειες της ελληνικής αστυνομίας για τη σύλληψη των δολοφόνων του 18χρονου Αλβανού μετανάστη και καταδίκασε τη ρατσιστική επίθεση.

Ωστόσο το δικαστήριο έλαβε υπόψη το γεγονός ότι παραδέχθηκε την ενοχή της στην κατηγορία των διώξεων έπειτα από συμφωνία με τους εισαγγελείς, οι οποίοι απέσυραν επτά άλλες κατηγορίες, περιλαμβανομένης εκείνης της γενοκτονίας. Σε αντίθετη περίπτωση μιλάμε για κατάχρηση δικαιώματος, δηλαδή ασκούμε το δικαίωμα μας σε βάρος των άλλων («Η καταχρηστική άσκηση δικαιώματος δεν επιτρέπεται» άρθρο 25 παρ.3 Συντ.). Η επιτροπή των τριών δικαστών τής αναγνώρισε επίσης το γεγονός ότι μεταμελήθηκε και βοήθησε να εφαρμοστεί η ειρηνευτική συμφωνία του 1995 στη Βοσνία παρά το γεγονός ότι δεχόταν απειλές κατά της ζωής της.

Εξάλλου, η σύγχρονη κοινωνία πολιτών, όπως είδαμε σε προηγούμενο κεφάλαιο (9.4.β), απαιτεί έναν πολίτη που ενδιαφέρεται και συμμετέχει στην πολιτική και κοινωνική ζωή του τόπου με αλληλεγγύη και σεβασμό προς τους άλλους.

Το δικαστήριο ανακοίνωσε ακόμη ότι η ηλικία της (είναι 72 ετών) καθιστά "πιο επίπονη την έκτιση της ποινής" σε σχέση με ένα νεαρότερο άτομο και επισήμανε ότι "ένας παραβάτης προχωρημένης ηλικίας πιθανόν να μην έχει πολλή ζωή μετά την αποφυλάκισή του".

Τα δικαιώματά μας επομένως περιορίζονται από αντίστοιχες υποχρεώσεις:

Η Πλάβσιτς ήταν το δεξί χέρι του τότε ηγέτη των Σέρβων της Βοσνίας Ράντοβαν Κάρατζιτς και έγινε πρόεδρος μετά τον πόλεμο.

α) Υποχρέωση κοινωνικής ευθύνης και αλληλεγγύης, στο πλαίσιο της σύγχρονης κοινωνίας πολιτών.

Είναι μέχρι στιγμής η πιο υψηλόβαθμη πολιτικός που καταδικάζεται για εγκλήματα στην Πρώην Γιουγκοσλαβία.

Αυτό σημαίνει ότι όλα τα δικαιώματα προϋποθέτουν την υποχρέωση σεβασμού προς το κοινωνικό σύνολο (π.χ. έχω την υποχρέωση να σεβαστώ το βιβλίο που δανείστηκα από τη σχολική βιβλιοθήκη, να δώσω μέρος της ατομικής ιδιοκτησίας μου για την κατασκευή δρόμου, να χρησιμοποιώ το περιβάλλον χωρίς να το ρυπαίνω ή να το εξαντλώ).

β) Υποχρέωση τήρησης του Συντάγματος και των νόμων. Τόσο το Σύνταγμα (π.χ. φορολογική, στρατιωτική, εκπαιδευτική και εκλογική υποχρέωση) όσο και οι νόμοι (π.χ. ώρες κοινής ησυχίας, κανονισμοί για λύματα βιομηχανιών, περιορισμοί ατομικής ιδιοκτησίας), περιορίζουν τα δικαιώματα των ατόμων, προς όφελος του δημόσιου συμφέροντος.

«Το ηθικόν σύνορον της ελευθερίας είναι τούτον το ρητόν: Μην κάμεις εις τον άλλον εκείνο όπου δεν θέλεις να σον κάμει». Σύνταγμα του Ρήγα 1797 «Το άτομο έχει υποχρεώσεις προς την κοινότητα, μέσα στην οποία μόνο είναι δυνατή η ελεύθερη και πλήρης ανάπτυξη της προσωπικότητας του». Άρθρο 29 Οικουμενικής Διακήρυξης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου 1948 «Το κράτος δικαιούται να αξιώνει από όλους τους πολίτες την εκπλήρωση του χρέους της κοινωνικής ευθύνης και εθνικής αλληλεγγύης». Άρθρο 25 παρ.4 Συντάγματος 2001 Σε διάστημα δυο αιώνων και τα τρία κείμενα θέτουν το θέμα των υποχρεώσεων του μέλους ενός κοινωνικού συνόλου. - Σχολιάστε τα στην τάξη. Να καταγράψετε μια σειρά δικαιωμάτων και στη συνέχεια να συζητήσετε τις αντίστοιχες υποχρεώσεις.

φωτ. 12.1 Ποια δικαιώματα των άλλων καταπατώ όταν σταθμεύω το όχημα μου στις ειδικές για Α.Μ.Ε.Α. προσβάσεις των πεζοδρομίων; Όταν διαμαρτύρομαι ως γείτονας για την ανέγερση εστίας για ψυχικά ασθενείς; Όταν διαμαρτύρομαι για τη φοίτηση παιδιών μειονοτήτων στο σχολείο μου; - Ανά δυο μαθητές να γράψετε διάλογους με δικαιώματα και υποχρεώσεις, όπως στο παραπάνω σκίτσο. Στη συνέχεια να τους παρουσιάσετε στην τάξη.

σκίτσο 12.1 Τα δικαιώματα των πολιτών προϋποθέτουν και ανάλογες υποχρεώσεις αλληλεγγύης και ευθύνης για τα δικαιώματα των άλλων μελών του κοινωνικού συνόλου.

γ) Υποχρέωση όλων των πολιτών να υπερασπίζονται τη δημοκρατία. Τα δικαιώματα του ατόμου αποτελούν τη βάση του δημοκρατικού πολιτεύματος. Η υπεράσπιση επομένως της δημοκρατίας σημαίνει υπεράσπιση των δικαιωμάτων και γι' αυτό αποτελεί υποχρέωση του πολίτη που προβλέπεται από το Σύνταγμα (άρθρο 120).