Με κολακευτικά λόγια μίλησε ο Τζόρντι Μπερτομέου για τον Άρη και τον ΠΑΟΚ.

Η κριτική απ' την ανάποδη

Β. Προσέγγιση της γλώσσας του κειμένου

ΞΕΚΑΘΑΡΙΣΜΑ ΜΠΕΡΤΟΜΕΟΥ

ΜΙΚΕΛΑ ΧΑΡΤΟΥΛΑΡΗ

1. Στο κείμενο χρησιμοποιούνται όροι από την ιατρική και τη βιολογία.

Η 3η θέση οδηγεί στην Ευρωλίγκα

Ήταν αποκαλυπτική η συνάντηση Δημοσθένη Κούρτοβικ και Παντελή Μπουκάλα την Τσικνοπέμπτη.

Να εντοπίσεις πέντε τέτοιους όρους και να αναζητήσεις στο λεξικό την ετυμολογία τους.

Το θέμα Ευρωλίγκα, που προέκυψε τον τελευταίο καιρό για τον Άρη, παρότι στην αρχή της χρονιάς στόχος ήταν η τετράδα, σύμφωνα με τους διοικούντες και "το… γεμάτο Παλέ" σύμφωνα με τον Ζούρο(!), απασχολεί όλο και πιο έντονα τους "κίτρινους".

Είχαν προσκληθεί από την Εταιρεία Σπουδών της Σχολής Μωραΐτη, να μιλήσουν για την ηθική του επαγγέλματος του βιβλιοκριτικού, αλλά εκείνοι απέφυγαν τις ηθικολογικές κοινοτοπίες όσο και τις καταγγελίες.

2. Να προσέξεις με τη βοήθεια του καθηγητή πώς γίνεται ο συλλαβισμός των λέξεων.

Χθες οι κ.κ. Τζεβελέκης - Δαμιανίδης σκόπευαν να συναντήσουν τον εκτελεστικό διευθυντή της Ευρωλίγκας, Τζόρντι Μπερτομέου, στο ξενοδοχείο όπου διαμένει αυτές τις μέρες με σκοπό να συζητήσουν το ενδεχόμενο συμμετοχής του Άρη στην κορυφαία διοργάνωση.

Και μετατόπισαν τη συζήτηση από το γενικό στο συγκεκριμένο, δίνοντας απαντήσεις που υπονομεύουν τις βεβαιότητες ακόμα και του υποψιασμένου κοινού.

Μετά την προσεκτική παρατήρηση, να κάνεις συλλαβισμό στις λέξεις που ακολουθούν: - απάνθρωπες μέθοδοι - εκσυγχρονισμός των εργαστηρίων - επερχόμενοι κίνδυνοι - εφαρμογές της κλωνοποίησης - αιμοποιητικά κύτταρα

Λίγες ώρες πριν από το ραντεβού των δυο πλευρών, ο κ. Μπερτομέου ρωτήθηκε, στο περιθώριο της συνέντευξης Τύπου για την ανάληψη του φάιναλ φορ του 2007 από την Αθήνα, για τις πιθανότητες του Άρη να παίξει στην Ευρωλίγκα και απάντησε πως "ο Άρης και ο ΠΑΟΚ έχουν πολύ μεγάλη παράδοση στο μπάσκετ, αλλά θα πρέπει να το κερδίσουν μέσα στο παρκέ. Με ποια κριτήρια, αναρωτιόμαστε συχνά, κρίνεται η αξία ή η απαξία ενός βιβλίου; Αυτό που θα ήθελα να πω είναι ότι το κριτήριο για τη συμμετοχή είναι αμιγώς η απόδοσή τους μέσα στο παρκέ. Άλλοι προτάσσουν τα αισθητικά, άλλοι τα ιδεολογικά - ο Κούρτοβικ (στα "ΝΕΑ") και ο Μπουκάλας (στην "Καθημερινή") διαφοροποιούνται. Εφόσον πληρούν το κριτήριο για την τριετή αυτόματη πρόκριση στην ULEB, τότε στο μέλλον θα είναι μία από αυτές τις ομάδες". Κατά τον Κούρτοβικ, δεν υπάρχει συγκεκριμένο σώμα κριτηρίων ούτε πρέπει να υπάρχει.

ΔΗΛΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ θέμα έκανε και ο υφυπουργός Αθλητισμού, κ. Ορφανός τονίζοντας πως "Περιμένω πως μέσα στα επόμενα χρόνια θα δημιουργηθούν προϋποθέσεις για να πρωταγωνιστήσουν και πάλι οι ομάδες της Θεσσαλονίκης.

Η καλή λογοτεχνία δημιουργεί καινούργια κάθε φορά κριτήρια για το τι είναι καλό, και διαστέλλει και μεταθέτει τα όρια.

Είναι πλούσια η περιοχή, αλλά απαιτούνται και άλλα στοιχεία οργάνωσης.

Όσο και αν η αισθητική απόλαυση είναι ένα βασικό κριτήριο, ο κριτικός πρέπει να ξεπεράσει την αισθητική αξιολόγηση του έργου και να το συναρτήσει με τους γενικότερους προβληματισμούς του καιρού του.

Ο Άρης έχει κάνει περισσότερα βήματα…".

Να δει αν και πώς ένα έργο μάς αφορά.

ΜΕΓΑΛΟΣ "ΑΝΤΙΠΑΛΟΣ" του Άρη θεωρείται αυτή τη στιγμή περισσότερο ο Πανελλήνιος -λιγότερο η ΑΕΚ και το Μαρούσι- του Μίνωα Κυριακού (σ.σ. μόνο τυχαία δεν ήταν χθες η παρουσία του στο δημαρχείο Αθηνών), ο οποίος τόνισε πως "ο Πανελλήνιος μπορεί στο μέλλον να ανήκει στις ομάδες που αγωνίζονται στην Ευρωλίγκα.

Και οπωσδήποτε να τεκμηριώσει την άποψή του με πειστικά και κατανοητά επιχειρήματα.

Μέσα στα πλάνα μας είναι να χτίσουμε ένα νέο γήπεδο αργότερα που θα πληροί τις προϋποθέσεις".

Αυτά θα τον νομιμοποιήσουν. Δεν έχει νόημα, λέει απ' την πλευρά του ο Μπουκάλας, να κυνηγά ο κριτικός την αλήθεια, να επιβάλλει κανόνες ή ιεραρχίες. Η κριτική είναι ένα "ενδέχεται". Ούτε νοείται να υποκύπτει ο κριτικός στις ιδεολογικές του συμπάθειες ή αντιπάθειες. Οφείλει να αγαπά τα κείμενα που κρίνει, είτε τα επαινεί είτε τα ψέγει. Κι από εκεί και πέρα οφείλει να αμφισβητεί, να ρωτά, να αναρωτιέται, να προτείνει και να συν-κινεί τον αναγνώστη προς το κείμενο, προς τη γραφή.

Ποια βιβλία αξίζουν λοιπόν κριτική; Αυτά που ξεφεύγουν από τους μέχρι τώρα αποδεκτούς κανόνες για το τι είναι άξιο λόγου, τι "καλή λογοτεχνία" κ.ο.κ. υποστήριξε ο Κούρτοβικ (βλ. "Η θέα από τον ακάλυπτο" εκδ. Εστία). Με αφορμή π.χ. ένα μέτριο ή ασήμαντο βιβλίο, μπορούμε καμιά φορά να προχωρήσουμε σε έναν γόνιμο προβληματισμό. Δεν αποκλείονται ωστόσο, διευκρίνισε ο Μπουκάλας (βλ. "Ενδεχομένως, Στάσεις στην ελληνική και ξένη τέχνη του λόγου" εκδ. Άγρα 1996), τα ειδικά ενδιαφέροντα του καθενός. Εκείνος π.χ. σκύβει πάνω στους νέους ποιητές, ο Κούρτοβικ στους νέους πεζογράφους.

Τελικά ποιον επηρεάζει η κριτική; Την αγορά οπωσδήποτε, τις εκδοτικές πολιτικές ενδεχομένως, τον γενικότερο προβληματισμό επίσης, όχι όμως τους συγγραφείς - όσο κι αν πιστεύουμε το αντίθετο. Κούρτοβικ και Μπουκάλας δήλωσαν βέβαιοι γι' αυτό. "Ο ρόλος της κριτικής είναι ελάχιστα βοηθητικός για τα μεγάλα μεγέθη, περισσότερο είναι για τα μικρά", τόνισε ο Μπουκάλας. "Δεν έχω δει περιπτώσεις φτασμένων συγγραφέων που να επηρεάστηκαν από μια κριτική", συμφώνησε ο Κούρτοβικ. Άρα ο περίφημος διάλογος συγγραφέων - κριτικών; Είναι απελπιστικός. Από την εποχή των Σεφέρη - Τσάτσου δεν έχουν καθόλου προχωρήσει τα πράγματα, υποστήριξε ο Κούρτοβικ. Γιατί; Επειδή "το μορφωτικό επίπεδο των συγγραφέων στην Ελλάδα είναι - με ελάχιστες εξαιρέσεις - χαμηλό. Χαμηλότερο από εκείνο των κριτικών. Γι' αυτό και δεν μπορεί να υπάρξει καρποφόρος διάλογος μεταξύ τους. Αντίθετα, συναντά κανείς πιο προχωρημένες ευαισθησίες σε αναγνώστες". Δεν θα άρεσαν σε πολλούς συγγραφείς αυτά. Όπως δεν αρέσουν στους κριτικούς τα κοσμητικά επίθετα με τα οποία κατά καιρούς τούς στολίζουν, αποκαλώντας τους "φιλότουρκους", "σκοπιανούς", "φρικαλέα παράσιτα" που οι κριτικές τους, αν δεν είναι "πεθαμένες", σηκώνουν "ποινικές κυρώσεις". Τέτοιες αντιδράσεις είναι αναμενόμενες σε μικρές κοινωνίες όπου όλοι γνωρίζονται και ανταγωνίζονται στο σπορ της αναζήτησης σκοτεινών κινήτρων πίσω από κάθε σχόλιο. Πού να προσθέσει κανείς και το δεδομένο ότι ο τίτλος του κριτικού δεν κατοχυρώνεται τυπικά με σπουδές ή διπλώματα… Δεν είναι λοιπόν τυχαίο που κανείς λογοτέχνης δεν παρακολούθησε την προχθεσινή συζήτηση.

Η αμοιβαία αμφισβήτηση κριτικών και συγγραφέων είναι γεγονός στην Ελλάδα, αλλά αποσιωπάται χάριν της λογοτεχνικής ορθότητας. Μήπως όμως θα όφειλε να θεραπευτεί επειδή έχει φτάσει να αντανακλά μια πολιτισμική ανωριμότητα; Μην ξεχνάμε, όπως είπε ο Μπουκάλας παραπέμποντας στον Καντ: "Ο μόνος δρόμος που παραμένει ανοιχτός είναι ο κριτικός".