Ο στόχος του συγκεκριμένου άρθρου είναι, όπως δηλώνει η συγγραφέας, να προτείνει μια σημασιολογική ανάλυση για τις δομές της νέας ελληνικής που εμφανίζουν παραλλαγή σθένους [valence alternation] και οι οποίες έχουν τη μορφή ΟΦ_k Ρ ΟΦ_i (Προθ ΟΦ_j) è ΟΦ_k Ρ ΟΦ_j (Προθ ΟΦ_i) [NP_k V NP_i (P NP_j) è NP_k V NP_j (P NP_i)]. Οι συγκεκριμένες δομές, σύμφωνα με τη συγγραφέα, περιέχουν ρήματα που εμφανίζουν τη δυνατότητα παραλλαγής [alternation], ή παραλλαξιμότητας όπως αναφέρει η ίδια, της σύνταξης των όρων της τοπικής δομής. Το φαινόμενο αφορά τόσο τα άμεσα εσωτερικά συμπληρώματα των ρημάτων αυτών, δηλαδή τα αντικείμενά τους, όσο και τα έμμεσα προθετικά συμπληρώματά τους. Η συγγραφέας αρχικά παρουσιάζει τις σχετικές τάξεις ρημάτων της νέας ελληνικής που εμφανίζουν το φαινόμενο της παραλλαγής σθένους, όπως τα ρήματα του τύπου ψεκάζω/φορτώνω, τα κατηγορήματα που δηλώνουν αφαίρεση [removal predicates], π.χ. αδειάζω, βγάζω, καθαρίζω, σκουπίζω και τα ρήματα που δηλώνουν πρόσκρουση ή παραβίαση [impingement verbs], π.χ. χτυπώ, σπάζω. Τα ρήματα αυτά, όπως αναφέρει, περιέχουν δύο ορίσματα, ένα που δηλώνει την τοποθεσία [location] και ένα ακόμη που δηλώνει αυτό ή αυτόν που τοποθετείται στη συγκεκριμένη τοποθεσία [locatum], π.χ. όσον αφορά τα ρήματα της πρώτης κατηγορίας, αναφέρει το παράδειγμα ο γεωργός φόρτωσε το κάρο με άχυρο και, εναλλακτικά, ο γεωργός φόρτωσε το άχυρο στο κάρο. Για καθεμία κατηγορία ρημάτων παραθέτει παραδείγματα, διατυπώνει παρατηρήσεις και αναφέρεται σε εξαιρέσεις.

Κατόπιν η συγγραφέας προχωρά σε σύντομη παρουσίαση της ανάλυσης που πρότεινε ο Pinker (1989) για το φαινόμενο που την απασχολεί. Η συγκεκριμένη ανάλυση, όπως παρατηρεί, προϋποθέτει ότι τα σημασιολογικά χαρακτηριστικά των ρημάτων προσδιορίζουν την υποκατηγοριοποίησή τους. Θεωρεί ανεπαρκή την ανάλυση αυτή για την ερμηνεία των φαινομένων παραλλαγής σθένους της νέας ελληνικής, καθώς, όπως σημειώνει, στη συγκεκριμένη ανάλυση δεν προβλέπεται ανεξάρτητο σημασιολογικό κίνητρο για τα κατηγορήματα.

Τέλος, παρουσιάζει με συντομία την πρόταση των Koenig & Davis (2000) για τα φαινόμενα παραλλαγής σθένους, η οποία βασίζεται στη θεωρία της σημασιολογίας ελάχιστης αναδρομής [Minimal Recursion Semantics] (Coperstake et al. 1999) που αποτελεί ένα πλαίσιο υπολογιστικής σημασιολογίας. Οι Koenig & Davis υποστηρίζουν, σύμφωνα με όσα παραθέτει η συγγραφέας, ότι το σημασιολογικό περιεχόμενο των ρημάτων θα πρέπει να θεωρηθεί ότι αποτελείται από έναν κατάλογο στοιχειωδών κατηγορήσεων [elementary predications] ένα μέλος των οποίων επιλέγεται ως το κλειδί [Key] για τον προσδιορισμό των χαρακτηριστικών σύνδεσης [linking properties] του ρήματος. Η ανάλυση αυτή, όπως υποστηρίζει, δεν καταφεύγει σε υποχαρακτηρισμένα λήμματα ρημάτων [underspecified verb entries] ούτε σε λέξεις-κλειδιά χωρίς σημασιολογικό κίνητρο [semantically unmotivated keywords], προκειμένου να ερμηνεύσει φαινόμενα παραλλαγής σθένους. Η συγγραφέας υιοθετεί τη συγκεκριμένη ανάλυση και την εφαρμόζει στις τάξεις ρημάτων της νέας ελληνικής που εμφανίζουν το φαινόμενο παραλλαγής σθένους, όπως είναι τα ρήματα του τύπου ψεκάζω/φορτώνω, τα ρήματα που δηλώνουν αφαίρεση και τα ρήματα που δηλώνουν παραβίαση ή πρόσκρουση, καθώς θεωρεί ότι προσφέρει το κατάλληλο πλαίσιο για την ερμηνεία του φαινομένου.

Πέτρος Κωστίκας-Τσελεπής