Ο GEORG ODDNER, ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ ΤΟΥ ΜΠΕΡΓΚΜΑΝ, ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΞΕΝΑ ΠΤΥΧΙΑ

Διαβάζω και γράφω

"Θαυμάζω τον Μπέργκμαν πρώτα για το θέατρό του"

Διευκρινίσεις από το υπουργείο για το διάταγμα - φωτιά

1. Χωριστείτε σε δύο ομάδες.

Ο φωτογράφος του Ίγκμαρ Μπέργκμαν κατά την περίοδο 1952-1957 μιλά στον ΒΑΣΙΛΗ ΚΕΧΑΓΙΑ για τη σχέση του με το φως και το μεγάλο σκηνοθέτη

Δεν αφορά τις σπουδές σε Εργαστήρια Ελευθέρων Σπουδών το προεδρικό διάταγμα 385/2002 που αναφέρεται στην επαγγελματική αναγνώριση πτυχίων εξωτερικού με 3ετή διάρκεια σπουδών και το οποίο έφεραν στη δημοσιότητα χθες "ΤΑ ΝΕΑ", διευκρινίζει με ανακοίνωσή του το υπουργείο Παιδείας. Κάθε μέλος της πρώτης να γράψει μία παράγραφο με την τεχνική της σύγκρισης-αντίθεσης για τα ταξίδια με δύο διαφορετικά μέσα (π.χ. οδικά ταξίδια - αεροπορικά ταξίδια).

Ποια είναι η σχέση σας με το φως; Η αντίληψή σας γι' αυτό συναντιέται μ' εκείνη του Μπέργκμαν;

Σύμφωνα με την ανακοίνωση, οι σπουδές στα Εργαστήρια αυτά (σ.σ.: στις οποίες εξάλλου δεν είχε αναφερθεί το ρεπορτάζ, που αφορούσε την εξομοίωση των πτυχίων 3ετούς διάρκειας των ξένων Πανεπιστημίων και μεταδευτεροβάθμιων σχολών με τα ελληνικά πτυχία 4ετούς και 5ετούς διάρκειας των ΑΕΙ και ΤΕΙ σε επίπεδο επαγγελματικών δικαιωμάτων) δεν αναγνωρίζονται - και φυσικά ο χρόνος τους δεν προσμετράται για την αναγνώριση επαγγελματικών δικαιωμάτων.

Κάθε μέλος της δεύτερης ομάδας να γράψει μία παράγραφο με την τεχνική της αιτιολόγησης, εξηγώντας γιατί προτιμά τα ταξίδια με ένα συγκεκριμένο μεταφορικό μέσο.

"Ενδιαφέρουσα ερώτηση.

Το υπουργείο Παιδείας, αναφερόμενο στις δηλώσεις πανεπιστημιακών που ανησυχούν για τις επιπτώσεις, διευκρίνισε επίσης σχετικά με το προεδρικό διάταγμα ότι:

Όλοι θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν τις λέξεις της αντίστοιχης στήλης της άσκησης 1 από το λεξιλόγιο.

Στην αρχή της καριέρας του ο Μπέργκμαν ήταν σκηνοθέτης θεάτρου, και γι' αυτό χρησιμοποιούσε παντού τις νόρμες του θεατρικού φωτισμού, κάτι που εγώ προσωπικά πίστευα ότι είναι τελείως αντίθετο με το νατουραλιστικό κλίμα που ήθελε να δώσει στις ταινίες του. - Με τις ρυθμίσεις του δεν θίγεται η δυνατότητα επιβολής αντισταθμιστικών μέτρων από τη χώρα μας (εξετάσεις ή πρακτική εξάσκηση) όταν οι σπουδές του αιτούντος είναι τουλάχιστον κατά ένα έτος μικρότερες από τις απαιτούμενες και ο ενδιαφερόμενος δεν αποδεικνύει επαγγελματική εμπειρία.

2. Ακολουθώντας το παράδειγμα του κειμένου 4: "10 ακόμα λόγοι για να γευτείτε την εκλεπτυσμένη ομορφιά της Αστυπάλαιας", γράψτε κι εσείς μια διαφημιστική λεζάντα-κάρτα με 7 λόγους για τους οποίους αξίζει να επισκεφτεί κανείς τον τόπο σας.

Για παράδειγμα, φώτιζε ταυτόχρονα και το πρόσωπο, αλλά και την πλάτη.

- Η αναφορά του διατάγματος ότι "δεν είναι υποχρεωτικά τα 2 έτη επαγγελματικής εμπειρίας όταν ο τίτλος πιστοποιεί νομοθετικά ρυθμιζόμενη εκπαίδευση" αφορά μόνο την περίπτωση κατά την οποία ο ενδιαφερόμενος έχει ήδη ασκήσει το επάγγελμα επί 2 έτη σε άλλο κράτος, το οποίο δεν ρυθμίζει νομοθετικά το επάγγελμα αυτό.

3. Ψάχνοντας στο διαδίκτυο ανακαλύψατε πολλές διευθύνσεις σχολείων ή φορέων στα οποία προβάλλεται με απλό και αισθητικά σύγχρονο τρόπο η περιοχή τους ή η πόλη τους.

Επίσης, όταν είχε μια σκηνή σ' ένα υπνοδωμάτιο, όπου δύο ηθοποιοί πήγαιναν να κοιμηθούν, έσβηνε το γενικό φως κι άναβε δύο λάμπες στα πρόσωπα που ξάπλωναν, για να δείξει ότι μιλούσαν μεταξύ τους".

- Το ΑΣΕΠ, με απόφαση της ολομέλειάς του (50/2001) έχει αποφανθεί ότι για συμμετοχή στις προκηρύξεις θέσεων του Δημοσίου αρκεί, καθόσον αφορά κατόχους τίτλων Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης από χώρες της Ε.Ε., η προσκόμιση θετικής απόφασης του Συμβουλίου Αναγνώρισης Επαγγελματικής Ισοτιμίας και η εγγραφή, είτε η απόδειξη υποβολής αίτησης εγγραφής προς την αντίστοιχη επαγγελματική ένωση.

Σ' ένα κείμενο-πρόσκληση τριών παραγράφων το οποίο απευθύνεται στους μαθητές ενός Γυμνασίου μιας άλλης περιοχής της χώρας καλέστε τους να επισκεφτούν την περιοχή σας.

ΠΡΙΝ ΤΗ ΝΟΥΒΕΛ ΒΑΓΚ

Αυτό έκανε ο Μπέργκμαν. Το παρακολουθούσατε κι εσείς;

"Αυτός ήταν ο τρόπος που γύριζε ο Μπέργκμαν. Μπορεί να μοιάζει λίγο χοντρό, όπως το λέω τώρα, αλλά εκείνη την εποχή στις ταινίες χρησιμοποιούσαν την τεχνική του θεάτρου γενικότερα. Μιλάω, βέβαια, για μια εποχή πριν το '60-'65. Μετά ήρθε η νουβέλ βαγκ, που άλλαξε τελείως τις δυνατότητες, αλλά και την οπτική του κινηματογράφου. Στόχος ήταν ο θεατής να αισθάνεται παρών στα δρώμενα, οπότε χρησιμοποιούσαν και το φως που υπήρχε. Όταν π.χ. ο ηθοποιός βρισκόταν σε μια μεγάλη αίθουσα με πολλά παράθυρα, είχαν το φυσικό φως, αντί να το γεμίζουν με λάμπες. Ένα άλλο παράδειγμα, όταν παλιότερα έκαναν γύρισμα σ' ένα αυτοκίνητο, το είχαν γεμάτο λάμπες, που φώτιζαν τα πρόσωπα, ασχέτως με τους τόπους που διέσχιζαν και το φωτισμό της διαδρομής. Αυτό συνέβαινε και με τους Αμερικανούς σκηνοθέτες της ανατολικής ακτής, όπως ήταν ο Κασσαβέτης".

Στον τρόπο που καδράρατε τα πρόσωπα εμπνευστήκατε από τον τρόπο που το έπραξε ο Μπέργκμαν, ή είχατε δική σας αντίληψη;

"Θα ήθελα να επανέλθω λίγο στο θέμα του φωτισμού. Η πραγματικότητα του φιλμ πριν τη νουβέλ βαγκ ήταν μια πραγματικότητα που την κατασκεύαζε ο ίδιος ο σκηνοθέτης. Ο κινηματογράφος εκείνης της εποχής δεν είχε κανένα ρεαλισμό. Μετά τη νουβέλ βαγκ ξεκίνησε μια άλλη ιστορία, όπου, εάν κάπου ήταν σκοτάδι, δεν ήταν ανάγκη να φωτίζεται ιδιαιτέρως το πρόσωπο του ανθρώπου, οποιουδήποτε ηθοποιού της ταινίας. Παρόλο που επικρίνω, κατά κάποιο τρόπο, τον Μπέργκμαν στον τρόπο που φώτιζε, πρέπει να παραδεχτώ ότι οι φωτισμοί του γίνονταν με μια καλλιτεχνική φιλοδοξία.

"Γενικά ο Μπέργκμαν κατασκεύαζε εξαρχής την ταινία στο κεφάλι του. Και πήγαινε μετά στο πλατό και τη σκηνοθετούσε. Δεν κάνει όπως άλλοι σκηνοθέτες, που αφήνουν κάποιο περιθώριο αυτοσχεδιασμού. Ο Μπέργκμαν τα είχε όλα έτοιμα. Τον ενδιαφέρει πάρα πολύ κάθε καινούργιος τρόπος έκφρασης. Επίσης, ενδιαφέρεται πάρα πολύ για ό,τι έχει σχέση με την εικόνα. Όλα αυτά, όμως, τα στραγγίζει μέσα από τη δικιά του προσωπικότητα. Δεν έχει κάποιο γενικό κανόνα για το πώς καδράρει, αλλά ενδιαφέρεται πάρα πολύ για το καδράρισμα. Βέβαια, το έχει σκεφτεί προηγουμένως".

Εσείς κατά πόσο επηρεαστήκατε από αυτό, ιδίως στα πορτρέτα σας;

"Υπάρχουν τρεις φωτογραφικές ομάδες στην έκθεσή μου. Η πρώτη απαρτίζεται από φωτογραφίες που τραβήχτηκαν κατά τη διάρκεια της παράστασης 'Πέερ Γκιντ', κι είναι φωτισμένες σύμφωνα με τη θεατρική οπτική. Αυτό συμβαίνει το 1957".

ΤΟ ΚΑΔΡΑΡΙΣΜΑ

Με ποια λογική έγινε το καδράρισμα; Τι προσπαθήσατε να αναδείξετε από τα πρόσωπα αυτής της παράστασης;

"Μια ιδέα είναι ότι στις φωτογραφίες αυτές ο Μαξ φον Σίντοφ μετατοπίζεται στο κάδρο όλο και δεξιότερα, θέλοντας να δείξει ότι έχει περάσει πολύς καιρός. Υπάρχει μια ιστορική εξέλιξη, που τελειώνει όταν φτάνει σπίτι του ο Πέερ Γκιντ. Αν τον είχα βάλει στη μέση, θα ήταν πιο ισορροπημένη η εικόνα. Πρέπει να σας πω ότι δεν είμαι φωτογράφος θεάτρου, αλλά είχα μια σχέση με τον Μπέργκμαν και με παρακάλεσε να πάω να φωτογραφίσω την παράστασή του. Ξεκίνησα με τον Ρίτσαρντ Άβεντορφ στη Νέα Υόρκη κι έκανα αρχικά και φωτογραφία μόδας, αλλά θεωρώ τον εαυτό μου free lance φωτογράφο, φωτογράφο ρεπορτάζ. Έχω γυρίσει όλο τον κόσμο. Εκείνη την εποχή, βέβαια, δεν υπήρχαν τόσες πολλές κατηγορίες φιλμ και οι κάμερες δεν ήταν τόσο γρήγορες, όσο μπορούν να είναι σήμερα. Ποτέ δεν έχω χρησιμοποιήσει φλας και δεν πρόκειται ποτέ να το κάνω. Αυτή η έκθεση αρχικά ήταν πολύ μεγαλύτερη, με ρεπορτάζ από το θεατρικό κόσμο. Στη δεύτερη ομάδα υπάρχουν φωτογραφίες από τα γυρίσματα της 'Νύχτας των σαλτιμπάγκων'. Η τρίτη ομάδα είναι πορτρέτα ηθοποιών, που έχουν γίνει στο ατελιέ μου. Εκεί έχω φωτίσει με τελείως διαφορετικό τρόπο απ' ό,τι στο θέατρο".

Τα πορτρέτα αποπνέουν ένα αίσθημα τρόμου και πόνου ταυτόχρονα. Το επιδιώξατε αυτό, και με ποιο τρόπο το πετύχατε;

"Όταν φωτογραφίζω, δεν έχω κάποιο συγκεκριμένο πλάνο, αλλά ακολουθώ τη διαίσθησή μου, γιατί αν αρχίσω να σκέφτομαι με λέξεις, μπλοκάρω. Πριν και μετά, όταν ξεκινάω να φωτογραφίσω και όταν κοπιάρω τις φωτογραφίες, προετοιμάζομαι πολύ καλά, κυρίως ψυχολογικά. Την ώρα που φωτογραφίζω, δε σκέφτομαι τίποτα, παρακολουθώ τη διαίσθησή μου. Για παράδειγμα, η φωτογράφηση της ηθοποιού που ενέπνευσε στον Μπρεχτ τη 'Μάνα Κουράγιο', μεγάλης ντίβας της οπερέτας στα νιάτα της, ήταν ιδιωτική, εκτός ατελιέ".

Πώς ξεκίνησε η συνεργασία σας με τον Μπέργκμαν;

"Όταν μου τηλεφώνησε ο βοηθός του, για να κάνω τη φωτογράφηση του 'Πέερ Γκιντ', του είπα ότι αδυνατώ, διότι το θέατρο έχει πάντα ένα δικό του φωτογράφο, μόνιμο, και δεν ήθελα επαγγελματικά να έρθω σε αντιπαράθεση μαζί του. Του είπα όμως ότι θα μπορούσαν οι ηθοποιοί με τις αμφιέσεις τους και το μακιγιάζ να έρθουν στο ατελιέ μου να τους φωτογραφήσω, γιατί μ' αυτό τον τρόπο θα ήταν καλύτερα και για τις εφημερίδες. Οι σκοτεινές φωτογραφίες από το θέατρο δε θα τυπώνονταν καλά. Ο βοηθός τρομοκρατήθηκε και διατύπωσε τις αμφιβολίες του για το αν θα γινόταν δεκτό από τον Μπέργκμαν. Εγώ επέμεινα και μετά μία ώρα τηλεφώνησε ο Μπέργκμαν, για να μου πει ότι βρήκε την ιδέα μου καταπληκτική. Βέβαια, στη συνέχεια διατύπωσε την επιθυμία να φωτογραφήσω και την παράσταση ή τις πρόβες της. Οι φωτογραφήσεις γίνονταν πάντοτε παρόντος του Μπέργκμαν, ο οποίος τις σκηνοθετούσε. Κι έτσι ήρθαν όλοι στο μικρό μου ατελιέ, που ήταν στον πέμπτο όροφο ενός κτιρίου χωρίς ασανσέρ, και ο δρόμος γέμισε με ταξί, απ' όπου κατέβαιναν ουρί του χαρεμιού, καλικάντζαροι και τρολ [είδος σκανδιναβικού ξωτικού]. Έμεινα κατάπληκτος για το πόσοι ήρθαν, διότι δεν ήξερα πόσα πρόσωπα είχε ο 'Πέερ Γκιντ'. Ήξερα τον Μπέργκμαν από παλιά, και ακριβώς την εποχή που έκανε τις πρόβες εγώ έκανα την πρώτη ατομική μου έκθεση στο μουσείο σύγχρονης τέχνης στο Μάλμοε, που ήταν και η πρώτη φωτογραφική έκθεση που έκανε το μουσείο".

ΘΕΑΤΡΟ ΚΑΙ ΣΙΝΕΜΑ

Γνωρίσατε τον κινηματογραφικό και το θεατρικό Μπέργκμαν. Ποιος σας εντυπωσίασε περισσότερο;

"Ως κινηματογραφικός σκηνοθέτης έγινε αποδεκτός από τον πνευματικό κόσμο της Σουηδίας πολύ αργότερα απ' ό,τι έγινε ως θεατρικός, και κυρίως αφότου έγινε διάσημος στο εξωτερικό. Τον θαυμάζω περισσότερο για τη θεατρική του πλευρά".

Οι διαφορές ανάμεσα σ' αυτούς τους δύο Μπέργκμαν;

"Στις πρώτες του ταινίες έβαζε εξωπραγματικούς ανθρώπους. Ο Μπέργκμαν έχει τρεις κόσμους μέσα στους οποίους κινείται. Στο θεατρικό κόσμο παρακολουθεί το ίχνος του έργου, που προϋπάρχει του συγγραφέα. Σε ό,τι αφορά τις ταινίες, φτιάχνει το δικό του κόσμο. Και όταν κάνει τις τηλεταινίες του, τότε αναπαράγει έναν κόσμο πραγματικό, όπως είναι αυτός που τον περιβάλλει".

Ο ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΟΣ ΤΡΟΠΟΣ

Δουλέψατε στην Ευρώπη, καθώς και στη Νέα Υόρκη. Σε τι σας βοήθησε η Αμερική ως προς τον εμπλουτισμό της τέχνης σας;

"Καταρχήν μ' επηρέασε αυτή η εξαιρετική αμερικάνικη φιλοδοξία, καθώς κι ένας ορθολογισμός που υπάρχει στον αμερικάνικο τρόπο φωτογράφησης. Κατά 98% όμως είμαι Ευρωπαίος. Χαίρομαι ιδιαίτερα που βρίσκομαι στη Θεσσαλονίκη, όπου υπάρχει μία από τις απαρχές του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Ο Μέγας Αλέξανδρος ήταν ένας από τους πιο σημαντικούς ήρωες της παιδικής μου ηλικίας".

Ευχαριστούμε τον κ. Ζαννή Ψάλτη, υπεύθυνο του όλου αφιερώματος, για την πολύτιμη βοήθειά του.

Πρόσθεσε "δαιμόνιο" στον Μπέργκμαν

Από τους σημαντικότερους Σουηδούς φωτογράφους, γεννήθηκε στη Στοκχόλμη το 1923. Εκτός από φωτογράφος, είναι οπερατέρ, παραγωγός ντοκιμαντέρ, σεναριογράφος και σκηνοθέτης τηλεόρασης.

Το 1950 δούλεψε βοηθός του Richard Avendon στη Νέα Υόρκη, κάνοντας συγχρόνως φωτογραφικά ρεπορτάζ σε ολόκληρη την Αμερική. Γυρίζοντας στη Σουηδία, εγκαταστάθηκε στο Μάλμοε, όπου άρχισε να δουλεύει στο ρεπορτάζ και τη διαφημιστική φωτογραφία. Για τρία χρόνια (1955-1957) ταξίδευε στη Λατινική Αμερική, την τότε Σοβιετική Ένωση και την Άπω Ανατολή, συγκεντρώνοντας ένα τεράστιο φωτογραφικό υλικό. Το 1958 ίδρυσε μαζί με συναδέλφους την ομάδα "Δέκα φωτογράφοι", που έπαιξε καταλυτικό ρόλο στη διάδοση και ανάπτυξη της φωτογραφικής τέχνης στη Σουηδία.

Ο Georg Oddner έχει παρουσιάσει τη φωτογραφική του δουλειά σε ατομικές εκθέσεις μεταξύ άλλων στο Μουσείο Τέχνης του Μάλμοε (1957) στο Μουσείο Τέχνης "Λουιζιάνα" στη Δανία (1985) και στο Άμστερνταμ "Φώτο '86". Φωτογραφίες του υπάρχουν σε συλλογές στο Παρίσι, τη Βενετία, το Μόντρεαλ, την Ουάσιγκτον.

Την εποχή που ο Ίγκμαρ Μπέργκμαν ήταν καλλιτεχνικός διευθυντής στο Δημοτικό Θέατρο του Μάλμοε (1952-1958) και γύριζε μερικές από τις σημαντικότερες ταινίες του της δεκαετίας του '50, ο Georg Oddner, δουλεύοντας σε ρεπορτάζ γύρω από τον Μπέργκμαν, απαθανάτισε πολλές στιγμές του μεγάλου σκηνοθέτη την ώρα της δουλειάς, στο θέατρο και το σινεμά. Μερικές από τις φωτογραφίες του Oddner έχουν γίνει γνωστές σ' όλο τον κόσμο, και ίσως η φήμη του Μπέργκμαν ως δαιμονικού σκηνοθέτη, την εποχή της πρώτης μεγάλης δημιουργικής περιόδου του, να οφείλεται εν μέρει και σ' αυτές τις φωτογραφίες.

Η έκθεση φωτογραφίας του φιλοξενείται στην Αίθουσα Τέχνης Εθνικής Αμύνης 9α του δήμου Θεσσαλονίκης από 16/10 έως 4/11. Θα είναι ανοικτή από Δευτέρα έως Παρασκευή, από τις 10.00 μέχρι τις 13.30 και από τις 18.00 μέχρι τις 21.00 και το Σάββατο από τις 10.00 ως τις 13.30.

"Μ' επηρέασε η εξαιρετική αμερικάνικη φιλοδοξία, καθώς κι ένας ορθολογισμός που υπάρχει στον αμερικάνικο τρόπο φωτογράφησης"